Hội chứng viêm đa hệ thống ở trẻ em hậu COVID

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Văn Sơn - Bác sĩ Nhi - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Trẻ em khi nhiễm virus SARS-CoV-2 có thể có triệu chứng từ nhẹ đến nặng. Tuy nhiên, ở một số trẻ sau khi khỏi bệnh có thể gặp phải hội chứng viêm đa hệ thống. Tình trạng này có thể gây ra phản ứng viêm nghiêm trọng ở các cơ quan và mô, dẫn tới quá trình tổn thương vĩnh viễn, thậm chí có thể gây ra tử vong ở trẻ.

Trong giai đoạn đầu của đại dịch Covid 19 thì hầu hết các chuyên gia đều nhận thấy tình trạng viêm trong các cơ quan của cơ thể có thể khá hiếm gặp và ít có diễn biến quan trọng. Nhưng ngược lại, hiện nay khi trẻ em mắc Covid 19 thường sẽ tiến triển tốt và khỏi bệnh với điều kiện được chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, sau khi mắc bệnh trẻ có thể mắc hội chứng viêm đa hệ thống (Mis-c). Theo các nhà khoa học thì hội chứng này thường xuất hiện vào thời điểm khoảng từ 3 đến 6 tuần sau khi trẻ nhiễm virus. Hội chứng này bao gồm một nhóm các dấu hiệu và triệu chứng hiếm gặp ở trẻ em sau khi nhiễm Covid-19. Độ tuổi trung bình thường 8 tuổi và có thể trong khoảng từ 3 đến 13 tuổi. Điều này cũng cho thấy hội chứng viêm đa hệ thống ở trẻ em thường ít xảy ra ở trẻ lớn hơn và trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, ở mỗi trẻ sẽ có những dấu hiệu cũng như triệu chứng không hoàn toàn giống nhau. Một trong các dấu hiệu cho thấy tình trạng viêm đa hệ thống sau nhiễm Covid ở trẻ đó là:

• Trẻ có thể bị sốt kéo dài hơn 24 giờ hoặc lâu hơn nữa
• Trẻ có những dấu hiệu mệt mỏi bất thường kèm theo nhức đầu, chóng mặt hoặc choáng váng.
• Trẻ bị nôn mửa, đau bụng và thậm chí bị tiêu chảy
• Trẻ có thể bị phát ban ở vùng da hoặc toàn thân

Ngoài ra, với tuỳ trẻ còn có thể xuất hiện các dấu hiệu nghiêm trọng hơn như sưng môi, lưỡi, sưng bàn tay/chân, hoặc sưng hạch bạch huyết, hoặc trẻ có thể bị khó thở, li bì, lú lẫn...

Hội chứng viêm đa hệ thống được chẩn đoán dựa vào tập hợp triệu chứng lâm sàng như sốt cao cùng với các dấu hiệu tổn thương cơ quan của cơ thể như tim, hệ tiêu hoá,... Trước khi thực hiện các xét nghiệm bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng để chẩn đoán bệnh. Đồng thời, thực hiện các xét nghiệm liên quan để phân biệt với bệnh lý khác chẳng hạn như Kawasaki hoặc các bệnh liên quan đến nhiễm trùng như sốt xuất huyết, nhiễm trùng huyết, sốc nhiễm độc... Các xét nghiệm sẽ được chỉ định tuỳ mức độ bệnh cũng như các triệu chứng lâm sàng kèm theo của bệnh nhi cụ thể.

Thông thường, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện các xét nghiệm:

• Xét nghiệm máu để đánh giá tình trạng đông máu hoặc các phản ứng viêm của cơ thể, cùng với tình trạng nhiễm trùng, hoặc đánh giá chức năng gan, thận và tổn thương tim.
• Cấy máu để loại trừ các dấu hiệu nhiễm trùng huyết
• Siêu âm tim để đánh giá xem có tình trạng suy tim hay giãn động mạch vành ( Cần chú ý, với trẻ lớn cần điện tim)
• Xét nghiệm khẳng định đã nhiễm virus SARS- CoV-2 để tìm kháng thể của virus.

Trẻ khi mắc hội chứng viêm đa hệ thống hậu Covid cần được thăm khám kỹ lưỡng và điều trị theo kế hoạch phù hợp. Với một số trường hợp trẻ đặc biệt có thể sẽ được chỉ định phương án chăm sóc đặc biệt. Tuy nhiên, đa số trẻ mắc triệu chứng này sẽ được phục hồi nếu được chăm sóc y tế kịp thời và phù hợp.

