Điều gì gây ra chứng đau bụng và tiêu chảy?

Bài viết bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương - Bác sĩ nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park

Đau bụng và tiêu chảy xảy ra cùng lúc thường do nhiều nguyên nhân khác nhau. Chúng có thể bao gồm chứng khó tiêu, nhiễm vi rút như cúm dạ dày hoặc bệnh đường ruột. Điều quan trọng là xác định nguyên nhân gây ra triệu chứng để có hướng xử lý kịp thời.

Đau bụng là cơn đau bắt nguồn từ giữa ngực và xương chậu. Đau bụng có thể giống như chuột rút, đau nhức, âm ỉ hoặc đau buốt. Tiêu chảy được đặc trưng bởi phân lỏng, có máu hoặc mỡ. Nhu cầu đi vệ sinh là thường xuyên, đôi khi đi kèm với đau bụng.

Hầu hết mọi người thỉnh thoảng bị đau bụng và tiêu chảy trong thời gian ngắn. Thay đổi chế độ ăn uống, tiêu thụ quá nhiều rượu và khó tiêu có thể gây ra các triệu chứng này.

Đau bụng thường xuyên, liên tục hoặc dữ dội và tiêu chảy, có thể là dấu hiệu của một căn bệnh hoặc một vấn đề y tế nghiêm trọng hơn. Các nguyên nhân có thể gây ra đau bụng và tiêu chảy bao gồm:

• Viêm dạ dày ruột do virus (cúm dạ dày)
• Viêm dạ dày ruột do vi khuẩn (ngộ độc thực phẩm)
• Dị ứng thực phẩm
• PMS (hội chứng tiền kinh nguyệt)
• Hội chứng ruột kích thích, một rối loạn phổ biến ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa
• Viêm túi thừa
• Không dung nạp lactose, không có khả năng tiêu hóa lactose, một loại đường có trong sữa và một số sản phẩm từ sữa khác
• Tắc ruột do phân
• Tắc ruột non
• Viêm ruột kết, viêm ruột thừa
• Virus Tây sông Nile
• Ký sinh trùng (như giardiasis , amebiasis , hoặc giun móc )
• Nhiễm vi khuẩn (ví dụ, shigellosis hoặc E. coli )
• Dị ứng thuốc
• Bệnh celiac
• Bệnh Crohn
• Bệnh xơ nang
• Căng thẳng và lo lắng
• Một số dạng ung thư

Chứng khó tiêu, cảm cúm và ngộ độc thực phẩm là những nguyên nhân phổ biến gây tiêu chảy cấp và đau bụng. Trong những trường hợp này, các triệu chứng kéo dài dưới bốn ngày và thường tự khỏi mà không cần điều trị y tế.

Các nguyên nhân khác gây đau bụng và tiêu chảy, có thể là nhiễm trùng hoặc các bệnh ảnh hưởng đến các cơ quan trong bụng của bạn gây ra đau do tiêu chảy. Các cơ quan trong bụng bao gồm:

• Ruột
• Thận
• Ruột thừa
• Lách
• Dạ dày
• Túi mật
• Gan
• Tuyến tụy

Tiêu chảy và đau bụng kéo dài hơn một tuần hoặc thường xuyên tái phát, có thể là dấu hiệu của bệnh hoặc rối loạn đường ruột. Bạn nên nói chuyện với bác sĩ nếu gặp phải các triệu chứng này trong hơn một tuần hoặc tái đi tái lại.

Các tình trạng và rối loạn trên có thể gây sưng (viêm) các bộ phận khác nhau của đường tiêu hóa, chẳng hạn như dạ dày và ruột. Hệ tiêu hóa bị viêm gây ra chuột rút và làm gián đoạn quá trình tiêu hóa bình thường. Điều này thường dẫn đến đau bụng và tiêu chảy.

Giống như ở người lớn, đau bụng và tiêu chảy ở trẻ em thường do dạ dày, nhiễm trùng, dị ứng thực phẩm, không dung nạp lactose và căng thẳng. Nhưng ăn quá nhiều cũng có thể gây ra các triệu chứng này. Một số trẻ có thể khó phân biệt được khi nào chúng đói và khi nào chúng no. Điều này khiến họ ăn quá nhiều, việc ăn quá no gây căng thẳng cho hệ tiêu hóa, có thể gây đau bụng và tiêu chảy.

Phụ nữ mang thai đặc biệt dễ bị đau bụng và tiêu chảy. Một lý do phổ biến là nhiều phụ nữ thay đổi chế độ ăn uống khi họ phát hiện ra mình có thai. Điều này có thể gây khó tiêu hóa. Ngoài ra, những thay đổi hormone trong hệ thống sinh sản của bạn xảy ra khi mang thai cũng có thể gây ra những triệu chứng này.

