Công thức tính lượng sữa cho trẻ theo cân nặng

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Hữu Nam - Bác sĩ Nhi - Sơ sinh - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng thiết yếu nhất đối với sự phát triển của trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ ở giai đoạn sơ sinh. Tuy nhiên, lượng sữa cho trẻ uống mỗi ngày cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng, lượng sữa quá nhiều làm cho trẻ dễ gặp phải tình trạng thừa cân, béo phì, các vấn đề về tiêu hóa như tiêu chảy, đầy bụng... Ngược lại, lượng sữa quá ít sẽ làm cho trẻ chậm tăng cân, tình trạng nếu kéo dài sẽ dẫn đến còi xương, suy dinh dưỡng thấp còi. Thể trạng yếu làm cho trẻ dễ bị ốm và mắc bệnh lý do các tác nhân gây bệnh từ bên ngoài. Bên cạnh đó, lượng sữa mỗi ngày cho trẻ quá ít cũng là nguyên nhân làm chậm quá trình phát triển về trí tuệ của trẻ, khả năng nhận thức và học hỏi bị suy giảm nghiêm trọng, kỹ năng vận động phát triển chậm hơn so với các bạn cùng trang lứa. Vì vậy, lượng sữa cho bé sơ sinh uống mỗi ngày cần đầy đủ và đúng lượng để đảm bảo sự phát triển toàn diện về cả thể chất và trí tuệ.

Một số dấu hiệu giúp mẹ nhận biết lượng sữa cho trẻ chưa được bổ sung đầy đủ như sau:

Lượng sữa cần thiết và thời gian bú của mỗi trẻ sẽ khác nhau tùy thuộc vào từng giai đoạn phát triển. Tuy nhiên, bình quân mỗi trẻ sơ sinh thường có thời gian mỗi cữ bú khoảng từ 10 – 20 phút. Vì vậy, trường hợp bé bú trong thời gian nhỏ hơn 10 phút thì có thể bé chưa bú đủ lượng sữa cần thiết. Hoặc thời gian lặp lại giữa các cữ bú của trẻ kéo dài hơn 3 giờ cũng là một dấu hiệu cho thấy trẻ chưa được bú đủ lượng.

Trẻ chậm tăng cân là một trong những dấu hiệu rõ ràng cho thấy trẻ không được bú đủ lượng. Các nghiên cứu cho thấy trẻ sơ sinh trong tuần đầu tiên thường sẽ bị sụt cân sinh lý, vì vậy cân nặng ở giai đoạn này sẽ có xu hướng giảm. Tuy nhiên từ tuần thứ 2 trở đi mà trẻ vẫn không tăng cân hoặc thậm chí còn bị giảm cân thì nguyên nhân có thể là lượng sữa cho bé sơ sinh uống chưa đủ lượng yêu cầu.

Các mẹ có thể đánh giá cân nặng của bé đạt đạt yêu cầu chưa dựa vào mức cân nặng chuẩn của trẻ em theo từng giai đoạn. Theo đó, đối với trẻ sơ sinh sẽ có tốc độ tăng cân nhanh từ tuần thứ 2 và mức tăng khoảng 1 – 1,2 kg/tháng. Mức tăng có thể thay đổi dao động do một số nguyên nhân như trẻ bị ốm, biếng ăn sinh lý... Nhưng nếu trẻ tăng cân quá chậm hoặc bị giảm cân thì mẹ cần lưu ý đến trường hợp trẻ bú chưa đủ.

Một trong những cách đơn giản giúp mẹ kiểm soát lượng sữa trẻ nạp cơ thể mỗi ngày là đếm số tã ướt, tã bẩn trẻ thay ra mỗi ngày. Theo đó, mỗi ngày bé ở giai đoạn sơ sinh cần thay trung bình 6 chiếc tã. Tuy nhiên, các mẹ không cần lo lắng nhiều khi những ngày đầu tiên chào đời bé chỉ làm ướt 1 – 2 miếng tã mỗi ngày bởi đây là giai đoạn bé nhận được sữa non giàu dinh dưỡng. Sau giai đoạn hết sữa non, trẻ sẽ bắt đầu tiểu nhiều hơn.

Các nghiên cứu chỉ ra rằng luôn có sự liên kết kỳ diệu giữa cơ thể người mẹ và cơ chế tiết sữa bú – mút của bé. Điều này có nghĩa là cơ thể của mẹ sẽ tiết ra lượng sữa đúng với nhu cầu của bé. Trường hợp mẹ nhận thấy lượng sữa tiết ra giảm đi sau ngày, nguyên nhân có thể là trước đó bé đã bú chưa đủ lượng cần thiết.

Ngoài ra, nhiều dấu hiệu khác giúp mẹ nhận biết bé chưa bú đủ lượng như bé quấy khóc thường mút tay, bé rúc đầu tìm ti mẹ, bé há miệng chóp chép...

