Hiệu quả và tác hại của việc điều trị bằng aspirin đối với ung thư đại trực tràng

Bài viết của Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương - Bác sĩ nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Các tác giả đề nghị dùng aspirin liều thấp ở những người trong độ tuổi từ 50-69 tuổi có nguy cơ mắc bệnh tim mạch ≥10% trong 10 năm tới, những người không tăng nguy cơ chảy máu và sẵn sàng dùng aspirin ít nhất 10 năm để giảm rủi ro ung thư đại trực tràng .

Các tác giả khuyến cáo không nên sử dụng aspirin để thay thế cho việc sàng lọc ung thư đại trực tràng.

Nhiều nghiên cứu dài hạn chứng minh lợi ích của aspirin trong việc giảm tỷ lệ mắc và tỷ lệ tử vong ung thư đại trực tràng. Năm 2016, Tổ chức phòng ngừa bệnh tật Hoa Kỳ đã thực hiện một đánh giá và phân tích có hệ thống các thử nghiệm phòng ngừa bệnh tim mạch nguyên phát và thứ phát để đánh giá tác động của aspirin đối với tỷ lệ mắc và tử vong do ung thư đại trực tràng. Họ không tìm thấy tác động lên nguy cơ ung thư đại trực tràng trong vòng 10 năm điều trị bằng aspirin ở 69.535 đối tượng (RR 0,99, 0,85–1,15) mặc dù các phân tích ở 47.464 đối tượng sau 10 –19 năm bắt đầu dùng aspirin cho thấy nguy cơ ung thư đại trực tràng giảm 40% (RR 0,60, 0,47 –0,76).

Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là các nghiên cứu bao gồm thường không báo cáo hoặc chia nhỏ kết quả theo lịch sử sàng lọc ung thư đại trực tràng của các cá nhân được thu thập. Mặc dù các tác giả có bằng chứng chắc chắn rằng sàng lọc ung thư đại trực tràng làm giảm tỷ lệ mắc và tử vong , nhưng vẫn chưa rõ liệu việc sử dụng aspirin dài hạn có mang lại lợi ích gia tăng hơn nữa hay không và liệu lợi ích có nhiều hơn tác hại hay không. Mặc dù hầu hết các thử nghiệm can thiệp dược lý lớn trong tổng quan được tiến hành trước khi sàng lọc phổ biến. Nghiên cứu sức khỏe Phụ nữ tại Mỹ báo cáo tỷ lệ sàng lọc gần 50% và giảm tỷ lệ ung thư đại trực tràng khi sử dụng aspirin. Nghiên cứu này đã chọn ngẫu nhiên 39.876 phụ nữ ở Hoa Kỳ dùng aspirin 100 mg cách ngày hoặc giả dược. Tuổi trung bình của những người tham gia là 55 tuổi. Sau khi theo dõi trung bình 10,1 năm, không thấy ảnh hưởng của aspirin đối với tỷ lệ mắc ung thư đại trực tràng (RR 0,97, 0,77–1,24). Trong suốt 18 năm theo dõi nhóm thuần tập này, tỷ lệ mắc ung thư đại trực tràng giảm được quan sát thấy ở nhóm aspirin (HR 0,80, 0,67–0,97), đặc biệt là do giảm ung thư đại tràng phải (HR 0,73, 0,55–0,95). Khi phân tích được giới hạn trong các sự kiện sau hậu phẫu, tác dụng trì hoãn của aspirin được tăng lên (HR 0,58, 0,42–0,80). Do đó, sẽ hợp lý khi cho rằng aspirin có lợi trong việc giảm nguy cơ ung thư đại tràng ở nhóm được sàng lọc và không được sàng lọc. Một lưu ý khác cần xem xét là lợi ích thực tế của aspirin và việc sàng lọc phụ thuộc vào việc tuân thủ và những người tuân thủ việc sàng lọc cũng có thể là những người có khả năng dùng aspirin ít nhất 10 năm hoặc lâu hơn.

Trong một nghiên cứu Sức khỏe bác sĩ y khoa, 22.071 bác sĩ nam khỏe mạnh từ 40–84 tuổi được chọn ngẫu nhiên aspirin 325 mg cách ngày so với giả dược trong 5 năm. Nghiên cứu không tìm thấy mối liên quan giữa aspirin và ung thư đại trực tràng (RR 1,15, 0,80–1,65).

