Vitamin K2 dùng để làm gì?

Vitamin K là một loại vitamin thiết yếu hỗ trợ quá trình đông máu và xương khỏe mạnh. Nó tồn tại ở hai dạng, K-1 và K-2. Vitamin K-1 là dạng chính và nó chủ yếu đến từ các loại rau xanh. Vitamin K-2 xuất hiện trong protein động vật và thực phẩm lên men. Các vi khuẩn trong ruột người cũng tạo ra một lượng nhỏ K-2. Bài viết dưới đây thảo luận về vitamin K-2, chức năng của nó và cách nó khác với K-1. Ngoài ra bài viết chỉ ra các nguồn thực phẩm, lợi ích sức khỏe, lượng khuyến cáo hàng ngày, các triệu chứng thiếu hụt và cách bổ sung.

Hầu hết mọi người chưa bao giờ nghe nói về vitamin K2. Vitamin này rất hiếm trong chế độ ăn và thường không nhận được những sự quan tâm đúng mức từ mọi người. Tuy nhiên loại chất dinh dưỡng này lại đóng vai trò vô cùng thiết yếu trong nhiều khía cạnh liên quan đến sức khỏe. Trên thực tế, việc bổ sung thiếu vitamin K2 trong chế độ ăn đã được chứng minh là làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh mạn tính.

Vitamin K được phát hiện vào năm 1929 như một chất dinh dưỡng thiết yếu liên quan đến quá trình đông máu của cơ thể. Những phát hiện ban đầu về vitamin K đã được báo cáo trong một tạp chí khoa học của Đức, nơi nó có tên là Koagutions vitamin và sau đó được gọi tắt là vitamin K.

Vitamin K được phát hiện ra bởi nha sĩ Weston Price, người đã đi khắp thế giới vào đầu thế kỷ 20 để nghiên cứu mối quan hệ giữa chế độ ăn uống và bệnh tật trong các quần thể khác nhau. Ông phát hiện ra một chế độ ăn uống đặc biệt bao gồm nhiều loại chất dinh dưỡng chưa được xác định có khả năng bảo vệ cơ thể khỏi sâu răng và một số bệnh mạn tính trong đó có vitamin K.

Vitamin K tồn tại dưới 2 dạng chính là vitamin K1 và vitamin K2:

• Vitamin K1 xuất hiện nhiều trong các loại thực phẩm nguồn gốc thực vật, bao gồm các loại rau lá xanh
• Vitamin K2 được tìm thấy trong các thực phẩm có nguồn gốc động vật và các thực phẩm lên men. Vitamin K2 có thể được chia thành nhiều loại phụ khác nhau, tuy nhiên 2 loại vitamin K2 quan trọng nhất thường được nhắc đến là MK-4 và MK-7.

Vitamin K kích hoạt các loại protein đóng vai trò trong quá trình đông máu, chuyển hóa canxi cũng như hoạt động của hệ tim mạch. Một trong những chức năng quan trọng nhất của vitamin K nói chung và vitamin K2 nói riêng là điều chỉnh sự lắng đọng canxi. Nói cách khác, vitamin K thúc đẩy quá trình vôi hóa xương và ngăn ngừa sự vôi hóa mạch máu cũng như thận.

Một số nhà khoa học cho rằng vai trò của vitamin K1 và K2 tương đối khác nhau và họ cảm thấy 2 loại vitamin này nên được phân loại thành các chất dinh dưỡng có tác dụng riêng biệt. Ý tưởng này được hình thành sau khi một nghiên cứu trên động vật được thực hiện cho thấy vitamin K2 mà cụ thể là loại MK-4 làm giảm quá trình vôi hóa mạch máu trong khi vitamin K1 không có chức năng này.

Những nghiên cứu khác được thực hiện cũng cho thấy bổ sung vitamin K2 thường giúp cải thiện sức khỏe của xương và tim trong khi vitamin K1 không mang lại lợi ích đáng kể nào cho những bộ phận này. Tuy nhiên vẫn cần thực hiện thêm nhiều nghiên cứu khác nữa trên người để có thể hiểu được một cách toàn vẹn chức năng của vitamin K1 cũng như vitamin K2.

