Mổ bắc cầu mạch vành: dùng vật liệu động mạch hay tĩnh mạch?

Mổ bắc cầu mạch vành giúp cải thiện chất lượng sống của bệnh nhân. Tuy nhiên, sử dụng động mạch hay tĩnh mạch trong phẫu thuật sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn hiểu được lý do vì sao các bác sĩ ưu tiên dùng động mạch hơn tĩnh mạch trong việc phẫu thuật bắc cầu mạch vành.

Hàng năm, nhiều bệnh nhân trải qua mổ bắc cầu mạch vành, cụ thể là phẫu thuật bắc cầu động mạch vành (CABG) nhằm tái tạo đường đi của dòng máu bằng các cầu nối qua khu vực động mạch vành bị hẹp tắc... Trong quá trình thực hiện ca phẫu thuật, bác sĩ sẽ sử dụng một phần của hệ thống mạch máu của chính bệnh nhân. Phần mạch này có thể bao gồm động mạch ngực trong, động mạch cánh tay, hoặc tĩnh mạch hiển dưới chân. Bởi vì hệ thống mạch máu ở tay và chân thường phát triển đầy đủ, người bệnh không cần phải lo lắng về việc ảnh hưởng đến chức năng tự nhiên của cơ thể. Các hoạt động trao đổi chất và cung cấp oxy vẫn diễn ra bình thường sau quá trình bắc cầu mạch vành.

Tĩnh mạch là mạch máu thuộc hệ tuần hoàn trong cơ thể, có vai trò vận chuyển máu từ các mao mạch có lượng oxy thấp trở về tim. Có ba loại tĩnh mạch chính ở chi dưới: tĩnh mạch nông nằm dưới da và trong da, tĩnh mạch sâu nằm trong các nhóm cơ, và tĩnh mạch xuyên kết nối giữa hai loại trên.

Sau khi bị tách ra khỏi chân, tĩnh mạch sẽ tạo thành một ống dẫn dài, sạch và mềm. Tuy nhiên, do cấu trúc của tĩnh mạch nên chúng không thể vận chuyển máu dưới áp lực cao. Bởi vì thành mạch mỏng, không có sự đàn hồi tốt. Có đến 6% - 8% tĩnh mạch bị tắc trước khi bệnh nhân xuất viện. Con số này tăng lên 10% chỉ sau một năm. Tĩnh mạch bị tắc nghẽn có thể gây cơn đau ngực hoặc đau tim. Do đó, phẫu thuật bắc cầu động mạch vành (CABG) được sử dụng để thay thế.

Động mạch là những mạch máu mang máu giàu oxy từ tim đến tất cả các mô trong cơ thể. Chúng chia thành nhiều nhánh nhỏ và những nhánh này có thể được chia thành nhiều nhánh nhỏ hơn còn gọi là tiểu động mạch giúp mang máu đi được xa hơn vào đến tận cùng của mô cơ quan.

Để giải quyết vấn đề tắc / hẹp động mạch vành, bác sỹ sẽ thực hiện mổ bắc cầu mạch vành, trong đó một đoạn mạch máu khỏe mạnh từ các vùng khác trong cơ thể, thường là từ động mạch ở thành ngực, tay hoặc chân, sẽ được sử dụng để tạo ra một cầu nối giàu oxy, vượt qua đoạn mạch bị tắc hẹp. Phương pháp này giúp cải thiện lưu thông máu đến cơ tim và là một trong những biện pháp phẫu thuật hiệu quả nhất để điều trị bệnh động mạch vành, cùng với can thiệp đặt stent mạch vành qua da.

Có hai loại phổ biến của phẫu thuật bắc cầu động mạch vành: một loại sử dụng máy tim phổi nhân tạo và loại khác không sử dụng máy tim phổi nhân tạo. Sau khi hoàn tất phẫu thuật, quá trình cung cấp máu đến tế bào cơ tim được khôi phục và người bệnh không còn hoặc giảm đáng kể các triệu chứng như đau tức ngực, cảm giác nặng ngực, khó thở, và choáng váng do tắc nghẽn mạch vành gây ra.

