Các loại thuốc xịt mũi trị viêm mũi dị ứng

Viêm mũi dị ứng là bệnh lý thường gặp ở mọi độ tuổi, gây ảnh hưởng xấu đến quá trình sinh hoạt, làm việc cũng như cuộc sống của những người bệnh. Hiện nay, có rất nhiều phương pháp được sử dụng trong việc điều trị tình trạng này, trong đó phải kể đến là các loại thuốc xịt mũi trị viêm mũi dị ứng.

Viêm mũi dị ứng về mặt bản chất là một phản ứng của hệ miễn dịch của mũi xoang khi phải chịu tác động của các kích thích từ môi trường bên ngoài như bụi bẩn, thời tiết, phấn hoa, mùi lạ, nấm mốc,... Những tác nhân này thường xâm nhập vào cơ thể theo đường không khí, ăn uống hay tiếp xúc qua da.

Nguyên nhân của tình trạng viêm mũi dị ứng không phải do tổn thương thực thể, không do nhiễm vi khuẩn mà phụ thuộc chủ yếu vào cơ địa của từng người. Do đó, những người bị viêm mũi dị ứng sẽ gặp phải những triệu chứng ở mức độ nhẹ hay nặng khác nhau khi cùng tiếp xúc với các kích thích. Đặc biệt, những bệnh nhân có tình trạng sức khỏe không tốt, lệch vách ngăn mũi, hen phế quản, chức năng gan suy giảm... thường có nguy cơ mắc bệnh nhiều hơn. Viêm mũi dị ứng nếu không được điều trị trong thời gian dài có thể dẫn đến viêm xoang nhiễm khuẩn, viêm xoang mạn tính, polyp mũi - xoang...

Viêm mũi dị ứng bao gồm những triệu chứng sau :

• Hắt hơi: Là một trong những biểu hiện điển hình của viêm mũi dị ứng.
• Ngứa mũi, sổ mũi hoặc nghẹt mũi.
• Đỏ mắt có hoặc không kèm theo chảy nước mắt.
• Thể trạng mệt mỏi, uể oải, nhức đầu.

Khi xuất hiện các triệu chứng của viêm mũi dị ứng, xịt trực tiếp thuốc vào xoang mũi có tác dụng hiệu quả và thời gian tác dụng nhanh hơn cả khi dùng thuốc viên. Dưới đây là các loại thuốc xịt mũi viêm mũi dị ứng thường dùng.

Những loại thuốc xịt này có tác dụng giảm nghẹt mũi, hắt hơi và ngứa, chảy nước mắt rất tốt. Các loại thuốc có chứa Steroid thường là loại thuốc đầu tiên được khuyên dùng cho bệnh viêm mũi dị ứng. Các loại thuốc thường dùng bao gồm:

• Beclomethasone.
• Betamethasone.
• Ciclesonide.
• Fluticasone furoate .
• Mometasone.
• Ba loại thuốc có thể được mua mà không cần kê đơn của bác sĩ gồm Budesonide, Fluticasone và Triamcinolone.

Các loại thuốc xịt mũi Steroid thường có tác dụng lâu hơn các thuốc co mạch mũi và phải mất khoảng một tuần trước có thể nhận thấy các triệu chứng thuyên giảm. Các tác dụng phụ có thể gặp phải bao gồm nhức đầu, đau họng, khô mũi, chảy máu cam hoặc ho,...

Thuốc xịt thông mũi là những thuốc có tác dụng làm co các mạch máu và mô bị sưng trong mũi gây nghẹt mũi, từ đó làm giảm áp lực trong xoang mũi và cuối cùng làm giảm cảm giác nghẹt mũi. Các loại thuốc xịt thông mũi thường dùng như :

• Oxymetazoline hydrochloride.
• Phenylephrine hydrochloride.
• Xylometazoline.

