Đàn ông trung niên nên kiểm tra tình trạng xương mỏng

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Lê Dương Tiến - Bác sĩ Nội tổng hợp - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng. Bác sĩ Tiến có nhiều năm kinh nghiệm về nội cơ xương khớp.

Bệnh loãng xương thường được cho là bệnh của nữ giới. Tuy nhiên, trong những cuộc nghiên cứu gần đây đã tuyên bố rằng đây là một sự ngộ nhận tai hại. Thực tế, bệnh loãng xương không loại trừ bất cứ ai, kể cả nam hay nữ.

Loãng xương là một rối loạn chuyển hóa của bộ xương, khiến cho xương trở nên yếu và làm tăng nguy cơ gãy xương. Xương giòn đến mức chỉ cần bạn bị ngã hoặc cử động nhẹ như cúi xuống, ho cũng có thể bị gãy xương. Tình trạng này thường xảy ra nhiều nhất ở các vùng như hông, cột sống và cổ tay.

Xương là một mô sống, chúng liên tục bị phá vỡ và thay thế. Tình trạng loãng xương sẽ xảy ra nếu quá trình tạo xương mới của cơ thể không theo kịp với tốc độ loại bỏ xương cũ. Bên cạnh đó, sức mạnh của xương được biểu hiện bởi sự toàn vẹn về mặt khối lượng và chất lượng của xương.

Khối lượng xương được thể hiện cụ thể như sau:

• Khối lượng xương (Bone Mass Content – BMC)
• Mật độ khoáng chất của xương (Bone Mineral Density – BMD)

Chất lượng xương phụ thuộc vào các yếu tố, bao gồm:

• Vi cấu trúc của xương, gồm thành phần chất nền của xương và thành phần chất khoáng của xương.
• Thể tích xương

Chu chuyển xương, nói lên tình hình sửa chữa và tình trạng tổn thương vi cấu trúc của xương.

• Bệnh loãng xương thường không xuất hiện nhiều ở nam giới và có nhiều nguyên nhân khác nhau khiến các bác sĩ khó có thể chẩn đoán chính các bệnh này ở nam giới. Điều đầu tiên và quan trọng nhất là xác định được các yếu tố nguy cơ gây bệnh loãng xương vì chúng ta hoàn toàn có thể phòng ngừa và điều trị được căn bệnh này. Ngoài ra, nam giới cũng có tỷ lệ tử vong cao hơn do gãy xương ở cột sống, hông và các xương lớn khác.

Mật độ xương của nam giới thường cao hơn và tỷ lệ mất xương thấp hơn so với nữ giới, vì vậy gãy xương do loãng xương ở nam giới thường xảy ra ở độ tuổi khá cao (từ 70 tuổi trở lên). Thêm vào đó, hậu quả gãy xương ở nam giới cũng sẽ nghiêm trọng hơn so với nữ giới. Theo thống kê, trong vòng một năm có khoảng 30% đàn ông bị tử vong sau khi gãy xương vùng hông, trong khi đó nữ giới chỉ chiếm 12%.

Theo quy trình tự nhiên, xương có khả năng làm mới và phá vỡ xương cũ. Ở độ tuổi đang phát triển, cơ thể bạn sẽ hình thành xương mới nhanh hơn là phá vỡ xương cũ, khối lượng xương cũng tăng lên. Đa số mọi người đều đạt đến đỉnh khối xương khoảng 20 tuổi, những năm sau đó khi tuổi tác ngày một lớn, khối xương bị mất nhanh hơn xương mới được tạo ra.

Tình trạng loãng xương xảy ra còn phụ thuộc một phần vào khối xương bạn đạt được khi còn trẻ. Nghĩa là, khối lượng đỉnh càng cao thì xương tích tụ càng nhiều và khả năng bạn bị loãng xương khi bước sang tuổi trung niên càng thấp.

Theo thống kê, có khoảng 50% nam giới bị bệnh loãng xương không xác định rõ nguyên nhân, ngoài lý do là tuổi tác cao. Khi tuổi tác ngày càng lớn, các tế bào tạo xương dần bị lão hóa, các hormon sinh dục cũng bị giảm thấp kèm theo sự giảm sút trong việc hấp thụ canxi và vitamin D (hai yếu tố chính xây dựng xương), đã dẫn tới bệnh loãng xương. Vì vậy, nếu ở tuổi trưởng thành mà khối lượng xương không đạt đỉnh thì tình trạng loãng xương sẽ càng nặng nề.

