Virus SARS-CoV-2 đã biến chủng như thế nào? Có bao nhiêu chủng virus SARS-CoV-2 đang lây lan?

Bài viết được viết bởi TS.Trần Trung Kiên - Chuyên viên nghiên cứu di truyền tại Phòng nghiên cứu, Viện nghiên cứu Tế bào gốc và Công nghệ gen Vinmec.

Việc xác định biến thể virus SARS CoV 2 là thuộc loại nào và liệu có nhiều các biến thể khác nhau trong đợt bùng dịch thứ 2 hay không là một câu hỏi quan trọng và cần thiết để đưa ra cách cách tiếp cận phù hợp trong phòng và chống Covid-19.

1. Tổng quan về Virus SARS-CoV-2

Virus SARS-CoV-2 là chủng virus đang gây ra đại dịch Covid-19 toàn cầu. Đây là chủng virus có vật chất di truyền là một mạch dương RNA. Theo phân định của GISAID, chủng virus SARS-CoV-2 ban đầu bao gồm 2 nhóm chính là L và S dựa theo 9 loại dấu hiệu nhận biết hay còn gọi là marker. Sau đó kiểu L biến đổi gen và phân thành 2 nhóm mới là V và G. Nhóm G tiếp tục biến đổi thành các nhóm GH và GR. Như vậy, cho tới nay chủng virus SARS-CoV-2 gồm 6 nhóm là GR, G, GH, S, L và V.

Đột biến diễn ra trong quá trình nhân lên của virus khi vật chất RNA bị sao chép lỗi so với nguyên bản vào tế bào vật chủ mới. Đột biến gồm ba loại cơ bản: thay thế, chèn và xóa vật chất di truyền. Theo tính toán, tốc độ đột biến được ước tính là 8x10 mũ (-4) - 1.23 x 10 mũ (-3)base/site/năm [1, 2] . Như vậy, tốc độ đột biến ở virus SARS-CoV-2 là rất chậm. Tuy nhiên, tốc độ đột biến của chủng virus này còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố và khó đoán định.

Tại thời điểm hiện tại, trên bình diện thế giới thì chủng mẹ G và các chủng G biến thể chiếm tới 74% (G: 23%, GH 22%, GR 29%). Tỉ lệ các nhóm biến thể được ghi nhận là khác nhau theo yếu tố địa lý. Nhóm GH chiếm tới 50% ở Bắc Mỹ, châu Âu và Nam Mỹ thì nhóm GR chiếm ưu thế. Châu Đại Dương thì khá cân bằng giữa các nhóm biến thể. Ở Châu Phi, nhóm biến thể G chiếm ưu thế. Ở châu Á, nhóm G, GH và GR tăng nhanh trong thời gian qua (Hình 1).

Hình 1: Các nhóm virus SARS-CoV-2 tại thời điểm hiện tại trên thế giới (7/2020).

2. Các trình tự gen SARS-CoV-2 được công bố tại Việt Nam

Cho tới nay, Việt Nam công bố 32 trình tự gen SARS-CoV-2 được chia thành 6 nhóm: GR, G, GH, S, L và V do các đơn vị như Trung tâm nghiên cứu lâm sàng Oucru, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, Viện Công nghệ sinh học, vv. Sự xuất hiện của biến thể virus phụ thuộc vào từng thời điểm. Ở thời điểm tháng từ tháng Hai, tháng Ba thì chủng GH và GR chiếm đa số.

Hình 2: Các chủng virus SARS-CoV-2 xuất hiện trong tháng 2, tháng 3

Theo thông báo của Bộ Y tế, thì chủng SARS-CoV-2 ở bệnh nhân Covid-19 ở Đà Nẵng (Bệnh nhân 416) ở thời điểm tháng 7/2020 là biến chủng mới chưa được biết đến trước đó ở Việt Nam [3] .

Theo một nghiên cứu gần đây [4] , biến thể S-D614G thuộc nhóm G và tỉ lệ tử vong có mối liên quan với nhau. Hơn nửa, tỷ lệ tử vong được ghi nhận cao hơn ở các quốc gia có tiêm phòng vắc - xin chống lao, vắc - xin BCG và bệnh nhân mang kiểu gen kháng nguyên bạch cầu nhóm HLA-A*11:01.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại. Bệnh viện cung cấp dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp, không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa.

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.

Bài viết tham khảo nguồn: Bộ Y tế, who.int, gisaid.org, nature.com

[1] https://www.who.int/bulletin/volumes/98/7/20-253591/en/

[2] https://www.gisaid.org/epiflu-applications/next-hcov-19-app/

[3]https://ncov.moh.gov.vn/-/quyen-bo-truong-bo-y-te-chung-virus-o-benh-nhan-covid-19-tai-a-nang-la-chung-xam-nhap-tu-ben-ngoai-vao

[4] https://www.nature.com/articles/s10038-020-0808-9