Đây là một giải pháp điều trị ngắn hạn cho các triệu chứng của viêm mũi dị ứng. Bệnh nhân không nên sử dụng các loại thuốc xịt thông mũi quá 3 ngày vì chúng sẽ bắt đầu hoạt động kém hiệu quả hơn và có thể làm cho các triệu chứng trở nên tồi tệ hơn. Các loại thuốc xịt thông mũi không phù hợp cho bệnh nhân bị bệnh tăng nhãn áp hoặc tăng huyết áp không kiểm soát được, vì chúng có thể làm trầm trọng thêm những bệnh lý này.

Thuốc xịt kháng Histamin có tác dụng làm giảm nghẹt mũi, ngứa, sổ mũi và hắt hơi. Thuốc có sẵn theo đơn và bao gồm :

• Azelastine.
• Olopatadine.

Thuốc xịt kháng Histamin thường ít gây buồn ngủ hơn thuốc kháng Histamin dạng uống, nhưng chúng vẫn có thể gây ra một số tác dụng phụ như buồn ngủ. Vì thế, một số bác sĩ thường khuyên bệnh nhân nên dùng thuốc vào buổi tối hoặc trước khi đi ngủ.

Thuốc xịt mũi ức chế tế bào Mast được sử dụng phổ biến hiện nay là Cromolyn Natri. Thuốc này có tác dụng ngăn cơ thể giải phóng Histamin, chất gây ra các triệu chứng dị ứng như sổ mũi, ngứa mũi, hắt hơi. Cromolyn Natri cũng có thể giúp giảm nghẹt mũi. Một số bệnh nhân có thể thấy các triệu chứng giảm đi chỉ sau 30 phút xịt mũi bằng Cromolyn Natri.

Để nó phát huy tác dụng tốt nhất, bệnh nhân cần bắt đầu sử dụng từ 1 - 2 tuần trước khi mùa lạnh bắt đầu (thường viêm mũi dị ứng xuất hiện khi thời tiết chuyển lạnh) và sử dụng một hoặc nhiều lần mỗi ngày. Thuốc xịt mũi Cromolyn Natri thường không có tác dụng tốt như thuốc xịt mũi Steroid.

Bệnh nhân có thể mua thuốc Cromolyn Natri dưới dạng thuốc xịt mũi tại hiệu thuốc. Thuốc này an toàn cho hầu hết mọi người, tuy nhiên hãy hỏi ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng nếu có các biểu hiện thở khò khè do hen suyễn hoặc đau xoang. Các tác dụng phụ của thuốc Cromolyn Natri bao gồm khó chịu và nóng rát mũi.

Thuốc xịt mũi kháng Cholinergic là thuốc được chỉ định theo toa có tác dụng điều trị sổ mũi bằng cách ngừng sản xuất chất nhầy. Nó không làm giảm nghẹt mũi hoặc hắt hơi rất tốt. Thuốc hiện nay được sử dụng duy nhất là Ipratropium bromide.

Thuốc xịt mũi kháng Cholinergic không được chỉ định sử dụng lâu dài. Bệnh nhân thường có thể sử dụng chúng trong khoảng 3 tuần trong thời gian các triệu chứng của viêm mũi dị ứng rầm rộ.

Nếu bệnh nhân bị bệnh tăng nhãn áp hoặc phì đại tuyến tiền liệt thì không nên sử dụng Ipratropium bromide. Các tác dụng phụ của thuốc Ipratropium bromide bao gồm nhức đầu, chảy máu cam, đau họng hoặc kích ứng mũi.

Thuốc xịt nước muối khác với các loại thuốc xịt khác trong danh sách này vì chúng không dùng để giảm nghẹt mũi hoặc các triệu chứng dị ứng khác. Thay vào đó, chức năng chính của chúng là giúp giữ ẩm cho đường mũi, do đó có thể giúp ngăn ngừa chảy máu cam do khô mũi.