Nghiên cứu Sức khỏe Phụ nữ Iowa là một nghiên cứu thuần tập tiền cứu trên 41.836 phụ nữ sau mãn kinh từ 55–69 tuổi khi bắt đầu nghiên cứu. So với những người chưa bao giờ sử dụng aspirin, đã từng sử dụng aspirin có liên quan đến nguy cơ ung thư đại tràng thấp hơn ở những phụ nữ báo cáo sử dụng aspirin 2–5 lần (HR 0,79, 0,59–1,04) và> 6 lần mỗi tuần (HR 0,76, 0,58–1,00), tương ứng. Hiệu quả được thúc đẩy bởi sự giảm ung thư đại tràng gần (HR 0,67, 0,51–0,87) ở những người báo cáo sử dụng aspirin> 2 mỗi tuần so với những người không sử dụng. Không tìm thấy mối liên hệ nào giữa ung thư đại tràng hoặc trực tràng xa và aspirin.

Một cuộc theo dõi 32 năm của Nghiên cứu Sức khỏe Y tá và Nghiên cứu Theo dõi Chuyên gia Y tế bao gồm 135.965 chuyên gia chăm sóc sức khỏe (88.084 phụ nữ và 47.881 nam giới, tương ứng) đã báo cáo về việc sử dụng aspirin hai năm một lần. So với việc sử dụng không thường xuyên, sử dụng aspirin thường xuyên (được định nghĩa là sử dụng aspirin được báo cáo ít nhất 2 lần mỗi tuần, bao gồm cả aspirin liều tiêu chuẩn và liều thấp) có liên quan đến nguy cơ ung thư đại trực tràng thấp hơn (RR 0,81, 0,75–0,88), kể cả ở phụ nữ ( RR 0,84, 0,76–0,93) và nam giới (RR 0,77, 0,68–0,87). Thời gian sử dụng thường xuyên tối thiểu có liên quan đến nguy cơ thấp hơn là 6 năm và mức độ liên kết tăng lên với thời gian sử dụng RR 0,86 (0,78–0,94) trong 6–10 năm và RR 0,76 (0,69–0,84) cho> 16 nhiều năm.

Theo dõi 20 năm của 5 thử nghiệm phòng ngừa bệnh tim mạch ngẫu nhiên xác nhận rằng aspirin có liên quan đến việc giảm tỷ lệ tử vong do ung thư đại trực tràng (HR 0,61, 0,43–0,87). Theo đó, nguy cơ ung thư đại trực tràng giảm khi sử dụng aspirin theo lịch trình, dài hơn từ ≥ 2,5 năm (HR 0,54, 0,36–0,80) đến ≥5 năm (HR 0,48, 0,30–0,77). Lợi ích tương tự cũng được thấy ở liều aspirin lớn hơn 75 mg mỗi ngày. Nguy cơ tử vong do ung thư đại trực tràng đã tăng lên ở các đối tượng được phân bổ 30mg so với 283 mg mỗi ngày trong thử nghiệm TIA của Hà Lan (OR 2,02, 0,70–6,05).

Trong một nghiên cứu bệnh chứng từ Vương quốc Anh, những người sử dụng aspirin có nguy cơ ung thư đại trực tràng tử vong thấp hơn (RR 0,68,0,56–0,82), có liên quan đến giai đoạn ung thư ung thư đại trực tràng ít tiến triển hơn tại thời điểm chẩn đoán: Dukes B (RR 0,54, 0,42–0,68), Dukes C (RR 0,71,0,56–0,91) và Dukes D (RR 0,60, 0,48–0,74).

Đánh giá có hệ thống của Tổ chức phòng ngừa bệnh tật Hoa Kỳ về các biến cố chảy máu từ 10 thử nghiệm phòng ngừa ban đầu bệnh tim mạch ở người lớn (tuổi trung bình, 53,2–70,1 tuổi) đã đề cập đến nguy cơ xuất huyết tiêu hóa lớn hoặc nội sọ. Chảy máu đường tiêu hóa chính bao gồm những trường hợp dẫn đến tử vong, những trường hợp cần nhập viện, truyền máu hoặc những trường hợp được điều tra viên thử nghiệm mô tả là nghiêm trọng. Chảy máu nội sọ bao gồm đột quỵ xuất huyết và xuất huyết trong não, dưới màng cứng và dưới nhện. Tăng nguy cơ chảy máu tiêu hoá lớn (thêm 0,29 trường hợp trên 1.000 người-năm) và đột quỵ xuất huyết hoặc chảy máu nội sọ khác (thêm 0,11 trường hợp trên 1.000 người-năm) đã được quan sát thấy.

Tài liệu tham khảo

Shaukat, Aasma MD và cộng sự. Hướng dẫn lâm sàng của ACG: Tầm soát Ung thư Đại trực tràng 2021. Tạp chí Tiêu hóa học Hoa Kỳ: Tháng 3 năm 2021 - Tập 116 - Số 3 - trang 458-479

Siegel RL, Miller KD, Goding Sauer A, et al. Colorectal cancer statistics, 2020. CA Cancer J Clin 2020;70:145–64.

Siegel RL, Miller KD, Jemal A. Cancer statistics, 2016. CA Cancer J Clin 2016;66:7–30.