Các bệnh viêm đường hô hấp thường gặp

Viêm đường hô hấp có thể ảnh hưởng đến bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể bạn liên quan đến đường thở, từ mũi và cổ họng cho khí quản và phổi của bạn. Viêm đường hô hấp thường xảy ra sau một đợt cảm lạnh hoặc cúm thông thường. Chúng dễ dàng lây lan khi ho và hắt hơi của người bị nhiễm trùng.

Hệ hô hấp được chia thành 2 nhóm: đường hô hấp trên và đường hô hấp dưới.

Nhiễm trùng đường hô hấp dưới có xu hướng nghiêm trọng hơn so với nhiễm trùng đường hô hấp trên. Hầu hết các viêm đường hô hấp trên cấp có thể được điều trị tại nhà, nhưng trẻ nhỏ, người lớn tuổi, phụ nữ mang thai hoặc những người có tình trạng sức khỏe lâu dài bị viêm đường hô hấp dưới có thể cần phải đi khám bác sĩ.

Bạn có thể giảm sự lây lan của viêm đường hô hấp bằng cách rửa tay, che miệng khi ho và hắt hơi. Ngoài ra, bạn cần thực hiện tiêm phòng cúm hàng năm và nên duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh như tập thể dục thường xuyên, bỏ thuốc lá, ăn uống điều độ và ngủ đủ giấc.

2.1. Viêm họng

Viêm họng (nhiễm trùng cổ họng, viêm họng) xảy ra khi một loại vi-rút (hoặc vi khuẩn) lây nhiễm vào vùng phía sau cổ họng của bạn (hầu) gây đỏ và sưng (viêm) và có thể gây đau, đặc biệt là khi bạn nuốt. Hầu hết các bệnh nhiễm trùng cổ họng là do virus.

Vi khuẩn cũng có thể gây nhiễm trùng cổ họng. Điều này đôi khi được gọi là viêm họng 'strep', theo tên của vi khuẩn gây ra nó - Streptococcus pyogenes. Nhiễm trùng do vi khuẩn hoặc 'strep' cổ họng hiếm gặp ở trẻ em dưới 3 tuổi. Khoảng 1 trong 3 trẻ em từ 3–14 tuổi sẽ bị viêm họng do S. pyogenes, so với khoảng 1 trên 10 người lớn.

Bạn có thể bị nhiễm trùng cổ họng khi ai đó bị nhiễm vi-rút hoặc vi khuẩn hắt hơi hoặc ho, làm bắn những giọt chứa vi-rút vào không khí. Những giọt này có thể được người khác hít vào hoặc bất kỳ ai chạm vào bề mặt bị ô nhiễm.

Đau họng thường là triệu chứng của một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp khác, chẳng hạn như cảm lạnh hoặc cúm. Đau họng rất phổ biến, đặc biệt là ở trẻ em và thanh thiếu niên và hầu hết người lớn sẽ bị ít nhất 2 hoặc 3 lần mỗi năm.

Hầu hết các cơn đau họng đều không nghiêm trọng. Các triệu chứng thường sẽ cải thiện trong vòng 7 ngày và có thể được điều trị tại nhà.

Đau họng thường sẽ tự khỏi vì hệ thống miễn dịch của cơ thể thường có thể xử lý tình trạng nhiễm trùng mà không cần điều trị. Thuốc kháng sinh không hữu ích đối với hầu hết những người bị nhiễm trùng cổ họng, vì hầu hết các bệnh nhiễm trùng cổ họng đều do vi-rút gây ra và thuốc kháng sinh không tiêu diệt được vi-rút.

2.2. Cảm lạnh thông thường

Cảm lạnh là bệnh viêm đường hô hấp do virus. Các triệu chứng có thể bao gồm hắt hơi, nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi, đau họng và ho. Có khoảng 200 loại vi-rút khác nhau có thể gây cảm lạnh và mỗi loại có thể gây ra những triệu chứng bệnh khác nhau. Đó là lý do tại sao bạn có thể bị cảm hết lần này đến lần khác. Khi hệ thống miễn dịch đã chống lại sự lây nhiễm của một loại vi-rút cảm lạnh cụ thể thì bạn sẽ miễn dịch với vi-rút đó.

Hầu hết các cơn cảm lạnh đều theo một khuôn mẫu rõ ràng và tự khỏi trong vòng 7–10 ngày. Thuốc kháng sinh không có hiệu quả điều trị với các loại virus, vì vậy người dùng không nên lạm dụng thuốc.

Cảm lạnh có thể làm cho các tình trạng bệnh lý đang diễn ra trở nên tồi tệ hơn (ví dụ như hen suyễn hoặc tiểu đường). Vì vậy hãy hỏi ý kiến của bác sĩ để lựa chọn được phương pháp điều trị tốt nhất.

2.3. Cúm

Cúm là một bệnh viêm đường hô hấp do virus. Các triệu chứng thường ở mức tồi tệ nhất sau 2–3 ngày và thường sẽ kéo dài trong 5–8 ngày. Tuy nhiên, một số triệu chứng của bệnh cúm (ví dụ như ho và mệt mỏi) có thể kéo dài tới 2–3 tuần. Hầu hết những người khỏe mạnh bình thường sẽ không cần gặp bác sĩ, bởi hệ thống miễn dịch sẽ chống lại sự lây nhiễm và các triệu chứng thường sẽ tự hết.

