Thế nào là chụp X-quang tim phổi thẳng?

Chụp X-quang tim phổi thẳng là một trong những phương pháp giúp phát hiện sớm những bất thường ở tim, phổi và các cơ quan lân cận. Đây là một phương pháp được ứng dụng rộng rãi trong việc chẩn đoán hình ảnh, tìm ra những bất ổn để kịp thời xử lý.

X quang là xét nghiệm cận lâm sàng quan trọng nhất trong chẩn đoán bệnh lý phổi. Giá trị của X quang trong chẩn đoán bệnh lý phổi chỉ đứng sau chẩn đoán bệnh lý xương. Chụp X-quang tim phổi sẽ cho ra hình ảnh cấu trúc tim, phổi hay các mạch máu, khớp, xương, cột sống rõ ràng nhất sau lồng ngực.

Phim X quang tim phổi thẳng có thể xác định các tổn thương cơ bản ở phổi cùng các vấn đề liên quan đến tim. Từ đây, bác sĩ sẽ xác định mối liên quan của tổn thương đó với các cơ quan xung quanh: Trung thất, xương sườn và khoang gian sườn, khí phế quản, vòm hoành,...Việc phân tích tỉ mỉ mối liên quan này sẽ tránh cho ta những nhầm lẫn trong chẩn đoán bệnh liên quan tim phổi. Qua phim X-quang sẽ thấy các chất lỏng dịch trong phổi, hay khoảng không gian rỗng xung quanh phổi, cấu trúc tim, căn cứ xác định viêm phổi, hoặc ung thư...

Chụp X-quang tim phổi là một trong những phương pháp bác sĩ nghĩ đến hàng đầu khi bệnh nhân có các dấu hiệu nghi ngờ như: Đau ngực, sốt, ho dai dẳng, khó thở,...được chỉ định chụp X-quang để chẩn đoán.

• Có thể xác định chính xác vị trí bị tổn thương tới thùy hay phân thuỳ, hoặc các dấu hiệu có nghi ngờ mắc các bệnh lý ở phổi, ở lồng ngực,...
• Theo dõi diễn biến tình trạng sức khoẻ, mức độ thương tổn ở phổi, ở tim hoặc ở lồng ngực tim.
• Ước lượng được tỉ lệ chèn ép, hay xâm lấn do tim tới bờ thực quản
• Định hình được vùng tổn thương tại trung thất hoặc nghi ngờ có khối u xuất hiện.
• Phát hiện thấy triệu chứng lạ bất thường tại phổi, tại tim.
• Theo dõi diễn biến hoạt động trong tim, phổi thời gian trong quá trình điều trị bệnh lý.

Chụp X-quang tim phổi thẳng được coi là phương pháp hỗ trợ chẩn đoán phổ biến thời điểm hiện nay, nhằm mục đích phát hiện sớm những biểu hiện bất thường tại tim, tại phổi cùng các vùng cơ quan chức năng lân cận.

Nguyên lý của X-quang tim phổi thẳng là sử dụng quang tuyến tia X đánh giá kết quả hình ảnh trong cơ quan chức năng lẫn các tổ chức của cơ thể. Các cơ quan có thể hấp thụ hay cản quang tia X khác nhau, nhưng bản tính khác nhau, tạo vùng sáng tối, đậm nhạt phân biệt; điều này có mặt tích cực là khiến bác sĩ dễ dàng phân định vùng hoặc cấu trúc rõ ràng hơn.

Khi người bệnh gặp những dấu hiệu của bệnh có liên quan tới chức năng tim phổi, sẽ cần tiến hành chẩn đoán dựa trên phim chụp X-quang tim phổi thẳng. Nếu như kết quả cho thấy có các dấu hiệu phát bệnh thì bệnh nhân cần được chỉ định phác đồ cụ thể và tiến hành trị liệu sớm, để bệnh lâu sẽ gặp những biến chứng khó lường về sau.

Thông thường, chụp X-quang tim phổi thẳng đều được bác sĩ thăm khám và chỉ định rõ ràng, chỉ khi nghi ngờ mà người bệnh gặp bất thường trong hoạt động tim hay phổi mới tiến hành.

Đối tượng cần chụp X-quang tim phổi thẳng là những người:

• Chấn thương ngực có nguy cơ gãy xương sườn
• Đụng dập phổi
• Ung thư phổi
• Viêm phổi
• Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính
• Tràn khí thành ngực
• Bệnh lý tim mạch

Phương pháp này sẽ giúp bác sĩ nhìn nhận chính xác hình ảnh trực quan nội tạng mà mắt thường không thể nhìn được, qua đó có thể chẩn đoán và tư vấn đúng theo tình trạng sức khỏe của bệnh nhân hơn.

