Thuốc điều trị tăng huyết áp cho người tiểu đường

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ Nội tim mạch - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Bệnh tiểu đường làm cứng các mạch máu lớn dẫn máu đi nuôi cơ thể hay còn được gọi là xơ vữa động mạch. Điều đó có thể gây ra tình trạng cao huyết áp, và nếu không được điều trị, bạn có thể gặp rắc rối với các bệnh lý biến chứng do tiểu đường gây ra như bệnh tim, tổn thương mạch máu, suy thận.

Kiểm soát huyết áp hiệu quả là một mục tiêu quan trọng nếu bạn bị tiểu đường. Sự nguy hiểm của huyết áp cao trong bệnh tiểu đường nghiêm trọng đến mức sự kết hợp giữa đường huyết được kiểm soát tốt và huyết áp được kiểm soát tốt sẽ tác động mạnh mẽ đến sức khỏe lâu dài (chất lượng cuộc sống, số lượng biến chứng, tuổi thọ cuối cùng). Khi bạn đặt mục tiêu về lượng đường trong máu, hãy đảm bảo rằng việc duy trì huyết áp mục tiêu cũng là một mục tiêu thiết yếu.

Mục tiêu của điều trị huyết áp là làm giảm huyết áp của bạn. Bao nhiêu tùy thuộc vào nguy cơ mắc bệnh tim mạch (CVD) của bạn. Nếu bác sĩ đánh giá bạn thuộc nguy cơ cao của CVD, mục tiêu huyết áp là 130/80 nhưng không thấp hơn 120/70. Đối với những bệnh nhân có nguy cơ CVD thấp hơn, hoặc tuổi cao từ 70 trở lên mục tiêu có thể là 140/90, hoặc dưới 130/80 nếu người bệnh dung nạp được.

Theo phác đồ điều trị tăng huyết áp của hội tim mạch học Việt Nam bệnh nhân đái tháo đường bị tăng huyết áp từ 140/90 mmHg trở lên các bác sĩ sẽ xem xét điều trị bằng thuốc ngay cho tất cả các bệnh nhân.

Có nhiều phương pháp dành cho bệnh nhân tiểu đường sẽ giúp chữa bệnh cao huyết áp mà chưa cần dùng đến các thuốc hạ áp cho người tiểu đường như:

• Kiểm soát lượng đường trong máu.
• Ngừng hút thuốc.
• Ăn uống lành mạnh.
• Tập thể dục hầu hết các ngày.
• Giữ cân nặng ở mức hợp lý.
• Đừng uống nhiều rượu.
• Hạn chế lượng muối ăn.
• Thăm khám bác sĩ thường xuyên.

Điều trị bằng thuốc là một bước cần thiết đối với hầu hết những người bị cao huyết áp. Việc quản lý và điều trị bằng thuốc huyết áp cho người tiểu đường có hơi khác đối với những người mắc bệnh tiểu đường.

Các hướng dẫn hiện tại của Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ (ADA) và hội tăng huyết áp thế giới khuyến cáo rằng bất kỳ ai bị tiểu đường và huyết áp từ 140/90 mmHg trở lên nhưng thấp hơn 160/100 nên bắt đầu dùng hai loại thuốc huyết áp ưu tiên kết hợp trong một viên thuốc. Việc lựa chọn sử dụng thuốc huyết áp cho bệnh nhân tiểu đường có thể được chia làm các nhóm như sau:

• Thuốc điều trị tăng huyết áp cho người tiểu đường (không có sự hiện diện của bệnh thận), bao gồm các loại thuốc được gọi là:
  • Thuốc ức chế men chuyển (ACEi)
  • Thuốc chẹn thụ thể angiotensin (ARB)
  • Thuốc lợi tiểu thiazide
  • Thuốc chẹn kênh canxi (CCB)

ADA khuyến cáo những người mắc bệnh tiểu đường và bệnh thận trong nhóm này nên sử dụng thuốc ức chế men chuyển hoặc thuốc chẹn thụ thể angiotensin ARB.