Cúm có thể được ngăn ngừa bằng cách tiêm phòng hàng năm cũng như thực hành vệ sinh tốt, chẳng hạn như thường xuyên rửa tay, xây dựng lối sống lành mạnh. Nếu các triệu chứng cúm dai dẳng không khỏi thì người bệnh cần đến các cơ sở y tế để thăm khám và nhờ sự tư vấn của bác sĩ, không nên tự ý sử dụng thuốc.

2.4. Viêm thanh quản

Viêm thanh quản là tình trạng thanh quản của bạn bị nhiễm trùng, dẫn đến giọng nói khàn và khó nói. Viêm thanh quản cấp tính thường khỏi trong vòng 7 ngày mà không cần điều trị, vì hệ thống miễn dịch của cơ thể thường có thể tự xử lý tình trạng nhiễm trùng. Có một số cách đơn giản và hiệu quả mà bạn có thể giúp giảm triệu chứng đó là dùng thuốc giảm đau, hạ sốt và thuốc không kê đơn.

Bạn hãy đi khám bác sĩ ngay nếu các triệu chứng trở nên tồi tệ hoặc không cải thiện sau 10 ngày.

2.5. Viêm xoang

Viêm xoang là tình trạng nhiễm trùng các xoang, những khoảng trống nhỏ chứa đầy không khí trong xương phía sau trán, quanh mũi, mắt và dưới má. Các hốc xoang được lót bằng màng tạo ra chất nhầy. Khi các xoang bị nhiễm vi-rút hoặc vi khuẩn, màng xoang sẽ bị viêm và tạo ra nhiều chất nhầy hơn bình thường, dẫn đến nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi và các xoang bị tắc.

Các triệu chứng của viêm xoang thường sẽ tự khỏi trong vòng 7 đến 10 ngày, vì hệ thống miễn dịch của cơ thể có thể xử lý nhiễm trùng mà không cần điều trị. Hầu hết các bệnh nhiễm trùng xoang là do vi-rút gây ra, vì vậy thuốc kháng sinh sẽ không mang đến hiệu quả điều trị. Vì vậy, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để có phương pháp điều trị và sử dụng thuốc phù hợp.

2.6. Viêm phế quản

Viêm phế quản là một bệnh viêm đường hô hấp dưới ảnh hưởng đến các đường dẫn khí lớn mang không khí vào phổi khi bạn thở. Viêm phế quản thường do vi-rút gây ra và phát triển sau khi bị đau họng (viêm họng), cảm lạnh hoặc cúm.

Khi bị nhiễm trùng, niêm mạc đường thở bị kích thích và sưng lên (viêm) và tiết ra nhiều chất nhầy hơn bình thường. Theo đó, cơ thể bạn cố gắng loại bỏ chất nhầy bằng cách ho.

Bệnh này thường gặp ở cả người lớn và trẻ em, nhưng hầu hết những người bị viêm phế quản cấp tính đều bị nhiễm trùng mà hệ thống miễn dịch của họ có thể xử lý được. Vì vậy, bạn không nên lạm dụng thuốc kháng sinh mà chỉ sử dụng thuốc theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ.

2.7. Viêm phổi

Viêm phổi là tình trạng viêm mô phổi do nhiễm trùng. Nhiễm trùng có thể ở một hoặc cả hai phổi. Nguyên nhân có thể là do vi khuẩn hoặc virus gây bệnh.

Bất cứ ai ở mọi lứa tuổi đều có thể bị viêm phổi, nhưng bệnh này có thể đặc biệt nghiêm trọng và thậm chí đe dọa tính mạng ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người già và những người mắc các bệnh khác có thể khiến phổi hoặc hệ thống miễn dịch bị suy yếu (ví dụ: người mắc bệnh hen suyễn, xơ nang, HIV hoặc tiểu đường tuýp 1 hoặc tiểu đường tuýp 2).

Vì vậy, những đối tượng này thường được khuyến cáo nên thực hiện tiêm chủng vắc-xin cúm hoặc khi mắc bệnh sẽ được theo dõi chặt chẽ hơn. Tùy thuộc đối tượng mắc viêm phổi mà bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp, tránh các biến chứng bệnh viêm phổi gây ra.

Tóm lại, các bệnh viêm đường hô hấp do virus và vi khuẩn đều dễ lây lan từ người này qua người khác qua theo đường hô hấp từ các giọt bắn khi tiếp xúc. Việc lây truyền các bệnh nhiễm trùng này cũng có thể xảy ra khi dùng tay chạm vào miệng hoặc mũi hoặc chạm vào một vật thể khác có tiếp xúc với vi rút hoặc vi khuẩn. Các cách tốt nhất để ngăn ngừa sự lây lan của bệnh nhiễm trùng đường hô hấp do vi khuẩn là:

• Tránh tiếp xúc gần với người bệnh
• Lau sạch đồ vật: điều khiển từ xa, điện thoại, tay nắm cửa, bề mặt
• Che miệng và mũi (đặc biệt là khi ho)
• Ở nhà nếu bạn bị bệnh

Ngoài ra, bạn nên thực hiện tiêm vắc-xin cúm hằng năm, xây dựng chế độ sinh hoạt, ăn uống hợp lý để tăng cường sức đề kháng, phòng ngừa nguy cơ nhiễm bệnh.