Công dụng của cây sương sáo

Cây sương sáo còn gọi là cây thạch đen, dùng thân và lá làm thuốc có công dụng giúp giải nhiệt, thanh lọc cơ thể, mát gan. Ngoài ra, còn giúp điều trị nhiều loại bệnh khác như cao huyết áp, tiểu đường, đau nhức xương khớp...

Cây sương sáo có tên khoa học là Mesona chisnensis Benth, thuộc họ Hoa môi, cây còn được gọi là cây thạch đen, lương phấn thảo, tiên nhân thảo, tiên nhân đông, cây thủy cẩm, sương sáo đen, trắng.

Cây sương sáo là loại cây thân thảo có vòng đời ngắn, cao khoảng 30 – 60cm, toàn thân đều có lông trắng bao phủ, ít phân thành nhánh, lá cây sương sáo thường mọc đối xứng nhau, phiến lá có hình trứng và thuôn dài ở ngọn, mép lá dày có hình răng cưa.

Hoa cây sương sáo có màu hồng hoặc màu trắng, thường mọc thành từng chùm ở ngọn, mỗi chùm dài khoảng 10 đến 13 cm, được phủ một lớp lông mịn. Quả nhẵn thuôn dài khoảng 0,7mm, hoa và quả thường nở vào mùa thu hoặc mùa đông.

Cây sương sáo chủ yếu mọc hoang ở vùng rừng núi, về sau mới được trồng tại các vùng đồng bằng lớn như đồng bằng sông Cửu Long và miền Đông Nam Bộ.

Cây có thể thu hái quanh năm nhưng chủ yếu vào mùa mưa, sau khi thu hái, thân và lá cây sẽ được rửa sạch, sau đó phơi khô để làm thuốc hoặc nấu làm thạch ăn thanh nhiệt.

Một số chuyên gia cho biết trong thân và lá cây sương sáo có hoạt chất pectrin, là một hoạt chất tạo gel. Điều này giải thích cho việc sau khi nấu xong để nguội sương sáo sẽ tạo khối thạch đen. Thạch được sử dụng để làm thức uống giải khát trong những ngày hè nắng nóng.

Cây sương sáo có vị ngọt, tính mát có tác dụng thanh nhiệt, giải độc cơ thể và được sử dụng trong điều trị một số bệnh lý như:

• Giảm cholesterol trong máu
• Chống lão hóa da
• Tăng hiệu quả quá trình chuyển hóa các chất trong cơ thể
• Chữa đau nhức xương khớp, viêm khớp cấp tính
• Hỗ trợ điều trị viêm thận cấp tính, bệnh đái tháo đường
• Điều trị cảm mạo, huyết áp cao

Một số bài thuốc phổ biến sử dụng cây sương sáo trong điều trị bệnh gồm:

• Trị bệnh tiểu đường: Sử dụng nguyên liệu gồm 30g rau đắng đất khô, 30g thân và lá cây sương sáo khô, 50g cây rung rúc, rửa sạch cho vào ấm và sắc cùng với 500ml nước lọc, sắc đến khi cạn còn 200ml thì tắt bếp, chia làm 2 lần uống trong ngày, mỗi ngày 1 thang.
• Thanh nhiệt, giải độc, làm mát gan: Sử dụng nguyên liệu gồm 20g lá sương sáo khô, 20g cây thù lù, 20g râu ngô, 10g lá dứa, sắc cùng với 500ml nước lọc trong vòng 20 phút.
• Trị bệnh cảm do thời tiết: Dùng 10 – 15g lá sương sáo khô rửa sạch sắc cùng với 200ml nước lọc, uống hết 1 lần, mỗi ngày 1 thang, liên tục trong vòng 3 ngày.

5.1. Cách nấu lá sương sáo tươi

Đầu tiên, mang 1kg lá sương sáo tươi rửa sạch, cho vào nồi nấu cùng 8 lít nước, pha thêm 2 muỗng canh nước tro. Nấu hỗn hợp cho đến khi nước sôi, xuất hiện dịch nhớt thì tắt bếp, mang đi lọc bã lấy nước.

Tiếp đến, cho thêm 2 lít nước và 2 muỗng canh bột sắn dây hoặc bột gạo vào nước được lọc, đun với lửa nhỏ. Khi thấy nước đông lại thì phải khuấy đều, nấu được khoảng 5 - 10 phút thì tắt bếp, để nguội. Chờ 2 - 4 tiếng thì có mẻ thạch sương sáo thơm ngon, mát lành.

5.2. Cách nấu lá sương sáo khô

Lá sương sáo khô dùng để nấu thạch cần thu hoạch trước khi cây bắt đầu kết nụ, thường thì 10kg lá tươi sẽ thu được 1kg lá khô. Sau khi thu hái cần rửa sạch, rải đều, phơi nắng trong 2 - 3 ngày thì sẽ khô hoàn toàn. Sau khi đã phơi khô thì đem lá đi xay thành bột mịn, cho nước vào nấu kỹ trong 20 phút rồi lọc lấy nước.

Cho bột sắn dây hoặc bột gạo vào, nấu sôi rồi tắt bếp, để nhanh đông thạch hơn có thể cho thêm nước tro tàu vào. Sau 2 - 4 tiếng thì thạch đông hoàn toàn và có thể ăn được. Thái hạt lựu vào chén, cho thêm nước đường, tinh dầu chuối, đá, hoặc nước cốt dừa, bánh lọt,... vào ăn cùng để tăng thêm hương vị món ăn.

• Lưu ý về hàm lượng sử dụng: Mỗi ngày chỉ nên sử dụng từ 10 – 15g lá cây sương sáo khô rửa sạch sắc cùng với 500ml nước để uống trong ngày, liều dùng có thể thay đổi tùy vào thể trạng và loại bệnh mắc phải.
• Lưu ý về đối tượng sử dụng: Tuy sương sáo có vị ngọt, tính mát lại không có độc nhưng nó không được sử dụng cho người bị khí hư, dương hư, âm hư. Trẻ nhỏ không nên ăn quá nhiều thạch sương sáo vì gây giảm cảm giác thèm ăn.

Trên đây là những công dụng của cây sương sáo, bạn có thể tham khảo, áp dụng để thấy được những lợi ích tích cực của loại cây này.