Điều trị nang bao hoạt dịch cổ tay

Bao khớp gồm có 2 lớp là màng hoạt dịch và màng xơ. Màng hoạt dịch bao phủ mặt trong của bao khớp và cùng với các mặt của khớp tạo nên ổ khớp. Màng hoạt dịch tiết ra chất dịch dính chặt gọi là hoạt dịch có tác dụng cung cấp chất dinh dưỡng cho các mô bên trong ổ khớp và bôi trơn bề mặt khớp, giúp duy trì tính bền vững của khớp.

Khi áp lực bên trong bao khớp tăng lên có thể gây ra các thay đổi như thoát vị bao hoạt dịch ra ngoài ổ khớp. Tình trạng này gọi là u nang bao hoạt dịch, thường ở chính giữa khớp và to ra tại vị trí lỏng lẻo của bao khớp.

U nang hoạt dịch cổ tay xuất phát từ bao gân hoặc bao khớp, thường thấy ở mặt lưng cổ tay. Tuy nhiên, nang hoạt dịch cổ tay cũng có thể thấy ở nhiều vị trí khác như mặt lòng cổ tay, bên trụ hay bên quay. Bệnh nhân phát hiện nang bao hoạt dịch khi thấy một khối lồi lên ở tư thể gấp cổ tay tối đa. Khối này không đau và nếu kích thước nhỏ hơn 2cm thì có thể biến mất khi cổ tay duỗi thẳng. Một số nang bao hoạt dịch cổ tay có thể tự biến mất mà không cần điều trị gì.

Cho đến nay vẫn chưa biết chính xác nguyên nhân gây ra nang bao hoạt dịch cổ tay. Tuy nhiên, tình trạng lỏng lẻo bao khớp hay các yếu tố kích thích màng hoạt dịch tăng tiết sẽ làm dịch khớp thoát ra ngoài dẫn đến hiện tượng thoát vị bao hoạt dịch mà biểu hiện lâm sàng là khối nhô lên vùng cổ tay. U nang hoạt dịch cổ tay có thể hình thành do cử động khớp cổ tay nhiều như:

• Chơi thể thao cần dùng sức mạnh cổ tay (bóng chuyền, bóng rổ,...) mà không khởi động kỹ.
• Chấn động cổ tay lặp đi lặp lại ở những người nội trợ làm giãn bao khớp.
• Tiền sử chấn thương cổ tay dẫn đến bong gân cổ tay

Nang bao hoạt dịch cổ tay là một tổn thương lành tính, không viêm, không đau trừ khi u nang quá lớn gây ảnh hưởng tới khả năng vận động của khớp. Cụ thể, u nang hoạt dịch cổ tay có các đặc điểm sau:

• Là một khối tròn, nhẵn, mềm và ít di động,
• Kích thước thay đổi có lúc to ra, lúc nhỏ đi, theo tư thế vận động của khớp cổ tay. Nhưng nhìn chung sẽ không thay đổi kích thước sau một thời gian dài
• Thường không đau: Nang hoạt dịch cổ tay gây đau khi có tình trạng viêm cấp tính màng hoạt dịch, chấn thương cổ tay, sử dụng khớp cổ tay quá nhiều, nhiễm trùng hoặc nang lớn làm chèn ép các sợi dây thần kinh cảm giác vùng cổ tay.
• Kích thước nang không phải là yếu tố gây ra triệu chứng đau của bệnh nhân, vì có những nang tuy nhỏ không nổi lên da nhưng lại gây đau nhiều hơn các nang lớn. Những tình huống này thường khó khăn để chẩn đoán và dễ nhầm với một viêm khớp dẫn đến điều trị sai hướng.

• Chụp phim X – quang để loại trừ gãy xương, u xương.
• Siêu âm khớp cổ tay để phân biệt nang hoạt dịch với các khối u mô mềm khác như u mỡ, bướu bã.
• Với những nang hoạt dịch nhỏ không nhìn thấy hay sờ thấy được thì cần phải chỉ định chụp MRI để chẩn đoán xác định.

Nang bao hoạt dịch cổ tay tuy lành tính nhưng có thể gây ảnh hưởng đến hoạt động khớp cổ tay cũng như thẩm mỹ. Điều trị u nang hoạt dịch cổ tay cũng tuỳ thuộc vào mức độ ảnh hưởng của nang lên sinh hoạt hằng ngày. Các biện pháp điều trị bao gồm:

• Theo dõi và không xử trí gì đối với những u nang hoạt dịch không gây phiền phức hay ảnh hưởng gì tới sinh hoạt của người bệnh.
• Bất động khớp cổ tay. Cử động khớp cổ tay nhiều có thể làm thoát vị bao hoạt dịch nhiều hơn, tăng kích thước của nang nên dùng nẹp cố định cổ tay để hạn chế vận động. Bất động cổ tay sẽ giúp giảm đau hiệu quả nhất là với những nang gây chèn ép thần kinh.
• Chọc hút dịch trong nang nếu nang hoạt dịch lớn gây đau hay hạn chế vận động khớp cổ tay. Tuy nhiên, u nang hoạt dịch cổ tay có thể tái phát sau một thời gian ngắn. Khi đó, phương pháp phẫu thuật sẽ được xem xét.

Nếu không đáp ứng với các phương pháp trên thì điều trị nang bao hoạt dịch cổ tay chủ yếu là phẫu thuật cắt bỏ nang và phục hồi cấu trúc bao khớp bằng cách khâu lại phần cuống thông với khớp. Sau phẫu thuật cần cố định khớp cổ tay ít nhất 2 – 3 tuần mới có thể cử động trở lại. Tuy nhiên, với bản chất lành tính, không ảnh hưởng tới sức khoẻ và tỷ lệ tái phát cao nên chỉ định phẫu thuật của nang hoạt dịch chỉ khi nang chèn ép thần kinh hoặc gây mất thẩm mỹ.