Như đã đề cập ở phần trên, vitamin K2 có vai trò quan trọng trong hoạt động của nhiều cơ quan trong cơ thể. Những tác dụng mà vitamin K2 mang lại bao gồm:

• Ngăn ngừa các bệnh liên quan đến tim mạch: Canxi tích tụ trong các động mạch quanh tim là yếu tố nguy cơ của bệnh tim mạch chuyển hoá như bệnh tăng huyết áp, bệnh lý mạch vành, rối loạn mỡ máu..., do đó, bất cứ điều gì có thể làm giảm sự tích lũy canxi này có thể giúp ngăn ngừa bệnh tim và vitamin K được cho là có thể giúp đỡ bằng cách ngăn chặn canxi bị lắng đọng trong động mạch.

Trong một nghiên cứu kéo dài khoảng 10 năm, những người tiêu thụ lượng vitamin K2 cao có nguy cơ bị vôi hóa động mạch thấp hơn 52% và có nguy cơ tử vong vì bệnh tim thấp hơn 57%.

Một nghiên cứu khác ở 16.057 phụ nữ cho thấy những người tham gia có khả năng hấp thụ lượng vitamin K2 cao nhất có nguy cơ mắc bệnh tim thấp hơn nhiều. Cứ 10 mcg K2 họ tiêu thụ mỗi ngày, nguy cơ mắc bệnh tim đã giảm 9%.

Một vài nghiên cứu can thiệp được thực hiện tương tự với vitamin K1 nhưng không cho thấy sự hiệu quả như vitamin K2

• Cải thiện sức khỏe hệ xương và giảm nguy cơ loãng xương: Loãng xương là tình trạng phổ biến ở những người lớn tuổi, đặc biệt là phụ nữ và làm tăng nguy cơ gãy xương. Vitamin K2 đóng vai trò trung tâm trong quá trình chuyển hóa canxi – khoáng chất chính cấu thành nên xương và răng trong cơ thể. Vitamin K2 kích hoạt hoạt động liên kết canxi của các loại protein liên quan nhằm xây dựng và duy trì mật độ xương.

Một nghiên cứu kéo dài 3 năm ở 244 phụ nữ mãn kinh cho thấy những người dùng thực phẩm bổ sung vitamin K2 có mật độ khoáng xương liên quan đến tuổi giảm chậm hơn nhiều so với những người thiếu vitamin K2. Các nghiên cứu trong thời gian dài ở Nhật Bản cũng đã cho thấy những lợi ích tương tự của vitamin K2

Ngoài ra những người tiêu thụ lượng lớn vitamin K2 làm giảm nguy cơ gãy xương cột sống đến 60%, gãy xương hông là 77% và các loại xương khác là 81%. Theo những kết quả của nghiên cứu này, các chất bổ sung vitamin K nói chung và vitamin K2 nói riêng được khuyến nghị để ngăn ngừa và điều trị loãng xương ở Nhật Bản.

• Cải thiện sức khỏe răng miệng: Các nhà nghiên cứu đã đưa ra những suy đoán về việc liệu vitamin K2 có ảnh hưởng đến sức khỏe răng miệng hay không. Tuy nhiên vẫn chưa có nghiên cứu nào được tiến hành trên người để có thể trả lời cho câu hỏi này.

Dựa trên các nghiên cứu trên động vật liên quan đến vai trò của vitamin K2 trong quá trình chuyển hóa xương, các nhà khoa học đã nhận ra rằng vitamin K2 cũng ảnh hưởng phần nào đó đến sức khỏe răng miệng. Một trong những loại protein chính điều hòa sức khỏe răng miệng là osteocalcin – cũng là một trong những loại protein tham gia quá trình chuyển hóa xương hoạt động dựa trên cơ chế điều hòa của vitamin K2.

Cùng với 2 loại vitamin khác phổ biến hơn là vitamin A và vitamin D, chúng phối hợp với nhau để cùng tạo nên một hàm răng chắc khỏe.

• Có thể hỗ trợ phòng chống ung thư: Ung thư là nguyên nhân gây tử vong phổ biến trên thế giới. Mặc dù y học hiện đại vẫn đang nỗ lực tìm ra phương pháp điều trị ung thư tối ưu nhưng những trường hợp mắc mới ung thư vẫn đang ngày càng gia tăng. Do đó việc tìm kiếm những cách phòng ngừa ung thư là vô cùng quan trọng. Đã có nhiều nghiên cứu tìm hiểu về mối liên quan giữa vitamin K2 và ung thư.

Những nghiên cứu lâm sàng đã cho thấy vitamin K2 làm giảm khả năng tái phát ung thư gan và tăng thời gian sống sót của người bệnh. Ngoài ra, một nghiên cứu quan sát được thực hiện trên 11.000 nam giới cho thấy lượng vitamin K2 cao có khả năng làm giảm nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt đến 63%, trong khi vitamin K1 hầu như không mang lại tác động nào đáng kể.

