Vi khuẩn HP từ đâu mà có và nó sống được bao lâu trong không khí?

Vi khuẩn HP bao tử (dạ dày) có tên đầy đủ là Helicobacter Pylori, là 1 loại xoắn khuẩn gram âm dạng hình que. Nó được 2 nhà khoa học người Úc tìm thấy trong dạ dày con người vào năm 1982. Vi khuẩn HP có khả năng lây lan nhanh và mạnh. Ước tính, có khoảng 50% dân số thế giới đang nhiễm phải loại vi khuẩn này.

Vi khuẩn HP có cơ chế tiết ra Enzyme Urease đặc biệt, giúp chúng thích nghi được với môi trường axit trong dạ dày. Sự phát triển và hoạt động của loại vi khuẩn này làm tổn thương niêm mạc dạ dày, gây viêm loét dạ dày, tá tràng. Nếu không can thiệp sớm thì bệnh có thể diễn tiến mạn tính, gây ảnh hưởng nhiều tới sức khỏe bệnh nhân, thậm chí thúc đẩy nguy cơ mắc ung thư dạ dày.

Vi khuẩn HP dễ dàng lây nhiễm từ người bệnh sang người lành qua nhiều con đường như:

• Đường miệng: Là đường lây lan chủ yếu. Người lành tiếp xúc với vi khuẩn HP qua nước bọt, dịch tiết đường tiêu hóa của người bệnh (từ việc hôn, trò chuyện gần, dùng chung dụng cụ ăn uống hoặc sinh hoạt,...) sẽ có nguy cơ nhiễm HP;
• Đường phân: Vi khuẩn HP được đào thải một phần qua phân, có thể lây lan ra cộng đồng nếu những người xung quanh có thói quen ăn đồ sống, giữ vệ sinh không sạch sẽ;
• Đường khác: Sử dụng chung dụng cụ y tế chưa được vệ sinh kỹ càng.

Theo các chuyên gia, vi khuẩn HP có thể tồn tại trong cơ thể con người (khoang miệng, dạ dày, đường ruột, hốc xoang, phân,...) và ngoài môi trường tự nhiên (đất, nước, không khí,...).

2.1 Trong cơ thể con người

Trong cơ thể người, vi khuẩn HP chủ yếu tồn tại trong dạ dày, khoang miệng và phân. Trong đó, dạ dày chính là môi trường sống chủ yếu của vi khuẩn HP. Chúng có thể hoạt động và phát triển mạnh mẽ ở giữa lớp niêm mạc dạ dày và chất nhầy. Bên cạnh đó, chúng còn có khả năng tự tạo ra chất đối kháng với tác dụng tránh được quá trình miễn dịch tự nhiên của cơ thể.

Vi khuẩn HP được xem là loại vi khuẩn duy nhất có thể tồn tại trong môi trường axit đậm đặc của dạ dày nhờ khả năng tiết ra Enzyme Urease để trung hòa axit dạ dày. Tuy nhiên, loại enzyme này lại là độc tố có thể gây tổn thương niêm mạc dạ dày - tá tràng và gây ra các triệu chứng rối loạn tiêu hóa, đau, viêm loét dạ dày hoặc thậm chí là ung thư dạ dày.

Ngoài dạ dày, vi khuẩn HP còn được tìm thấy ở khoang miệng (đặc biệt là các mảng bám vùng chân răng, lợi) và một lượng nhỏ trong phân.

2.2 Ngoài môi trường tự nhiên

Với câu hỏi vi khuẩn HP từ đâu mà có, nó còn tồn tại ngoài môi trường tự nhiên. Ở môi trường này, vi khuẩn HP tồn tại dưới dạng xoắn khuẩn và khuẩn cầu. Chúng chủ yếu được tìm thấy ở các ao, hồ, kênh, rạch hoặc nguồn nước bị ô nhiễm, trong không khí, các loại đất bẩn,... Nếu tồn tại ở dạng xoắn khuẩn, vi khuẩn HP chỉ có thể sống, hoạt động trong nước khoảng một vài giờ. Nếu tồn tại ở dạng khuẩn cầu, chúng có thể sống, hoạt động trong nước tới 1 năm.

Do đó, nếu sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm, dễ bị nhiễm khuẩn thì vi khuẩn HP dạng khuẩn cầu có thể xâm nhập cơ thể, phát triển thành dạng xoắn khuẩn. Nó sẽ tấn công vào niêm mạc dạ dày của người bệnh, gây ra một số bệnh lý nguy hiểm ở đường tiêu hóa.

