Hội chứng chấn thương xương bánh chè - Patellofemoral

- Xương bánh chè là một xương vừng lớn nhất trong cơ thể nằm trong hệ thống gân duỗi gối, che chở mặt trước khớp gối.

Các chức năng chủ yếu xương bánh chè như sau:

• Xương bánh chè điều chỉnh chiều dài, hướng và lực của gân bánh chè và gân cơ tứ đầu đùi mỗi vị trí cánh tay đòn khác nhau từ độ gấp gối khác nhau. Đồng thời, khi gập gối, xương bánh chè di chuyển xuống dưới, vị trí tiếp xúc với xương đùi của xương bánh chè di chuyển từ xa đến gần nên tạo điều kiện thuận lợi cho co cơ tứ đầu đùi.
• Xương bánh chè nằm giữa gân cơ tứ đầu và lồi cầu của xương đùi nên có vai trò bảo vệ gân tứ đầu giảm ma sát.
• Xương bánh chè còn giúp giảm thiểu lực ép của cơ tứ đầu lên xương đùi, bằng cách phân tán lực đều đến xương bên dưới.

Mặt sau xương bánh chè liên quan trực tiếp với khớp gối, khi gãy xương bánh chè là gãy xương phạm khớp [1].
- Gãy xương bánh chè chiếm khoảng 2-4% tổng số các trường hợp gãy xương.
- Gãy xương bánh chè nếu điều trị sớm, đúng phương pháp sẽ liền xương và phục hồi chức năng tốt.

Hệ thống duỗi gối bao gồm gân cơ tứ đầu đùi, xương bánh chè và gân bánh chè. Vì vậy gãy xương bánh chè sẽ ảnh hưởng đến chức năng gấp duỗi gối. Khi gãy xương bánh chè do cơ tứ đầu đùi kéo lên trên gây di lệch giãn cách ổ gãy.
- Cấu trúc của xương bánh chè: bọc bên ngoài là tổ chức xương đặc, ở trong
là tổ chức xương xốp, khi gãy xương bánh chè có thể vỡ làm nhiều mảnh
- Mặt trước xương bánh chè có các thớ sợi dày chắc đan chéo nhau.
- Hai bên xương bánh chè có cánh bánh chè

Cơ chế chấn thương:
- Có thể gặp ở người chơi thể thao do cơ gấp cẳng chân đột ngột khi cơ tứ đầu đùi đang co gấp làm cho xương bánh chè bị tỳ ép mạnh lên lồi cầu xương đùi gây ra gãy ngang xương bánh chè.

Phân loại

• Bệnh nhuyễn sụn bánh chè: bị bào mòn thực tế và tổn hại sụn bánh chè tiềm ẩn.
• Viêm gân patellar: viêm gân bánh chè.
• Fat pad irritation: còn gọi là hội chứng hoffa - đau đầu gối do đệm mỡ chèn ép giữa đầu xa xương đùi (condyle) và xương bánh chè. Đệm mỡ này nằm bên dưới và ở hai bên của gân bánh chè.

Lâm sàng [2]
- Bệnh nhân thường khai rằng sau khi ngã đập gối xuống đất thấy đau chói ở mặt trước khớp gối, không thể tự duỗi gối được.
- Khớp gối sưng nề, biến dạng, mất các lõm tự nhiên và nếu đến muộn có thể có vết tím bầm tím.

- Ấn nơi xương gãy thấy có điểm đau chói cố định. Sờ thấy khe giãn cách giữa hai đoạn gãy. Khám thấy dấu hiệu bập bềnh xương bánh chè. Làm được động tác di động ngược chiều giữa 2 đoạn gãy (cử động bất thường)

2. Nguyên nhân hội chứng chấn thương xương bánh chè

• Đau trong chẩn đoán luận án thường xuất hiện khi hoạt động tăng lên, đi lên hoặc xuống cầu thang, hoặc ngay cả khi ngồi duỗi thẳng chân.
• Hoạt động cơ học của bàn chân, đầu gối hoặc hông yếu kém, ít vận động.
• Sức mạnh cơ bắp kém hoặc mất cân bằng của các cơ bắp chân, hông và mông.
• Căng cơ quá mức ở chân, hông hoặc quay lưng.
• Chuyển động không đúng của xương bánh chè khi phối hợp hoạt động với cơ tứ đầu đùi.
• Cường độ hoạt động tăng cao quá mức.
• Ít vận động ở chi dưới như khi tập tạ.
• Thay đổi trong giày tập hoặc xe đạp.
• Giày dép không thích hợp hoặc không vừa chân.

3. Điều trị

• Kiềm chế cơn đau và sưng tấy
  • Chườm lạnh đầu gối 10 phút mỗi lần, làm một vài lần trong một ngày.
  • Dùng thuốc chống viêm có thể hữu ích trong việc giảm đau.
  • Cần phải kể với nhân viên y tế của bạn về những loại thuốc có thể thích hợp cho bạn.
  • Tránh các hoạt động phải ngồi xổm và quỳ gối quá mức nhằm tạo cho đầu gối của bạn có cơ hội để hồi phục.
• Tập kéo căng
  • Cố gắng giảm đau của bạn bằng cách tập bài tập kéo căng ở ở mức độ thích hợp - điều này rất quan trọng, ngay cả khi bạn không tập luyện thường xuyên.
• Củng cố sức mạnh cơ bắp
  • Tăng cường các cơ bắp ở vùng khớp gối và hông của bạn để giúp hỗ trợ khớp gối của bạn và cho phép trở lại hoạt động.

4. Phòng ngừa

• Tăng dần hoạt động của bạn khi tình trạng đau của bạn đã giảm bớt. Đừng cố gắng mà bất chấp sự đau đớn.
• Cũng có thể nghĩ đến việc thay đổi giày dép của bạn nếu thấy đế đã mòn, rách, hoặc nếu bên trong của giày đã có sự biến dạng và không còn bám sát để nâng đỡ cung bàn chân của bạn được nữa.
• Nếu bạn là một VĐV chạy thì bạn cần phải xem xét việc thay đổi giày của bạn sau mỗi 300-500 dặm.
• Nếu các triệu chứng của bạn không biến mất trong vòng 2 - 4 tuần xin vui lòng liên hệ với bác sĩ của bạn.

5. Các biến chứng hội chứng chấn thương xương bánh chè

- Viêm mủ khớp gối: nếu gãy hở xương bánh chè hoặc gãy xương bánh chè

điều trị phẫu thuật bị biến chứng nhiễm khuẩn.

- Teo cơ tứ đầu đùi, xơ hoá, vôi hoá các dây chằng bao khớp dẫn đến hạn

chế vận động gấp duỗi gối, gây ảnh hưởng xấu đến phục hồi chức năng của chi thể.

- Liền lệch xương bánh chè: khi điều trị phẫu thuật nếu nắn chỉnh không tốt

có thể để chênh mặt khớp ở sau xương bánh chè, sau này có thể dẫn đến thoái hoá khớp gối, gây đau kéo dài...

- Biến chứng khớp giả xương bánh chè thường gặp trong các trường hợp gãy

xương bánh chè đã điều trị bằng đắp lá thuốc nam hoặc điều trị bảo tồn không giữ bột đúng thời gian

- Biến chứng gãy lại ổ can xương bánh chè.

- Khi phẫu thuật kết xương còn có thể gặp biến chứng trồi đinh, trượt đinh

đứt dây thép trước đây cũng hay gặp do kỹ thuật mổ chưa tốt.

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số 02439743556 hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.