Đánh giá ảnh hưởng của góc Collimator đến phân bố liều trong xạ trị điều biến thể tích cung tròn ung thư vòm họng

Tạp chí Ung thư học Việt Nam – Số 5/2017, Tr236-241.

Tác giả: Nguyễn Đình Long, Trần Bá Bách, Đoàn Trung Hiệp.

Tóm tắt

Mục tiêu: Đánh giá ảnh hưởng của góc collimator đến phân bố liều trong kỹ thuật xạ trị điều biến thể tích cung tròn (VMAT - Volumetric modulated arc therapy).

Đối tượng, phương pháp: Dữ liệu 05 bệnh nhân ung thư vòm họng có chỉ định điều trị triệt căn từ 1/2015 đến 1/2017 tại bệnh viện ĐKQT Vinmec Times City được phân tích hồi cứu. Các bệnh nhân đều được xạ trị bằng kỹ thuật VMAT tăng liều tích hợp (SIB: Simultaneous Integrated Boost) trong 35 phân liều với tổng tương ứng 70Gy (PTV_70), 63Gy (PTV_63) và 56Gy (PTV_56). Mỗi bệnh nhân được lập 10 kế hoạch khác nhau bằng việc thay đổi góc collimator lần lượt là: 0-0, 0-90, 10-80, 10-350, 20-70, 20-340, 30-60, 30-330, 40-50, 40-320 độ. Tổng số 50 kế hoạch khác nhau cho 05 bệnh nhân đã được phân tích bằng cách sử dụng biểu đồ thể tích liều (Dose Volume Histogram – DVH). Chỉ số độ đồng dạng (Conformal Index – CI), chỉ số đồng nhất (Homogeneity – HI), số MU, liều trung bình (D _mean ) và liều tối đa (D _max ) của các thể tích PTV và OAR đều được tính toán và phân tích. Tất cả các kế hoạch được kiểm tra chất lượng (QA – Quality Assurance) sử dụng thiết bị đầu dò mảng MatriXX (hãng IBA, Đức) bằng phương pháp đánh giá chỉ số gamma index (tỷ lệ đạt ≥ 95%, ∆D/∆d = 3%3mm).

Kết quả: Không có sự khác biệt nhiều về D _max , D _mean , CI, HI đối với các PTV. Liều D _max tới tủy sống cao ở góc collimator 40-320 độ, liều D _max tới thân não cao ở góc collimator 0-90 độ. Liều D _max tới thủy tinh thể và xương hàm ở đều nằm trong giới hạn liều. Liều D _mean ở khoang miệng cao ở các góc collimator: 0-360, 10-350, 20-340, 30-330 độ. Liều D _mean đối với tuyến nước bọt bên trái cao ở góc 40-50 độ. Liều D _mean với tuyến nước bọt bên phải không có nhiều khác biệt. Kế hoạch với góc collimator 30-330 có số MU lớn nhất. Các kế hoạch với góc collimator: 0-90, 10-80, 20-70 độ cho tỷ lệ đạt cao.

Kết luận: Nghiên cứu cho thấy các kết quả tính toán và đo đạc phân bố liều của các kế hoạch VMAT ở các góc collimator khác nhau có thể giúp các nhà vật lý xạ trị lâm sàng có cơ sở để lựa chọn góc collimator thích hợp nhằm cải thiện chất lượng kế hoạch. Chúng tôi đưa ra khuyến cáo lựa chọn góc collimator 10-80 hoặc 20-70 độ trong lập kế hoạch VMAT VMAT ung thư vòm họng tại bệnh viện ĐKQT Vinmec Times City.

Từ khoá: Góc collimator, Xạ trị điều biến thể tích cung tròn, Ung thư vòm họng,...