Hầu hết, các loại thuốc xịt mũi có cách sử dụng tương tự nhau, một số khác biệt nhỏ đến từ việc đóng chai của từng loại thuốc. Sau đây là các bước thực hiện xịt thuốc

• Xì mũi nhẹ nhàng để loại bỏ chất nhầy lỏng trong mũi.
• Rửa tay với xà phòng và nước sạch.
• Dùng một tay ấn xuống và đóng một bên lỗ mũi lại.
• Đặt đầu ống xịt vào lỗ mũi bên kia.
• Bóp chai xịt và hít vào cùng một lúc với động tác xịt thuốc.
• Lặp lại các lần xịt với mỗi bên mũi nếu cần, theo hướng dẫn của nhà sản xuất.

Mỗi loại thuốc xịt mũi đều có những tác dụng phụ không mong muốn khác nhau. Do đó, bệnh nhân khi phát hiện các bất thường sau khi sử dụng thuốc xịt mũi cần ngừng sử dụng thuốc ngay và liên hệ với bác sĩ điều trị để đưa ra hướng giải quyết phù hợp.

Một số loại thuốc xịt mũi trị viêm mũi dị ứng được bào chế đặc biệt cho trẻ em, mặc dù các loại thuốc xịt mũi khác nhau có độ tuổi tối thiểu cho phép sử dụng khác nhau, thường là 2 hoặc 4 tuổi. Bố mẹ hãy đảm bảo tuân thủ chặt chẽ các hướng dẫn và nói chuyện với bác sĩ nhi khoa trước khi quyết định sử dụng bất kỳ loại thuốc nào cho con của mình.

Có rất nhiều loại thuốc không nên dùng hoặc hạn chế sử dụng khi đang mang thai. Tuy nhiên, loại thuốc xịt mũi trị viêm mũi dị ứng thường ít gây ảnh hưởng đối với thai nhi vì các thuốc này thường chỉ có tác dụng tại chỗ và rất ít đi vào tuần hoàn máu. Tuy vậy, những phụ nữ đang mang thai nên thảo luận với bác sĩ phụ sản để cùng nhau lựa chọn những loại thuốc phù hợp và an toàn nhất.

Thuốc kháng Histamin thế hệ 1: Thường là các thuốc không kê đơn bao gồm Diphenhydramine, Chlorpheniramine, Clemastine... Các loại thuốc kháng Histamin thế hệ 1 có tác dụng phụ an thần, gây buồn ngủ... vì thế tránh sử dụng khi đang làm việc, lái xe, vận hành máy móc.

Thuốc kháng Histamin thế hệ 2: Các loại thuốc thường dùng như Loratadine, Cetirizine, Desloratadine, Levocetirizine, Fexofenadine... Các thuốc này ra đời sau nên khắc phục được tình trạng buồn ngủ và ít gây khó chịu hơn kháng Histamin thế hệ 1, nên được ưu tiên sử dụng nhiều hơn.

Các thuốc thông mũi đường uống thông thường như Pseudoephedrine, Phenylephrine... cũng có tác dụng tương tự như loại xịt, nhưng thời gian tác dụng thường chậm hơn.

Có thể sử dụng các loại thuốc phối hợp với kháng Histamin như Pseudoephedrine và Loratadine, Pseudoephedrine và Cetirizine, Fexofenadine và Pseudoephedrine,...

Trong viêm mũi dị ứng, có một chất trung gian góp phần gây ra các triệu chứng của bệnh đó là Leukotriene. Sử dụng các loại thuốc kháng Leukotriene như Montelukast, Zafirlukast... sẽ có tác dụng làm giảm các triệu chứng của viêm mũi dị ứng.

Một số phương pháp kháng được chỉ định điều trị viêm mũi dị ứng như sử dụng liệu pháp miễn dịch, sử dụng kháng sinh khi có nhiễm khuẩn đi kèm, phẫu thuật Polyp mũi hoặc tạo hình mũi,...

Hiện nay, có rất nhiều phương pháp điều trị tình trạng viêm mũi dị ứng, trong đó thuốc xịt mũi được cho là một cách điều trị đơn giản mà hiệu quả mang lại rất cao. Tuy nhiên, bệnh nhân không nên tự ý sử dụng các loại thuốc xịt mũi mà hãy nói chuyện với các bác sĩ điều trị để cùng lựa chọn loại thuốc phù hợp và an toàn nhất cho bản thân.