Những yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh loãng xương cho nam giới bao gồm:

• Tuổi tác: Tuổi tác càng cao (trung niên trở đi) đều rất dễ bị loãng xương.
• Dáng vóc: Nam giới có dáng vóc gầy gò, nhỏ bé đều có nguy cơ cao mắc bệnh loãng xương hơn, vì họ thường ít có dự trữ khối lượng xương để dùng khi lớn tuổi.
• Tiền sử gia đình: Trong gia đình có cha mẹ hay anh chị em bị loãng xương thì những thành viên khác cũng dễ bị mắc bệnh, đặc biệt là những người đã có tiền sử bị gãy xương.
• Thiểu năng tuyến sinh dục nam và các tuyến nội tiết: Tuyến thượng thận, tuyến giáp,..
• Lạm dụng rượu: Rượu là chất kích thích khiến làm giảm tiến trình tạo xương và ảnh hưởng lớn tới khả năng hấp thụ canxi của cơ thể. Đối với những người đàn ông tuổi trung niên, lạm dụng quá nhiều rượu sẽ là một trong những nguy cơ phổ biến nhất gây loãng xương.
• Tiền sử sử dụng thuốc: Những nam giới đã sử dụng các loại thuốc corticosteroid như cortisone, methylprednisolone, prednisone, prednisolone và dexamethasone trong thời gian dài đều dễ bị loãng xương sau này.
• Hút thuốc lá: Ở những nam giới nghiện thuốc lá sẽ có tỷ lệ gãy đốt sống cao gấp đôi so với nam giới không hút thuốc.

• Rối loạn ăn uống: Bệnh ăn nhiều và bệnh chán ăn do nguyên nhân thần kinh đều là những yếu tố gây nguy cơ cao làm giảm tỷ trọng xương ở vùng xương hông và vùng thắt lưng. Thêm vào đó, chế độ ăn uống không cung cấp đủ lượng canxi cũng là nguyên do chính gây nên tình trạng loãng xương cho nam giới. Theo khuyến cáo, nam dưới 65 tuổi cần cung cấp 1000mg canxi mỗi ngày, trên 65 tuổi cần ít nhất là 1500mg canxi mỗi ngày.
• Ít vận động: Lối sống không thường xuyên vận động là một trong những nguy cơ cao gây loãng xương.
• Mắc các căn bệnh mãn tính: Một số căn bệnh khiến cho khả năng hấp thụ canxi giảm và ảnh hưởng xấu tới tỷ trọng xương, bao gồm đái tháo đường tuýp I (phụ thuộc vào insulin), bệnh Cushing, bệnh Crohn, bệnh thận và phổi mãn tính.

Dù là nam hay nữ thì bệnh thường diễn biến một cách âm thầm theo thời gian. Người ta thường ví bệnh loãng xương như một “kẻ cắp” thầm lặng, hàng ngày lấy dần đi canxi trong ngân hàng dự trữ xương của cơ thể con người. Khi xuất hiện những dấu hiệu lâm sàng cũng là lúc đã có biến chứng, thông báo cho bạn biết cơ thể có thể đã bị mất đi khoảng 30% khối lượng xương. Những biểu hiện lâm sàng của bệnh bao gồm:

• Đau mỏi mơ hồ ở cột sống, dọc các xương dài, đặc biệt là xương cẳng chân, đau mỏi cơ bắp, thấy ớn lạnh, thường xuyên bị chuột rút các cơ.
• Đau thực sự ở cột sống, cơn đau lan theo khoanh liên sườn, đau khi ngồi lâu hoặc thay đổi tư thế. Sau chấn thương như gãy xương cổ tay, gãy cổ xương đùi, gãy lún đốt sống có thể bị đau mãn tính hoặc cấp tính.
• Nặng ngực, khó thở
• Đầy bụng chậm tiêu
• Giảm chiều cao, bị gù lưng

Khi có bất cứ dấu hiệu và triệu chứng nào như trên, tốt nhất bạn nên đến bác sĩ để thăm khám. Tùy thuộc vào cơ địa của từng người mà bác sĩ sẽ lựa chọn được phương án thích hợp nhất.

Chẩn đoán bệnh loãng xương ở nam giới:

• Các kỹ thuật y tế để đo mật độ xương là máy sử dụng X-quang với cường độ thấp nhằm xác định tỷ trọng khoáng trong xương.
• Khi thực hiện xét nghiệm, bạn sẽ nằm trên một thiết bị và máy quét sẽ đi qua cơ thể. Các đoạn xương thường được kiểm tra bao gồm hông, cổ tay, cột sống.

Sử dụng thuốc:

• Nhóm Bisphosphonate: Những thuốc này ức chế hủy xương và làm chậm sự mất xương, đồng thời giúp tăng tỷ trọng xương ở cột sống và xương hông.
• Calcitonin: Là thuốc làm chậm quá trình hủy xương, giảm đau, kích thích liền xương. Bên cạnh đó, nó có thể làm giảm gãy xương cột sống khoảng 40%. Thuốc được sử dụng dưới dạng xịt qua mũi.
• Liệu pháp testosterone bổ sung: Chỉ có tác dụng với nam giới bị loãng xương do nồng độ testosterone thấp. Nếu nồng độ testosterone ở mức bình thường sẽ không làm tăng tỷ trọng khối lượng xương.

Thay đổi lối sống:

Đây được cho là cách tốt nhất để điều trị tình trạng loãng xương đối với những người đàn ông trung niên. Một số biện pháp hiệu quả bao gồm thường xuyên vận động, bổ sung đầy đủ canxi và vitamin D, hạn chế thuốc lá, rượu bia, tránh lạm dụng thuốc, tránh té ngã và điều chỉnh những bệnh lý đang mắc phải.

Bài viết tham khảo nguồn: Webmd.com