• Thuốc huyết áp cho người tiểu đường có huyết áp từ 160/100 trở lên, có thể bắt đầu dùng hai loại thuốc bất kỳ từ ba nhóm thuốc sau:
  • ACEi hoặc ARB
  • Thuốc lợi tiểu thiazid
  • Thuốc chẹn kênh canxi

ADA khuyến cáo những người bị bệnh thận trong nhóm huyết áp này nên dùng thuốc ức chế men chuyển hoặc thuốc chẹn thụ thể angiotensin, cùng với thuốc lợi tiểu hoặc thuốc chẹn kênh canxi.

Nếu huyết áp vẫn khó kiểm soát, có thể thêm một loại thuốc thứ ba trong danh sách. Dù sử dụng loại thuốc nào thì thay đổi lối sống cũng là một phần quan trọng trong quá trình điều trị.

5.1 Thuốc hạ huyết áp cho người tiểu đường – Thuốc ức chế men chuyển

Thuốc ức chế men chuyển (ACEi) là thuốc điều trị tăng huyết áp thông qua việc ngăn chặn một loại enzym trong cơ thể sản xuất ra angiotensin II – một chất làm thu hẹp mạch máu và tiết ra hormon làm tăng huyết áp.

Ở bệnh nhân đái tháo đường bị tăng huyết áp các ACEi có hiệu quả khá tốt vì có thể ngăn ngừa hoặc làm chậm các biến chứng vi mạch và mạch máu lớn do bệnh tiểu đường gây ra. Hơn nữa, thuốc ức chế men chuyển còn hiệu quả hơn các loại thuốc khác trong việc trì hoãn sự khởi phát của suy thận ở bệnh nhân tăng huyết áp và đái tháo đường týp 1 có albumin niệu vĩ mô.

Vì vậy ACEi thường là thuốc huyết áp đầu tay được khuyến cáo cho bệnh nhân đái tháo đường bị tăng huyết áp.

5.2 Thuốc hạ huyết áp cho người tiểu đường – Thuốc chẹn thụ thể angiotensin

Thuốc chẹn thụ thể angiotensin II (ARB) ngăn chặn hoạt động của angiotensin II. Kết quả là, thuốc cho phép các tĩnh mạch và động mạch của bạn mở rộng (giãn ra) từ đó giảm được huyết áp và tim của bạn sẽ bơm máu được dễ dàng hơn.

Giống như các ACEi, ARB làm giảm các biến chứng của bệnh tiểu đường (ví dụ, sự tiến triển của bệnh thận), chúng có hiệu quả trong việc trì hoãn sự khởi phát của suy thận ở bệnh nhân tiểu đường loại 2, tăng huyết áp và albumin niệu đại thể.

ARB cũng là thuốc được sử dụng ưu tiên để kiểm soát tình trạng tăng huyết áp ở bệnh nhân tiểu đường, hoặc bệnh nhân tiểu đường bị cao huyết áp không dung nạp thuốc ức chế men chuyển.

5.3 Thuốc hạ huyết áp cho người tiểu đường – Thuốc lợi tiểu thiazid và thuốc chẹn kênh canxi

Thuốc lợi tiểu thiazid: Là một trong ba loại thuốc thuộc nhóm thuốc lợi tiểu được thiết kế để tăng thải nước và muối ra khỏi cơ thể dưới dạng nước tiểu. Thuốc lợi tiểu thiazid thường được sử dụng nhiều và nhất là để điều trị huyết áp cao. Chúng không chỉ làm giảm chất lỏng mà còn làm cho các mạch máu của bạn giãn ra. Trong điều trị tăng huyết áp ở bệnh nhân tiểu đường, thuốc lợi tiểu thiazid được sử dụng dưới dạng đơn trị liệu hoặc là một phần của phác đồ phối hợp.

Thuốc chẹn kênh canxi: Cơ chế hoạt động của thuốc: Canxi sẽ khiến tim và động mạch của bạn co bóp mạnh hơn. Thông qua việc ngăn chặn canxi xâm nhập vào các tế bào của tim và động mạch, thuốc chẹn kênh canxi cho phép các mạch máu thư giãn và mở ra từ đó hạ được huyết áp.

Cả hai loại thuốc huyết áp cho bệnh nhân tiểu đường này đều có thể làm giảm nguy cơ biến cố tim mạch mang lại hiệu quả tốt cho người bệnh đái tháo đường bị tăng huyết áp.