Ngoài câu hỏi vi khuẩn HP từ đâu mà có, thời gian tồn tại của loại vi khuẩn này cũng là vấn đề người bệnh cần lưu ý. Ở trong môi trường tự nhiên, tuổi thọ của vi khuẩn HP bị giới hạn trong một khoảng thời gian nhất định. Cụ thể:

• Trong môi trường không khí: Môi trường không khí không hề cung cấp chất dinh dưỡng cho vi khuẩn HP tồn tại. Tuy nhiên, vi khuẩn HP vẫn có thể sống được nhờ nguồn năng lượng dự trữ bên trong cơ thể của chính nó để giúp chúng có thêm thời gian tìm được vật chủ mới. Nhiệt độ và độ ẩm của không khí sẽ quyết định tới thời gian tồn tại của vi khuẩn HP. Thông thường, sau khi đi ra khỏi chủ thể, vi khuẩn HP có thể sống được từ 1 - 4 giờ trong không khí;
• Trong môi trường nước: Nước là môi trường vi khuẩn HP tồn tại khá lâu. Với nhóm vi khuẩn HP dạng cầu, chúng có thể tồn tại khoảng 1 năm trong môi trường nước tự nhiên như kênh, rạch, ao, hồ,... Mặc dù vậy, vi khuẩn HP sẽ bị tiêu diệt trong môi trường nước sôi 100°C;
• Trong môi trường đất: Thời gian tồn tại của vi khuẩn HP là vài giờ sau khi chúng đi ra khỏi cơ thể. Khi biến đổi cấu trúc cơ thể thì chúng có thể tồn tại lâu hơn.

Sau khi được loại bỏ ra ngoài chủ thể, đa số các chủng vi khuẩn HP vẫn có một khoảng thời gian tồn tại nhất định. Ở môi trường đất và nước, nếu người bệnh vô tình tiếp xúc với nguồn bệnh thì có khả năng rất cao bị lây nhiễm vi khuẩn HP. Do đó, mỗi người cần chú ý tới vấn đề vệ sinh nguồn nước và thực phẩm nhằm làm giảm nguy cơ nhiễm bệnh.

Dạ dày là môi trường sống hoàn hảo nhất của chủng vi khuẩn HP. Trong thực tế, tuổi thọ của vi khuẩn HP trong dạ dày là bao nhiêu tùy thuộc vào con người. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng vi khuẩn HP sẽ không bao giờ tự chết đi vì chúng có cơ chế miễn dịch riêng rất đáng nể. Nếu không có bất kỳ yếu tố nào làm thay đổi môi trường sống của chúng thì loại vi khuẩn này có thể cư trú dưới lớp niêm mạc dạ dày và tồn tại vĩnh viễn.

Tuy nhiên, nếu kiên trì áp dụng các phác đồ điều trị đúng cách thì vi khuẩn HP có thể bị tiêu diệt hoàn toàn.

Khi đã nắm được vi khuẩn HP từ đâu mà có, thời gian tồn tại của loại vi khuẩn này,... mỗi người cần lưu ý phòng tránh nhiễm khuẩn HP bằng các cách sau:

• Rửa tay kỹ càng, sạch sẽ trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh. Nên sử dụng các loại xà phòng có tính diệt khuẩn nhằm ngăn chặn sự lây lan của vi khuẩn HP;
• Không nên dùng chung đồ ăn uống hay các dụng cụ cá nhân với người dương tính với vi khuẩn HP;
• Hạn chế tối đa việc tiêu thụ các món sống, gỏi, tiết canh,... vì chúng dễ gây các bệnh về đường tiêu hóa, trong đó có nhiễm HP;
• Vệ sinh nhà cửa, tiêu diệt côn trùng, vệ sinh cho thú cưng thường xuyên để giảm nguy cơ lây bệnh;
• Thực hiện ăn chín, uống sôi, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, sử dụng nguồn nước sạch trong ăn uống và sinh hoạt hằng ngày;
• Xây dựng chế độ dinh dưỡng đầy đủ với các nhóm chất như protein, carbohydrate, chất béo, vitamin, khoáng chất, nước,...;
• Chủ động thăm khám sức khỏe định kỳ 6 - 12 tháng/lần nhằm phát hiện sớm vi khuẩn HP và các bệnh lý khác, có hướng điều trị hiệu quả;
• Giữ tinh thần thoải mái, vui vẻ và lạc quan, tránh căng thẳng tâm lý;
• Duy trì việc luyện tập thể dục thể thao mỗi ngày nhằm nâng cao sức đề kháng của cơ thể.

Bài viết đã chia sẻ với bạn đọc những thông tin cần biết về vấn đề vi khuẩn HP từ đâu mà có, nó sống được bao lâu,... Mỗi người cần ý thức được mức độ nguy hiểm, khả năng lây nhiễm của loại vi khuẩn này để chủ động hơn trong việc xây dựng các biện pháp phòng ngừa, kiểm soát bệnh hiệu quả.