Tìm kiếm trợ giúp y tế cho bất kỳ ai bị đau bụng và tiêu chảy kéo dài trong ba ngày, nếu cơn đau ngày càng nghiêm trọng trong khoảng thời gian 24 giờ hoặc kèm theo bất kỳ triệu chứng nào sau đây:

• Buồn nôn hoặc nôn thường xuyên
• Sốt liên tục 101 độ F (100,4 độ đối với trẻ em), tức 38 độ C
• Phân có máu hoặc máu khô (trông giống như bã cà phê ướt)
• Không có khả năng giữ thức ăn
• Khát quá mức hoặc khô miệng
• Không có khả năng nói hoặc nhìn
• Rối loạn tâm thần hoặc mất ý thức
• Vàng da hoặc mắt
• Co giật
• Sưng tấy bộ phận sinh dục
• Chảy máu bên ngoài

Tiêu chảy có thể nguy hiểm hơn đối với trẻ sơ sinh, người lớn tuổi và những người có hệ thống miễn dịch suy yếu. Trong những trường hợp này, hãy thảo luận về các triệu chứng với chuyên gia y tế.

Để xác định nguyên nhân gây đau bụng và tiêu chảy, trước tiên bác sĩ sẽ tiến hành khám sức khỏe. Họ cũng sẽ hỏi một số câu hỏi về lịch sử sức khỏe và lối sống của bạn. Du lịch đến một số quốc gia có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiêu hóa. Hãy chắc chắn đề cập đến bất kỳ chuyến đi nước ngoài gần đây. Bác sĩ cũng sẽ đặt câu hỏi về bất kỳ thay đổi nào gần đây trong chế độ ăn uống của bạn.

Bác sĩ có thể tiến hành cấy phân, trong đó họ sẽ gửi một mẫu phân của bạn đến phòng thí nghiệm để kiểm tra vi khuẩn, vi rút và ký sinh trùng. Nếu điều này trở nên tiêu cực, có thể tiến hành phân tích đầy đủ hơn về phân của bạn để tìm các rối loạn tiêu hóa có thể xảy ra. Các xét nghiệm chẩn đoán thông thường khác bao gồm:

• Nội soi thực quản dạ dày và tá tràng: Trong nội soi, bác sĩ sẽ đưa một camera xuống cổ họng và vào dạ dày để kiểm tra các vấn đề, chẳng hạn như loét và các dấu hiệu của bệnh celiac.
• Nội soi đại tràng: Nội soi bao gồm việc đưa một máy ảnh vào trực tràng và đại tràng để kiểm tra các dấu hiệu tổn thương và dấu hiệu bệnh tật, chẳng hạn như loét và polyp.
• Chụp X-quang đường tiêu hóa (trên hoặc dưới): Trong chụp X-quang đường tiêu hóa, kỹ thuật viên sẽ thực hiện chụp X-quang bụng theo thời gian thực. Điều này xảy ra sau khi bác sĩ tiêm chất cản quang gốc bari vào trực tràng để kiểm tra các vật cản đường ruột và các tình trạng khác.

Điều trị y tế có thể giúp giải quyết tình trạng cơ bản gây ra đau bụng và tiêu chảy. Nếu các triệu chứng của bạn là do căng thẳng hoặc cần được kiểm soát, các biện pháp khắc phục tại nhà có thể hữu ích.

Trong điều trị y tế, loại điều trị y tế sẽ tùy thuộc vào tình trạng cơ bản gây ra các triệu chứng của bạn. Điều trị một số nguyên nhân phổ biến hơn của các triệu chứng này bao gồm:

• Kháng sinh để điều trị nhiễm trùng do vi khuẩn, bao gồm cả ngộ độc thực phẩm
• Thuốc dị ứng theo toa
• Thuốc chống trầm cảm để điều trị căng thẳng và lo lắng
• Kê đơn thuốc chống viêm không steroid (NSAID) để điều trị PMS
• Thuốc chống ký sinh trùng để tiêu diệt ký sinh trùng

Biện pháp khắc phục tại nhà đối với những người bị đau bụng và tiêu chảy là phải uống đủ nước. Uống nhiều chất lỏng trong suốt, chẳng hạn như nước lọc, nước trái cây và nước canh. Tránh caffeine và rượu.

Khi nhu động ruột trở nên đều đặn hơn, hãy ăn một lượng nhỏ thức ăn nhẹ, ít chất xơ. Những loại thực phẩm này bao gồm bánh mì nướng, cơm và trứng. Tránh thức ăn cay, nhiều chất béo và nhiều chất xơ. Chúng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng viêm trong hệ tiêu hóa. Probiotics có thể giúp hệ tiêu hóa của bạn chữa lành. Probiotics tự nhiên được tìm thấy trong các loại thực phẩm như sữa chua.Các chất bổ sung probiotic cũng có sẵn.