Vậy tại sao sử dụng động mạch lại tốt hơn trong mổ bắc cầu mạch vành? Động mạch không chỉ cung cấp một nguồn máu chất lượng cao mà còn chịu được áp lực máu lớn, giảm nguy cơ tắc nghẽn và tăng khả năng bền của mạch ghép. Điều này không chỉ giúp cải thiện dòng máu đến cơ tim mà còn giảm nguy cơ tái phát và tăng độ bền của quá trình chữa trị. Cụ thể, chúng sẽ giúp các mảnh ghép động mạch không bị xơ vữa động mạch về lâu dài.

Một số nghiên cứu cũng cho thấy rằng, việc sử dụng động mạch quay làm ống nối tắt thứ hai đã làm giảm tỷ lệ tử vong, đau tim và tái thông mạch máu tới 33% so với ghép tĩnh mạch hiển. Các tình trạng biến chứng cũng thường rất hiếm ở bệnh nhân dưới 75 tuổi, đặc biệt là ở phụ nữ và những người có chức năng thận khỏe mạnh.

• Cải thiện đáng kể triệu chứng: mổ bắc cầu mạch vành mang hiệu quả lớn trong việc giảm triệu chứng của bệnh mạch vành, như đau thắt ngực, khó thở, chóng mặt, hụt hơi, và các triệu chứng khác. Hiệu quả này có thể duy trì từ 10-15 năm sau phẫu thuật, giúp nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.
• Khắc phục nhiều đoạn mạch bị hẹp cùng lúc: bắc cầu mạch vành thường là lựa chọn tốt nhất khi bệnh nhân có nhiều đoạn mạch bị tắc nghẽn. Bác sĩ có thể thực hiện phẫu thuật ghép 2, 3, thậm chí 4 cầu nối để khôi phục dòng chảy của máu ở những đoạn mạch bị tắc hẹp, giúp trái tim khỏe mạnh và kéo dài sự sống cho bệnh nhân.
• Giảm nguy cơ tái phát: So với can thiệp mạch vành qua da (PCI), một phương pháp điều trị tắc hẹp mạch vành khác, bắc cầu mạch vành giảm thiểu rủi ro tái hẹp trong stent. Điều này giúp giảm nguy cơ tái phát và cải thiện độ bền của đoạn mạch đã được bắc cầu.

Sau khi trải qua ca mổ bắc cầu mạch vành, hầu hết bệnh nhân sẽ cần một khoảng thời gian từ vài tuần để hồi phục hoàn toàn. Trong giai đoạn này, việc bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng, dành thời gian nghỉ ngơi, và tránh các hoạt động quá sức hoặc tình trạng căng thẳng tinh thần có thể gây áp lực lên tim là yếu tố rất quan trọng.

Bệnh nhân cần duy trì lịch trình tái khám theo đúng hẹn để bác sĩ có thể kiểm tra vết mổ đã lành hay chưa, và đảm bảo rằng các đoạn mạch nối đang hoạt động bình thường. Trong các buổi tái khám, bác sĩ sẽ cung cấp thông tin về thời điểm phù hợp để bắt đầu lại các hoạt động hàng ngày, khi nào có thể bắt đầu tập luyện, và đồng thời tư vấn về hình thức và cường độ tập luyện phù hợp với tình trạng sức khỏe cụ thể của bạn. Điều này giúp đảm bảo quá trình hồi phục diễn ra mạnh mẽ và an toàn.

Bằng cách này, phẫu thuật không chỉ khôi phục chức năng của trái tim mà còn mang lại lợi ích lâu dài cho sức khỏe của bệnh nhân. Quyết định sử dụng động mạch hơn tĩnh mạch không chỉ là sự chọn lựa kỹ thuật mà còn là một chiến lược toàn diện nhằm đảm bảo kết quả tốt nhất và sự phục hồi hiệu quả cho bệnh nhân sau phẫu thuật bắc cầu mạch vành.