Quy trình chụp cắt lớp vi tính cột sống cổ có dựng hình 3D

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Trường Đức - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Y học hạt nhân - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Chụp CLVT cột sống cổ có dựng hình 3D là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh được áp dụng rộng rãi để giúp bác sĩ đánh giá được tình trạng thực tế của cột sống cổ, các bệnh lý đi kèm và đưa ra phương án điều trị tích cực, hữu hiệu nhất cho bệnh nhân.

Cột sống cổ có 7 đốt từ C1 - C7, có đường cong ưỡn ra trước. Đốt C1 còn gọi là đốt đội không có thân đốt. Đốt C7 có mỏm gai dài nhất nên có thể sờ thấy rõ, lồi ngay dưới da (đặc biệt khi cúi cổ). Đốt C7 được dùng để làm mốc xác định các đốt sống cổ. Giữa đốt đội với xương chẩm, giữa đốt đội và đốt trục C2 đều không có đĩa đệm. Giữa xương chẩm và đốt C1, giữa đốt C1 và đốt C2 không có lỗ tiếp hợp.

Các đốt sống cổ từ C2 trở xuống được liên kết với nhau bởi 3 khớp là: Khớp đĩa đệm gian đốt, khớp sống - sống (khớp mấu lồi đốt sống, khớp nhỏ) và khớp bán nguyệt (khớp vô danh, khớp gian đốt sống).

Về chức năng, cột sống cổ có phạm vi vận động rất lớn. Đoạn cổ trên (gồm các đốt C1 - C3) đáp ứng cho chuyển động xoay, ít bị thoái hóa. Giữa đốt C1 và C2 không có đĩa đệm nên ít gặp bệnh lý đĩa đệm. Các bệnh lý ở đoạn cổ trên chủ yếu do chấn thương, hẹp ống sống bẩm sinh hoặc dị dạng Chiari.

Để đánh giá các bệnh lý ở cột sống cổ, các bác sĩ có thể chỉ định bệnh nhân thực hiện chụp CLVT cột sống cổ có dựng hình 3D.

Chụp CT cột sống cổ là phương pháp sử dụng máy cắt lớp vi tính để tạo ảnh cột sống cổ, giúp đánh giá các tổn thương của xương, ống sống cùng các thành phần lân cận.

● Chụp CLVT cột sống cổ chỉ định cho các bệnh lý chấn thương, các khối u hoặc viêm của xương hay của phần mềm cột sống cổ;

● Chụp CLVT cột sống cổ không có chống chỉ định tuyệt đối. Tuy vậy, phương pháp này chống chỉ định tương đối với phụ nữ có thai.

● Nhân sự thực hiện: Bác sĩ chuyên khoa chẩn đoán hình ảnh, kỹ thuật viên điện quang và điều dưỡng;

● Phương tiện kỹ thuật: Gồm máy chụp cắt lớp vi tính đa dãy (8 dãy trở lên), phim, máy in phim và hệ thống lưu trữ hình ảnh;

● Bệnh nhân: Được giải thích về thủ thuật để phối hợp với mọi hướng dẫn của bác sĩ; tháo bỏ các vật dụng bằng kim loại trên cơ thể như khuyên tai, kẹp tóc, dụng cụ nha khoa, vòng cổ,...; cho dùng thuốc an thần nếu bệnh nhân quá kích thích, không nằm yên.

● Phiếu xét nghiệm: Có phiếu chỉ định chụp cắt lớp vi tính.

● Tư thế bệnh nhân: Nằm ngửa trong khung máy, hạ thấp vai tối đa và 2 tay để xuôi dọc theo chiều cơ thể. Người bệnh chú ý nhịn thở, không nuốt trong quá trình chụp;

● Chụp định khu toàn bộ cột sống cổ ở cả 2 bình diện;

● Lấy hình định vị theo hướng bên, bắt đầu từ khớp thái dương hàm tới bờ dưới D1;

● Đặt chương trình chụp theo yêu cầu lâm sàng. Bác sĩ có thể sử dụng các lớp cắt theo hướng các đĩa đệm (đánh giá bệnh lý cột sống cổ) và dùng các phần mềm cho phép xử trí ảnh sau khi chụp;

● Các kỹ thuật xử trí ảnh thường sử dụng gồm: Kỹ thuật hình chiếu cường độ tối đa (MIP), kỹ thuật tạo ảnh đa mặt cắt (MPR), kỹ thuật hiển thị bề mặt thể tích (VRT), kỹ thuật hiển thị bề mặt (SSD);

● Chọn ảnh chụp phim trên các cửa sổ xương và cửa sổ đĩa đệm.

● Đánh giá các bất thường bẩm sinh của cột sống;

● Đánh giá các tổn thương thân đốt như trượt thân đốt, vỡ thân đốt, xẹp thân đốt, tổn thương phần mềm rãnh sống, hình ảnh di lệch tổn thương tường sau thân đốt (nguy cơ chèn ép tủy và rễ tủy cao), tổn thương cung sau, máu tụ do chấn thương, các dấu hiệu thoát vị đĩa đệm, vị trí các dị vật.

● Đánh giá các tổn thương ở bệnh nhân mắc bệnh thoái hóa đốt sống như trượt đốt sống do thoái hoá, thoái hoá khối khớp bên, thoái hoá dây chằng, hẹp ống sống;

● Xem xét mối tương quan giải phẫu, mức độ đè ép, xâm lấn, choán chỗ.

Khi nhận định kết quả, cần phối hợp các lớp cắt quy ước với các ảnh 3D thu được.

Thủ thuật này không có tai biến. Tuy vậy, có thể trong quá trình thực hiện sẽ xảy ra một số sai sót như nhiễu ảnh do người bệnh không nằm bất động hoặc nhiễu ảnh do cắt qua vùng cột sống cổ thấp. Lúc này, cần thực hiện lại kỹ thuật để đánh giá bệnh một cách chính xác.

Kỹ thuật chụp CLVT cột sống cổ có dựng hình 3D tương đối đơn giản và có độ an toàn cao, không có tai biến. Vì vậy, người bệnh không nên quá lo lắng khi thực hiện kỹ thuật này, tuân thủ đúng lời khuyên của bác sĩ để chẩn đoán nhanh chóng.