Nhiều loại thuốc không kê đơn và chất bổ sung thảo dược có thể làm dịu cơn đau dạ dày và tiêu chảy do nhiễm trùng hoặc khó tiêu. Các chất bổ sung thảo dược mà một số người thấy hữu ích bao gồm: cây nham lê, gừng, tía tô đất, hoa cúc...Hãy tham khảo ý kiến ​​của dược sĩ hoặc bác sĩ để được tư vấn về việc sử dụng chúng. Luôn làm theo hướng dẫn trên bao bì khi dùng thuốc không kê đơn.

Để đối phó với căng thẳng và lo lắng, hãy thử thiền, yoga, hít thở sâu và các kỹ thuật thư giãn khác có thể hữu ích. Bạn cũng có thể muốn thử nói chuyện với một nhà trị liệu.

Không phải tất cả các tình trạng gây đau bụng và tiêu chảy đều có thể ngăn ngừa được. Thực hiện theo các lời khuyên về chế độ ăn uống sau để giúp ngăn ngừa chứng khó tiêu và đau bụng:

• Ăn một chế độ ăn uống cân bằng và bổ dưỡng
• Hạn chế rượu
• Hạn chế thức ăn cay và béo
• Uống nhiều nước
• Rửa tay thường xuyên có thể ngăn ngừa một số bệnh nhiễm vi rút gây ra các triệu chứng này.
• Thực hiện tốt vệ sinh khi chế biến thức ăn. Thường xuyên rửa bề mặt bếp và bảo quản thực phẩm đúng cách.

Những người đi du lịch có thể bị "tiêu chảy du lịch" và đau bụng. Nguyên nhân thường là do nhiễm vi khuẩn hoặc virus do thức ăn hoặc nước bị ô nhiễm. Khi đi du lịch ở những khu vực có tiêu chuẩn vệ sinh thấp hơn, hãy cẩn thận về những gì bạn ăn và uống. Tránh nước máy, đá viên và thức ăn sống (bao gồm cả trái cây và rau củ đã gọt vỏ). Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh liệt kê các cảnh báo bệnh tật và lời khuyên du lịch trên trang web sức khỏe du lịch của mình. Tham khảo danh sách này cũng như bác sĩ của bạn trước khi đi du lịch nước ngoài.

Tốt nhất để có thể tìm ra nguyên nhân chính xác gây nên tình trạng tiêu chảy, đau bụng, bạn nên tới các cơ sở y tế để được bác sĩ kiểm tra nhằm có những đánh giá và chỉ định phù hợp.

Với các trang thiết bị máy móc hiện đại cùng đội ngũ bác sĩ, chuyên gia giàu kinh nghiệm, chuyên khoa Nội soi Tiêu hóa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện là địa chỉ chăm sóc y tế chất lượng mà khách hàng hoàn toàn có thể tin tưởng tới khám khi gặp các vấn đề về tiêu chảy, đau bụng... Qua quá trình kiểm tra, bác sĩ sẽ tìm ra nguyên nhân và tư vấn về hướng điều trị, chế độ, lối sống tốt nhất cho từng trường hợp bệnh nhân. Do đó, bạn hoàn toàn có thể yên tâm về chất lượng dịch vụ và y tế tại bệnh viện.

Tài liệu tham khảo

• Abdominal pain. (2012, November) med.umich.edu/yourchild/topics/abpain.htm
• Bateman, O.M., Jahan, R.A., Brahman, S., Zeitlyn, S., & Laston, S.L. (n.d.). Prevention of diarrhea through hygiene behaviors ehproject.org/PDF/Joint_Publications/JP004SAFEr.pdf
• Belly pain. (2016, July) kidshealth.org/en/kids/abdominal-pain.html
• Definition and facts for diarrhea. (2016, November) niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/diarrhea/definition-facts
• Digestive disorders - diarrhea. (n.d.) hopkinsmedicine.org/healthlibrary/conditions/adult/digestive_disorders/diarrhea_85,P00365/
• Mayo Clinic Staff. (2016, September 2). Diarrhea mayoclinic.com/health/diarrhea/MY00149
• Diarrhea during pregnancy. (2015, July) americanpregnancy.org/pregnancy-concerns/diarrhea-during-pregnancy/
• Mayo Clinic Staff. (2016, October 25). Abdominal pain mayoclinic.org/symptoms/abdominal-pain/basics/definition/sym-20050728