Nong và đặt stent động mạch cảnh số hóa xóa nền

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh, Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Các động mạch cảnh là một trong hai hệ thống tuần hoàn cung cấp máu cho não. Khi động mạch cảnh bị thu hẹp hoặc bị chặn sẽ gây ra các triệu chứng như thiếu máu não. Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây thu hẹp hoặc chặn như chấn thương động mạch hay xơ vữa động mạch. Khi đó, người bệnh sẽ được nong và đặt stent động mạch cảnh để điều trị.

Nong và đặt stent (tên tiếng Anh là angioplasty and stent insertion) được sử dụng để điều trị bệnh động mạch cảnh. Nong động mạch sử dụng một quả bóng nhỏ hình xúc xích để kéo căng động mạch và cải thiện lưu lượng máu. Stent là một hình trụ nhỏ bằng kim loại, hoạt động như một giàn giáo nhỏ để giữ động mạch mở vĩnh viễn. Nong mạch vành là thủ thuật được thực hiện với sự hỗ trợ của chụp mạch số hóa xóa nền (tên tiếng Anh là Digital Subtraction Angiography và viết tắt là DSA), một loại hình X-quang đặc biệt dùng để chụp hệ thống mạch máu trong cơ thể.

Quy trình bắt đầu bằng chụp động mạch cảnh và được thực hiện thông qua một lỗ thủng da vào mạch máu nuôi các mạch bị hẹp hoặc bị bệnh. Thông thường, bác sẽ đưa dụng cụ từ mạch máu ở háng hoặc hiếm hơn, có thể ở cánh tay trên, nếu như không thể sử dụng mạch máu ở háng.

Sau đó, bác sĩ sẽ bơm thuốc cản quang vào động mạch để giúp hiển thị các mạch máu trên hình ảnh X-quang khi chụp mạch số hóa xóa nền được rõ ràng và sắc nét hơn. Nếu không tiêm thuốc cản quang, các mạch máu sẽ không nhìn thấy rõ trên chụp mạch số hóa xóa nền. Khi bác sĩ nhìn được trực tiếp hình ảnh về động mạch cảnh trên màn hình điện tử, bác sĩ sẽ bắt đầu thực hiện nong động mạch cảnh và đặt stent.

Chụp mạch số hóa xóa nền (DSA) là kỹ thuật huỳnh quang được sử dụng rộng rãi trong kỹ thuật X-quang can thiệp để tạo hình ảnh về các mạch máu và các cấu trúc khác như xương sẽ không được hiển thị trên hình ảnh kỹ thuật số, do đó cho phép mô tả chính xác các mạch máu.

Chụp mạch số hóa xóa nền cung cấp hình ảnh của các mạch máu trong não để phát hiện vấn đề về lưu lượng máu. Bác sĩ sẽ đặt ống thông nhỏ vào động mạch ở chân và đưa nó lên các mạch máu trong não. Sau đó, người bệnh được tiêm thuốc cản quang qua ống thông và sử dụng tia X để chụp các mạch máu trong não.

Hiện nay, kỹ thuật chụp mạch số hóa xóa nền được ứng dụng trong trên thực tế lâm sàng rất nhiều do đã được chứng minh hiệu quả hơn so với các kỹ thuật khác. Chụp mạch số hóa xóa nền thường được sử dụng trong:

• Sửa chữa phình động mạch
• Nong động mạch
• Đặt stent động mạch
• Thuyên tắc nội mạch
• Lấy huyết khối.

Sau đây là một số rủi ro có thể gặp khi người bệnh phải thực hiện nong và stent động mạch cảnh:

• Chảy máu/ bầm tím tại vị trí đưa dụng cụ (khoảng 3-5% trường hợp). Đây có thể là một vấn đề cần phải điều trị thêm để cầm máu hoặc thậm chí phải sửa chữa vết thương trên thành mạch, chấn thương này được gọi là phình mạch giả (Pseudoaneurysm). Phình mạch giả tại vị trí đâm kim sẽ sờ thấy được và trông giống như một khối u ở đó trong vài ngày đến vài tuần sau khi nong động mạch kết thúc.
• Động mạch được điều trị bị chặn lại khiến các triệu chứng trở nên nặng hơn trong thời gian ngắn. Động mạch có thể đóng hoàn toàn trong khoảng 1% trường hợp.
• Phản ứng dị ứng với thuốc cản quang được sử dụng trong chụp mạch số hóa xóa nền. Hầu hết đều là các phản ứng đều nhẹ, rất hiếm xảy ra phản ứng nghiêm trọng.
• Suy thận. Biến chứng này có thể xảy ra nếu người bệnh bị tiểu đường hoặc rối loạn chức năng thận mãn tính và đặc biệt là nếu không thực hiện các bước phòng ngừa đầy đủ trước khi sử dụng thuốc cản quang. Người bệnh sẽ đánh giá chức năng thận của người bệnh bằng xét nghiệm máu trước khi làm thủ thuật để xem người bệnh có cần các bước phòng ngừa hay không.
• Phản ứng dị ứng với thuốc an thần hoặc bất kỳ loại thuốc nào khác được sử dụng.

Chụp mạch số hóa xóa nền là kỹ thuật có ý nghĩa quan trọng trong chẩn đoán và hỗ trợ can thiệp điều trị nhiều bệnh lý mạch máu. Khi thực hiện kỹ thuật, bệnh nhân nên làm theo mọi hướng dẫn của bác sĩ để đạt hiệu quả trị liệu cao, giảm nguy cơ tai biến.