Trẻ bị ho, không tùy ý dùng thuốc ho kháng sinh

Sử dụng thuốc kháng sinh khi không đúng loại thuốc sẽ không giúp ích gì và thậm chí có thể gây hại nhiều hơn. Bởi vì thuốc kháng sinh là loại thuốc dùng để điều trị nhiễm trùng và chúng nhắm vào vi khuẩn, không phải virus. Vì vậy, trẻ bị ho không tùy ý dùng kháng sinh, nhất là các loại thuốc ho kháng sinh rất dễ tiếp cận do bày bán phổ biến trên thị trường khi cha mẹ cần tìm thuốc ho cho con.

Cảm lạnh là do vi rút gây ra. Nói chung, hầu hết các triệu chứng cảm lạnh thông thường, chẳng hạn như sổ mũi, ho và nghẹt mũi đều nhẹ và trẻ sẽ khỏe hơn mà không cần điều trị.

Nhiều trẻ nhỏ, đặc biệt là những trẻ đang được nuôi ở các nhà giữ trẻ có thể bị ho, cảm lạnh từ 6 đến 8 lần mỗi năm.

Vì thuốc kháng sinh chống lại vi khuẩn, không phải vi rút. Nếu trẻ bị nhiễm trùng do vi khuẩn, thuốc kháng sinh có thể hữu ích. Nhưng nếu trẻ bị nhiễm vi rút, thuốc kháng sinh sẽ không giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn mà còn phải đối diện với các rủi ro do sử dụng kháng sinh bừa bãi.

Trái lại, khi một đứa trẻ bị ho do nhiễm cúm và sau đó nhiễm trùng do vi khuẩn bội nhiễm có thể cần dùng đến thuốc kháng sinh. Tuy nhiên, trong hầu hết các trường hợp, nhiễm trùng do vi khuẩn không theo sau nhiễm vi rút. Ngoài ra, trẻ có thể bị tiêu chảy hoặc các phản ứng phụ khác khi dùng thuốc ho kháng sinh.

“Khi nào trẻ cần dùng thuốc ho kháng sinh” là khi trẻ có bằng chứng bị nhiễm trùng do vi khuẩn và do bác sĩ thăm khám, quyết định. Tuy nhiên, để việc dùng thuốc cho trẻ được kịp thời sẽ đem lại hiệu quả kiểm soát bệnh tốt nhất, cha mẹ nên hỏi bác sĩ nếu những trường hợp này xảy ra:

• Tình trạng ho của trẻ không thuyên giảm trong 14 ngày
• Xuất hiện thêm các triệu chứng của nhiễm trùng xoang không thuyên giảm trong 10 ngày, hoặc có chúng thuyên giảm và sau đó lại tồi tệ hơn
• Trẻ vừa bị ho, vừa bị chảy nước mũi và sốt cao trong vài ngày liên tiếp

Khi được sử dụng kháng sinh trị ho thích hợp và đúng chỉ định, hầu hết các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn sẽ cải thiện trong vòng 48 đến 72 giờ khởi trị. Nếu các triệu chứng của trẻ trở nên tồi tệ hơn hoặc không cải thiện trong vòng 72 giờ, hãy gọi cho bác sĩ của trẻ. Ngược lại, nếu trẻ ngừng dùng thuốc kháng sinh quá sớm, nhiễm trùng có thể không được điều trị dứt điểm và các triệu chứng có thể bắt đầu trở lại.

Cứ 10 trẻ em thì có 1 trẻ được cho dùng thuốc kháng sinh. Các tác dụng phụ khi dùng thuốc ho kháng sinh cho trẻ có thể bao gồm phát ban, phản ứng dị ứng, buồn nôn, tiêu chảy và đau dạ dày. Hãy chắc chắn rằng cha mẹ cho bác sĩ của trẻ biết nếu trẻ đã từng bị phản ứng với thuốc kháng sinh trong quá khứ.

