Đại cương về vòng thực quản và màng thực quản

Bài viết được viết bởi Bác sĩ Mai Viễn Phương - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park

Màng và vòng thực quản là những cấu trúc nhô vào lòng thực quản của thành thực quản có thể làm tắc một phần lòng thực quản. Màng và vòng thực quản thường không có triệu chứng nhưng đôi khi có thể xuất hiện với chứng khó nuốt ngắt quãng với chất rắn.

Căn nguyên của màng và vòng thực quản vẫn còn là một chủ đề gây tranh cãi. Một số điều kiện có liên quan đến màng và vòng thực quản. Màng thực quản có liên quan cổ điển với hội chứng Plummer-Vinson, về mặt cổ điển là bộ ba chứng khó nuốt, thiếu máu do thiếu sắt và màng thực quản.

Các tình trạng liên quan khác bao gồm bệnh túi thừa Zenker, bệnh ly thượng bì bóng nước bẩm sinh (có biểu hiện chung là sự hình thành bọng nước sau những sang chấn nhẹ trên da và niêm mạc, mức độ nặng của bệnh, độ sâu của bọng nước lại khác nhau tùy thuộc vào thương tổn ở mức phân tử, nguyên nhân do tổn thương hemidesmosom gắn lớp tế bào đáy với màng đáy, tổn thương này có thể từ bên trong màng bào tương của lớp tế bào đáy hoặc ngoài tế bào và ở vùng màng đáy), bệnh Pemphigus (Bệnh tự miễn, có tự kháng thể IgG lưu hành trong máu chống lại bề mặt tế bào keratinoaftes, phá huỷ sự liên kết giữa các tế bào tạo lên phỏng nước trong lớp biểu bì). Mặt khác, vòng thực quản hầu như luôn liên quan đến thoát vị khe hoành. Chúng cũng liên quan đến viêm thực quản tăng bạch cầu ái toan.

Bởi vì hầu hết các màng và vòng thực quản không có triệu chứng, tỷ lệ phổ biến thực sự của những tổn thương này là không rõ ràng. Bệnh lý màng và vòng thực quản được xác định ở 5 đến 15% bệnh nhân trải qua nội soi trên vì chứng khó nuốt.

2.1 Sinh lý bệnh về bệnh lý màng thực quản và vòng thực quản

Sinh lý bệnh của màng và vòng thực quản chưa được hiểu rõ. Viêm mãn tính có thể gây kích ứng thành thực quản và tạo ra những tổn thương này. Chúng cũng hiện diện trong quần thể trẻ em gợi ý nguồn gốc bẩm sinh. Nếu mạng nhện và vòng đệm đủ lớn, chúng có thể thu hẹp lòng thực quản, gây khó nuốt và trào thức ăn.

2.2 Mô bệnh học về bệnh lý màng thực quản và vòng thực quản

Màng thực quản thường được tìm thấy ở phần gần thực quản và có một lớp biểu mô vảy bao phủ. Mặt khác, các vòng thực quản thường nằm ở đoạn xa thực quản và có thể được bao phủ bởi biểu mô vảy, biểu mô trụ, hoặc cả hai tùy thuộc vào vị trí của chúng đến điểm nối hình vảy:

• Các vòng A nằm gần đường giao nhau giữa các mặt phẳng. Chúng được bao phủ hoàn toàn bằng biểu mô vảy. Chúng không phổ biến và thường không phải bệnh lý.
• Các vòng B hoặc vòng Schatzki được đặt chính xác tại điểm giao nhau giữa các mặt phẳng. Phần gần được bao phủ bởi biểu mô vảy, và phần xa được bao phủ bởi biểu mô trụ. Chúng là loại vòng phổ biến nhất và có thể trở thành triệu chứng.

Vòng Schatzki:

Vòng Schatzki là một sự thu hẹp ở khớp nối dạ dày - thực quản, gây ra chứng khó nuốt, có thể là bẩm sinh,hoặc có thể do trào ngược dạ dày - thực quản. Trước khi chứng khó nuốt xảy ra, đường kính lòng thực quản thường thu hẹp xuống dưới hơn 13 mm. Vòng Schatzki luôn gắn liền với một thoát vị khe hoành dạng trượt nhỏ, và luôn được thấy rõ khi thực quản phình to sau khi uống Barium.

Hình A: vòng Schatzki trên phim chụp X - quang thực quản cản quang.

Hình B: bánh mì ngâm trong Barium đã được nuốt vào và bị kẹt tại vòng Schatzki.

Nguồn : A.H.A. Chapman, (2000)

Các vòng C nằm ở xa so với điểm giao nhau giữa các mặt phẳng. Chúng được bao phủ hoàn toàn bằng biểu mô trụ. Chúng ít phổ biến nhất, hiếm khi có triệu chứng và thường biểu hiện sự thụt vào cơ hoành của thực quản.