Dựa trên phim X-quang bác sĩ có thể nhìn nhận sự thay đổi:

• Phát hiện dấu hiệu xảy ra bất thường tại phổi: phim chụp sẽ giúp nhận biết nhiễm trùng phổi hoặc ung thư.
• Bất thường tim có liên quan tới phổi: Có thể thấy dịch lỏng tích tụ ở phổi làm phù phổi, nguyên nhân xuất phát từ các bất thường của tim.
• Kích thước tim: hình dạng và kích thước của tim nếu có bất thường là những báo hiệu về một căn bệnh tiềm tàng chuẩn bị xảy ra, ví dụ như: bệnh suy tim, tim mạch bẩm sinh, tràn dịch tại màng tim, hở van tim hay vấn đề khác về mạch và van tim...
• Vận chuyển của mạch máu: Qua phim những mạch lớn quanh tim có thể nhìn thấy rõ trên phim X-quang như: động mạch, động mạch chủ, tĩnh mạch..., nghi ngờ khi có hiện tượng bị phình to ở động mạch hay một vấn đề khác liên quan tới lưu động mạch máu...
• Canxi hóa: Canxi trong tim hay trong mạch máu khi xuất hiện sẽ gây ảnh hưởng xấu đến tim phổi. Canxi hoá ở tim có thể là ảnh hưởng tới chức năng hoạt động của van tim, của động mạch chủ, của cơ tim hay màng bảo vệ tim. Canxi hoá ở phổi, thường sẽ xuất phát từ vết nhiễm trùng chưa đc xử lý hoăc một vấn đề nghiêm trọng của phổi khác.
• Sau khi phẫu thuật hở tim phổi: Chụp X-quang sau khi phẫu thuật hở tim phổi hay phẫu thuật vùng ngực khác có thể chẩn đoán được bất thường tim phổi xảy ra. Vì sau khi mổ hở, nội tạng tiếp xúc với môi trường không khí nên dễ gặp nhiễm trùng hoặc biến chứng vết mổ nếu không được vô trùng cẩn thận.
• Giám sát phục hồi của cơ thể sau phẫu thuật mổ hở tim, phổi hay thực quản...

Đầu tiên, các tia X sẽ lần lượt thâm nhập vào cấu trúc của cơ thể theo nhiều hướng khác nhau. Khi chụp X-quang tim phổi thẳng, hình ảnh trên phim sẽ thấy: Xương dài bản chất dày và đặc nên xuất hiện với màu trắng sáng, trái tim có khả năng ngăn một số tia bức xạ nên sẽ mang màu sáng nhẹ hơn, phổi chứa không khí nên sẽ tạo thành khối nhỏ màu tối sẫm.

Tiến hành chụp X-quang tim phổi thẳng: Phòng chụp X-quang tim phổi đặc biệt, được lắp đặt để ngăn chặn tia X phóng ra ngoài ảnh hưởng đến các bệnh nhân khác. Tiến trình thực hiện như sau:

• Di chuyển vào phòng chụp theo hướng dẫn của kỹ thuật viên
• Kỹ thuật viên sẽ hướng dẫn bạn đứng cạnh 1 tấm chứa phim X-quang bên trong hoặc 1 đầu thu đặc biệt có thể ghi lại hình ảnh vào máy tính
• Kỹ thuật viên sẽ hướng dẫn cho bạn cách đứng để chụp
• Cần nín thở khi chụp để tăng độ nét của hình ảnh X-quang

Bạn sẽ thực hiện các yêu cầu của bác sĩ: thay đồ cởi áo ra và khoác vào một chiếc áo dành cho bệnh nhân đã có sẵn trong đó. Bác sĩ có thể yêu cầu bạn gỡ bỏ trang sức, những thiết bị nha khoa, kính hay vật bằng kim loại vì chúng có thể ảnh hưởng tới hình chụp X-quang.

Đối với bệnh nhân là nữ giới, bạn nên báo với bác sĩ và kỹ thuật viên X-quang nếu họ nghi ngờ mình đang hoặc đã mang thai. Kỹ thuật chụp X-quang tim phổi thẳng qua ngực sẽ không được thực hiện khi đang mang thai để tránh tiếp xúc bức xạ tới thai nhi. Nhưng nếu tình trạng sức khỏe của bạn cần thực hiện chụp X-quang, bác sĩ sẽ thực hiện những biện pháp bảo vệ để giảm thiểu nguy cơ tiếp xúc bức xạ tới thai nhi.

Thông qua hình ảnh phim chụp X-quang tim phổi thẳng, bác sĩ sẽ nắm được hiện trạng sức khỏe người bệnh, có sự tư vấn chính xác hoặc đưa ra phác đồ điều trị cụ thể và điều trị sớm cho người bệnh khi có vấn đề nguy hiểm có thể xảy ra.