Đôi khi phát ban sẽ xuất hiện trong thời gian trẻ đang dùng thuốc kháng sinh. Tuy nhiên, không phải tất cả phát ban đều được coi là phản ứng dị ứng. Do đó, cha mẹ cần theo dõi sát khi cho trẻ uống kháng sinh trị ho và báo với bác sĩ của trẻ ngay nếu thấy phát ban giống như nổi mề đay - đây có thể là một phản ứng dị ứng. Nếu trẻ bị dị ứng gây phát ban ngứa hoặc nổi mề đay, điều này sẽ được ghi trong hồ sơ bệnh án của trẻ để lưu ý cho việc dùng thuốc trong tương lai.

Ngoài ra, thuốc kháng sinh cũng có nhiều rủi ro khác đối với sức khỏe của trẻ nhỏ. Chính tác dụng phụ của thuốc kháng sinh khi sử dụng bừa bãi mới là lý do phổ biến khiến trẻ phải đến phòng cấp cứu mà không phải do bệnh lý. Nhiều thuốc kháng sinh trị ho có thể gây tiêu chảy hoặc nôn mửa và khoảng 5 trong số 100 trẻ em bị dị ứng với chúng. Một số phản ứng dị ứng này có thể nghiêm trọng và đe dọa tính mạng.

Mặt khác, việc lạm dụng thuốc nói chung và lạm dụng thuốc kháng sinh sẽ khuyến khích các chủng vi khuẩn thay đổi, do đó thuốc sẽ không hoạt động hiệu quả để loại bỏ chúng (gọi là tình trạng kháng thuốc kháng sinh). Khi vi khuẩn kháng lại các loại thuốc được sử dụng để điều trị chúng, bệnh nhiễm trùng không chỉ không kiểm soát được mà sẽ còn dễ dàng lây rộng hơn. Các bệnh nhiễm trùng kháng thuốc kháng sinh cũng đắt hơn và khó chữa hơn. Như vậy, nếu trẻ bị nhiễm trùng kháng thuốc kháng sinh, có thể cần một loại kháng sinh đặc biệt; đôi khi, những loại thuốc này cần được truyền qua đường tĩnh mạch và thực hiện trong bệnh viện.

Để cha mẹ có thể sử dụng thuốc kháng sinh trị ho cho trẻ một cách an toàn, điều tiên quyết là chỉ được dùng khi có chỉ định của bác sĩ, đồng thời, cha mẹ cũng cần tuân thủ các nguyên tắc sau đây:

• Cho thuốc đúng theo chỉ dẫn về các cữ và liều lượng
• Không sử dụng thuốc kháng sinh của một đứa trẻ cho anh chị em hoặc bạn bè của trẻ; việc cho thuốc sai không chỉ không giúp hết bệnh mà còn có thể gây hại cho trẻ
• Giữ thuốc kháng sinh và các thuốc theo toa khác ở một nơi an toàn. Đếm và theo dõi số lượng thuốc cẩn thận. Yêu cầu bạn bè, thành viên gia đình và người trông trẻ tuân thủ đúng nguyên tắc này.
• Vứt bỏ thuốc kháng sinh còn sót lại và thuốc theo toa khác; trả lại các đơn thuốc còn sót lại cho bệnh viện, văn phòng bác sĩ hoặc nhà thuốc.

Tóm lại, nếu trẻ bị ho, đau họng hoặc sổ mũi, nhiều cha mẹ có thể mong bác sĩ kê đơn thuốc kháng sinh trị ho. Nhưng trong hầu hết các trường hợp, nguyên nhân gây bệnh là do siêu vi và trẻ em không cần kháng sinh để điều trị bệnh đường hô hấp nói chung. Trên thực tế, thuốc kháng sinh cũng có thể gây hại nhiều hơn lợi. Vì thế, cha mẹ chỉ dùng thuốc ho cho trẻ có chứa kháng sinh khi có chỉ định của bác sĩ để kiểm soát bệnh hiệu quả nhất và vẫn đảm bảo an toàn cho trẻ.

Nguồn tham khảo: choosingwisely.org, healthychildren.org, jamanetwork.com