• Vitamin K2 đối với sự phát triển của trẻ: Như đã đề cập ở trên, canxi có vai trò cấu tạo nên hệ xương và răng của con người, đặc biệt cần thiết cho trẻ em trong giai đoạn phát triển trong khi đó vitamin K2 lại đóng vai trò kích hoạt protein vận chuyển canxi đến xương, do đó thiếu canxi có thể khiến hệ xương của trẻ chậm phát triển dẫn đến không đạt được chiều cao tối ưu. Một nghiên cứu trên nhóm trẻ từ 8-11 tuổi tại Việt Nam cho thấy sau 3 tháng sử dụng sản phẩm chứa vitamin K2, các chỉ số cân nặng, chiều cao, khối lượng xương, mật độ xương và nồng độ osteocalcin huyết thanh được cải thiện đáng kể so với nhóm không sử dụng.

Ngoài ra, vitamin K2 giúp protein gắn với canxi và vận chuyển canxi đến các mô xương. Thiếu vitamin K2 có thể khiến canxi dư thừa và gây ra tình trạng táo bón ở trẻ. Bên cạnh đó dư thừa canxi còn gây mệt mỏi, buồn nôn, chán ăn, giảm hấp thu các khoáng chất và thậm chí hạn chế sự phát triển của xương và ảnh hưởng trực tiếp đến chiều cao của trẻ.

Những loại thực phẩm giàu vitamin K1 phổ biến hơn rất nhiều so với vitamin K2. Một số loại vi khuẩn đường ruột có thể chuyển đổi một lượng vitamin K1 thành vitamin K2.

Những thực phẩm lên men là một nguồn cung cấp vitamin K2 tốt. Ngoài ra, do vitamin K2 hòa tan trong chất béo, mỡ nội tạng và các sản phẩm từ sữa cũng chứa một lượng đáng kể vitamin K2. Ngược lại, thịt nạc chẳng hạn như thịt gia cầm không phải là nguồn cung cấp vitamin K2 tốt.

Nguồn vitamin K2 trong chế độ ăn uống đến từ:

• Đậu nành lên men: Đây là món ăn truyền thống và rất nổi tiếng ở Nhật Bản
• Dưa bắp cải
• Các sản phẩm từ sữa, đặc biệt là các loại phô mai cứng
• Gan và các loại mỡ nội tạng khác
• Thịt bò
• Thịt lợn
• Lòng đỏ trứng
• Thịt các loại cá béo chẳng hạn như cá hồi, cá thu....

Vitamin K là một loại chất dinh dưỡng thiết yếu cho cơ thể tồn tại dưới 2 dạng vitamin K1 và vitamin K2. Vitamin K1 có liên quan đến các yếu tố đông máu trong khi vitamin K2 có lợi cho sức khỏe hệ xương và hệ tim mạch. Các nhà khoa học tin rằng những người có nguy cơ mắc bệnh tim mạch nên được bổ sung vitamin K2 thường xuyên hơn. Mặc dù cần nhiều nghiên cứu hơn trước khi đưa ra kết luận chính xác tuy nhiên rõ ràng vitamin K nói chung và vitamin K2 nói riêng đóng vai trò thiết yếu đối với các chức năng của cơ thể. Do đó, để duy trì sức khỏe tốt hãy đảm bảo bổ sung đầy đủ lượng vitamin K1 cũng như K2 trong chế độ ăn uống.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là cơ sở y tế chất lượng cao tại Việt Nam với đội ngũ y bác sĩ có trình độ chuyên môn cao, được đào tạo bài bản, chuyên sâu trong nước và nước ngoài, giàu kinh nghiệm.

Hệ thống thiết bị y tế hiện đại, tối tân, sở hữu nhiều máy móc trên thế giới giúp phát hiện ra nhiều căn bệnh khó, nguy hiểm trong thời gian ngắn, hỗ trợ việc chẩn đoán, điều trị của bác sĩ hiệu quả nhất. Không gian bệnh viện được thiết kế theo tiêu chuẩn khách sạn, mang đến cho người bệnh sự thoải mái, thân thiện, yên tâm.

Nguồn tham khảo: medicalnewstoday.com, healthline.com

XEM THÊM

• Phòng ngừa thiếu vitamin K và xuất huyết não ở trẻ
• Thiếu vitamin K có thể gây xuất huyết não ở trẻ nhỏ
• Vitamin K3 (Menadione): Tất cả những điều bạn cần biết