Khi chẩn đoán bệnh, tuỳ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh cũng như vị trí các cơ quan hoặc bộ phận cơ thể bị ảnh hưởng mà bác sĩ sẽ thực hiện hội chẩn và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Hiện nay, điều trị hội chứng viêm đa hệ thống ở trẻ hậu Covid cần thực hiện điều trị thông qua chăm sóc giảm nhẹ và điều trị viêm ở những cơ quan của cơ thể bị ảnh hưởng, giúp ngăn cho tình trạng tổn thương có thể tiến triển, thậm chí xảy ra tình trạng tổn thương vĩnh viễn không thể phục hồi được.

• Chăm sóc giảm nhẹ đối với bệnh nhi mắc hội chứng viêm đa hệ thống sau mắc Covid có thể bao gồm: Các biện pháp bù nước nếu trẻ có dấu hiệu bị mất nước, hoặc các liệu pháp oxy giúp hỗ trợ đường thở cho trẻ, các thuốc huyết áp giúp ổn định huyết áp, hỗ trợ chức năng tim, thuốc làm giảm nguy cơ đông máu như aspirin, heparin...
• Điều trị viêm ở các vị trí cơ quan của cơ thể với các liệu pháp như: sử dụng thuốc kháng sinh, thuốc chống viêm steroid, hoặc globulin miễn dịch bằng đường tiêm tĩnh mạch, hoặc các phương pháp khác giúp nhắm mục tiêu làm giảm nồng độ cytokine - protein gây viêm...

Để phòng ngừa hội chứng viêm đa hệ thống ở trẻ mắc Covid thì biện pháp hữu hiệu đó chính là ngăn cản virus xâm nhập và lây lan một cách nhanh chóng. Theo đó, cha mẹ cần thực hiện một số biện pháp tuân thủ 5K và tránh nhiễm virus SARS CoV-2 theo một số cách dưới đây:

• Tiêm phòng vắc-xin COVID-19 ngay khi có thể. Khi trẻ được tiêm vắc-xin sẽ giúp giảm tỷ lệ lây nhiễm bệnh, đồng thời sẽ giảm tỷ lệ gặp triệu chứng hay biến chứng nếu mắc bệnh.
• Vệ sinh tay luôn sạch: Hướng dẫn trẻ thường xuyên rửa tay bằng xà phòng vào nước trong khoảng thời gian ít nhất 20 giây để đảm bảo trẻ luôn có đôi tay sạch. Trong trường hợp nếu không có xà phòng có thẻ sử dụng chất khử trùng tay có chứa hàm lượng cồn ít nhất 60%
• Hướng dẫn trẻ thực hiện giãn cách xã hội và khi trẻ đi ra ngoài cần thực hiện giãn cách với khoảng cách ít nhất 2 mét.
• Hướng dẫn trẻ đeo khẩu trang khi đi ra khỏi nhà. Ở những nơi công cộng hoặc ngoài trời, khả năng lây truyền virus khá cao, nếu như có tham gia vào các hoạt động đông người.
• Hướng dẫn trẻ tránh sử dụng tay để chạm vào mắt, mũi và miệng.
• Khi trẻ ho hoặc hắt hơi, cha mẹ nên hướng dẫn trẻ che miệng bằng tay hoặc bằng khăn giấy trước khi ho hoặc hắt hơi. Hành động này sẽ giúp tránh lây lan vi sinh vật trong không khí. Sau khi ho hoặc hắt hơi, trẻ cần được rửa tay sạch để tránh phát tán vi sinh vật vào môi trường không khí, cũng như bề mặt các dụng cụ sinh hoạt hàng ngày.
• Thực hiện vệ sinh và khử trùng bề mặt tiếp xúc của tất cả các đồ vật trong nhà mỗi ngày.
• Giặt sạch quần áo cũng như các vận dụng khác. Thực hiện vệ sinh theo hướng dẫn, chẳng hạn như sử dụng chế độ nước ấm để giặt sạch quần áo, hoặc một số đồ chơi của trẻ cũng nên được sát khuẩn và rửa thường xuyên.

Khi trẻ mắc Covid -19, cha mẹ cần theo dõi chặt chẽ và quan sát xem có dấu hiệu mắc phải hội chứng viêm đa hệ thống hay không. Nếu phát hiện trẻ có nhiều dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh thì cần đưa trẻ đi khám ngày để chẩn đoán xác định và chỉ định phác đồ điều trị phù hợp. Hơn nữa, cha mẹ cần thực hiện chăm sóc trẻ thật tốt thông qua chế độ dinh dưỡng, đồng thời hướng dẫn trẻ luyện tập để nâng cao thể trạng chống lại bệnh tật. Ngoài ra, trẻ cũng nên được hướng dẫn thực hiện chế độ nghỉ ngơi và cải thiện giấc ngủ tốt nhất.