Một trong những dấu hiệu giúp mẹ nhận biết trẻ đã bú đủ lượng là ghi nhớ cữ bú của trẻ. Đối với trẻ sơ sinh thì khoảng 2 – 3 giờ một lần bú tương đương 8 – 12 lần/ngày. Khi trẻ bú mẹ sẽ nhận thấy sữa ra đều trong miệng con và nghe thấy tiếng con mút ti. Khi bú đủ lượng trẻ thường sẽ đi tiểu 6 – 8 lần mỗi ngày, nước tiểu không mùi và màu vàng nhạt. Trong vài tuần đầu tiên sau sinh, trẻ thường đi đại tiện 2 lần mỗi ngày với đặc điểm phân từ phân xu sang màu vàng hoặc xanh lục, hoặc từ màu vàng rồi sang dạng lỏng hơn.

Khi lượng sữa cho trẻ đáp ứng đủ, bé sẽ vui vẻ và tự giác nhả bầu ti sau mỗi lần bú. Cùng với đó, trẻ bú đủ lượng sữa có mức cân nặng nằm trong mức cân nặng tiêu chuẩn, làn da trắng và khỏe mạnh, cân nặng và chiều cao đều đạt chuẩn.

Để bổ sung đủ lượng sữa mỗi ngày cho con, các mẹ cần hiểu và biết cách tính lượng sữa cho trẻ sơ sinh. Kết quả các nghiên cứu cho thấy, mẹ có thể căn cứ vào công thức tính lượng sữa cho trẻ như sau:

• Lượng sữa trẻ bú tối thiểu mỗi ngày phụ thuộc vào cân nặng và được tính bằng công thức 150ml nhân với số cân nặng hiện tại của trẻ. Chẳng hạn như trẻ nặng 4,9kg thì lượng sữa bú mỗi ngày là 4,9 x 150ml = 740ml, trung bình mỗi 3 giờ trẻ bú khoảng 92ml. Và để tránh trường hợp trẻ bị trớ sữa do bú nhiều, mẹ nên cho trẻ nghỉ xả hơi sau khi bú được nửa lượng sữa.
• Đối với trẻ sơ sinh, lượng sữa đủ cho trẻ mỗi ngày có thể được tính như sau: Trẻ sơ sinh trong những ngày đầu chỉ chứa được lượng ít sữa trong mỗi lần bú. Lượng sữa cho trẻ bú sẽ tăng lên 30ml/lần. Trẻ ở giai đoạn sau sinh một tuần có thể bú được 60ml sữa mỗi lần bú. Đến giai đoạn 1 – 2 tháng tuổi, trẻ có thể bú được 90 – 120ml sữa mỗi lần bú với 4 – 5 lần bú mỗi ngày. Đến giai đoạn 6 – 12 tháng tuổi, trẻ có thể bú được 180 – 240ml sữa mỗi lần bú với 3 – 4 lần bú mỗi ngày vì ở độ tuổi này bé đã bắt đầu ăn dặm.

Tuy nhiên các công thức tính lượng sữa cho trẻ sơ sinh trên chỉ mang tính chất khái quát, bởi lượng sữa cho trẻ bú mỗi ngày còn phụ thuộc vào mức độ ăn của mỗi trẻ và trong các giai đoạn phát triển mạnh, trẻ có thể được bú sữa nhiều hơn bình thường trong vòng 2 – 3 ngày.

Nghiên cứu từ các chuyên gia đều chỉ ra rằng lượng sữa trẻ sơ sinh cần bú mỗi ngày khác nhau phụ thuộc vào việc trẻ bú sữa công thức hay bú sữa mẹ. Theo đó, trẻ bú sữa công thức cần một lượng nhiều hơn so với sữa mẹ, bởi vì sữa công thức được trẻ bú bằng bình với dòng sữa chảy ra đều đặn và trẻ sẽ có xu hướng bú được lượng sữa nhiều hơn.

Việc không biết cách tính lượng sữa cho trẻ sơ sinh là một trong những nguyên nhân làm cho các mẹ không biết trẻ có ăn đủ no hay không, dẫn đến tình trạng lo lắng, tạo áp lực nuôi con cho mẹ và dễ gặp phải tình trạng stress. Để giải tỏa những vấn đề trên, mẹ thường ép trẻ ăn nhiều hơn bằng mọi cách.

Một trong những cách cho trẻ ăn nhiều hơn của các mẹ là ép trẻ uống thêm sữa bằng cách dùng thìa, cốc và các dụng cụ hút sữa... Điều này vô tình tạo ra tâm lý hoảng sợ cho trẻ mỗi lần ăn uống, tình trạng nếu kéo dài có thể dẫn đến các hậu quả như trẻ chậm phát triển, chậm tăng cân... Ngoài ra, trong một số giai đoạn phát triển trẻ có thể bị biếng ăn sinh lý. Nếu các mẹ không tìm hiểu kỹ tình trạng có thể sẽ lại mắc sai lầm ép trẻ ăn khi trẻ không muốn ăn và làm cho tình trạng biếng ăn sinh lý trở thành biếng ăn bệnh lý.