Lưu ý trong X-quang tim phổi khi khám sức khỏe tổng quát

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Ngọc - Bác sĩ Nội tổng quát - Nội tiết - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Chụp x-quang tim phổi là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh thường được thực hiện trong quy trình khám sức khỏe tổng quát. Ưu điểm của chụp x-quang tim phổi là nhanh, đơn giản, giúp phát hiện các bất thường của các cơ quan trong lồng ngực.

Chụp X-quang tim phổi thẳng là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh thường được thực hiện trong các đợt khám sức khỏe tổng quát. X-quang tim phổi được thực hiện bằng máy chụp x-quang với bóng phát tia X di chuyển được. Nguyên lý cơ bản của phương pháp là dùng tia X để đánh giá hình ảnh các tổ chức trong lồng ngực. Tia X sẽ xuyên qua các cấu trúc dịch, mô mềm, thông qua sự hấp thụ nhiều hay ít tia X của từng cơ quan, tổ chức trong lồng ngực sẽ cho ra hình ảnh với những vùng sáng đậm nhạt khác nhau trên phim. Qua phim chụp x-quang tim phổi, bác sĩ có thể thấy được hình ảnh của, tim, phổi, đường thở, mạch máu và hạch bạch huyết. Dựa vào các hình ảnh này, bác sĩ có thể đánh giá một số vấn đề sức khỏe như:

• Tình trạng phổi: phổi có bị tổn thương do viêm nhiễm, có khí hay dịch bên trong khoang màng phổi hay không gian quanh phổi hay không,...
• Kích thước và hình dạng tim: nếu tim bị thay đổi về kích thước, hình dạng có thể gợi ý về các bệnh lý như suy tim, bệnh van tim, phù phổi,...
• Mạch máu: phim x-quang tim phổi có thể cho thấy động mạch chủ, động mạch phổi, tĩnh mạch chủ trên và dưới, qua đó giúp bác sĩ chẩn đoán những bệnh lý dị tật tim bẩm sinh, phình động mạch,...
• Gãy xương: chụp x-quang tim phổi khi bị chấn thương có thể giúp xác định có tình trạng gãy xương sườn, xương sống hay không và mức độ của tổn thương.

Chụp x-quang tim phổi có ưu điểm là đơn giản, dễ thực hiện, giúp các bác sĩ có thể nhìn được toàn thể các cơ quan trong lồng ngực. Tuy nhiên, nhược điểm của phương pháp này là không thấy được các tổn thương nhỏ hoặc giai đoạn sớm trên phổi, không thấy được những đặc tính bên trong tổn thương. Do đó, khi chụp x-quang tim phổi không cung cấp đủ thông tin để chẩn đoán, bác sĩ sẽ chỉ định thêm các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh khác như chụp cắt lớp vi tính (CT), chụp cộng hưởng từ MRI, siêu âm,...

Để chụp x-quang tim phổi, người khám sức khỏe sẽ được bác sĩ hướng dẫn vào phòng thay đồ cởi áo và khoác vào một áo được chuẩn bị sẵn dùng cho người chụp X-quang. Người khám sức khỏe cũng được yêu cầu gỡ bỏ trang sức, kính, thiết bị nha khoa hoặc những vật dụng bằng kim loại trên người để không ảnh hưởng đến chất lượng ảnh chụp. Bức xạ tia X có thể ảnh hưởng đến thai nhi, do đó, người khám sức khỏe phải báo cho bác sĩ nếu đang mang thai hoặc nghi ngờ có thai. Nếu việc chụp x-quang là cần thiết, bác sĩ sẽ thực hiện các biện pháp bảo vệ nhằm giảm nguy cơ thai nhi tiếp xúc với bức xạ.

Quy trình chụp x-quang tim phổi khi khám sức khỏe tổng quát thường được thực hiện như sau:

• Người khám sức khỏe di chuyển vào phòng chụp x-quang, đây là một phòng được thiết kế đặc biệt nhằm ngăn chặn tia X phóng ra ngoài. Sau khi thay áo, kỹ thuật viên sẽ hướng dẫn người khám sức khỏe đứng cạnh 1 tấm chứa phim x-quang bên trong hoặc một đầu thu đặc biệt có thể ghi lại hình ảnh vào máy tính (chụp x-quang kỹ thuật số).
• Người khám sức khỏe sẽ được kỹ thuật viên hướng dẫn, chỉnh lại tư thế để chụp. Trong khi chụp, người khám sức khỏe cần nín thở để tăng độ nét của hình ảnh x-quang.

Kết quả chụp x-quang tim phổi được đánh giá là bình thường khi:

• Phổi bình thường về hình dáng, kích thước. Màng phổi, nhu mô phổi bình thường. Không tìm thấy sự tích tụ chất lỏng hay chất khí, không có tổn thương, khối u nào trong phổi.
• Tim bình thường về hình dáng, kích thước, mô tim bình thường.
• Các mạch máu ở lồng ngực bình thường về kích thước, hình dáng bề ngoài.
• Cơ hoành bình thường về vị trí, hình dáng.
• Xương sống và xương sườn bình thường.

Kết quả chụp x-quang tim phổi bất thường khi:

• Phát hiện các phổi có các tổn thương viêm nhiễm, hang lao, khối u, tràn dịch màng phổi, tràn khí màng phổi,...
• Phát hiện các tổn thương tim như hở van tim, tràn dịch màng tim,...
• Phát hiện gãy xương đòn, xương sườn, xương vai, cột sống,...
• Phát hiện chứng phình động mạch, hở động mạch chủ, xơ vữa động mạch,...
• Phát hiện vật thể lạ trong ống thở, thực quản, phổi.

Chụp x-quang tim phổi là kỹ thuật thường được thực hiện ở hầu hết các gói khám sức khỏe tổng quát. Ngoài chụp x-quang, khám sức khỏe tổng quát còn bao gồm khám thể lực, khám lâm sàng, thực hiện các xét nghiệm máu, xét nghiệm nước tiểu,... Khám sức khỏe tổng quát là phương pháp hữu hiệu để bảo vệ sức khỏe. Khám sức khỏe tổng quát định kỳ giúp phát hiện sớm các bất thường sức khỏe để điều trị, can thiệp kịp thời. Ngoài ra, qua khám sức khỏe, bác sĩ sẽ cho các lời khuyên về thay đổi lối sống, chế độ ăn uống lành mạnh, làm việc để ngăn ngừa các nguy cơ bệnh tật.