Tác dụng phụ và tương tác của thuốc trị tiểu đường

Thuốc điều trị tiểu đường là phương pháp hiệu quả để kiểm soát đường huyết cho người bệnh tiểu đường. Nhưng đôi khi các thuốc này có tác dụng phụ của thuốc trị tiểu đường hoặc tương tác với các loại thuốc khác đang dùng cùng gây tăng cường tác dụng phụ hoặc làm cho thuốc điều trị tiểu đường kém hiệu quả hoặc hiệu quả quá đà.

Thành phần nhóm

Nhóm thuốc này bao gồm Metformin (Glucophage, Glucophage XR, Glumetza, Fortamet, Riomet). Metformin thường là loại thuốc đầu tiên mà các bác sĩ kê cho người bệnh để điều trị bệnh tiểu đường type 2. Nhóm thuốc này có tác dụng cắt giảm lượng đường trong máu bằng cách cải thiện cách cơ thể sử dụng insulin và làm giảm lượng đường mà gan tạo ra.

Tác dụng phụ

Bạn có thể bị buồn nôn, đầy hơi, đầy hơi, tiêu chảy, thiếu vitamin B12 và đau dạ dày. Những vấn đề này thường biến mất trong một vài tuần do cơ thể của bạn đã quen với thuốc. Trong một số ít trường hợp, metformin có thể gây ra một tình trạng nghiêm trọng gọi là nhiễm toan lactic do cơ thể có nhiều axit lactic bị tích tụ. Gọi cho bác sĩ ngay lập tức nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào sau đây:

• Cảm thấy cơ thể yếu đuối bất thường, mệt mỏi hoặc buồn ngủ
• Khó thở
• Đau cơ không bình thường
• Đột ngột đau dạ dày kèm nôn ói

Tương tác thuốc

Một số loại thuốc có thể tác động đến một số loại enzyme mà metformin sử dụng để hoạt động. Do đó, Bác sĩ sẽ cần theo dõi lượng đường trong máu hoặc điều chỉnh liều metformin nếu bạn sử dụng một số loại thuốc như Amiloride, Cephalexin, Cimetidine. Thuốc kháng cholinergic, như dicyclomine và oxybutynin có thể làm tăng lượng metformin mà cơ thể bạn hấp thụ dẫn đến đường huyết thấp.

Thành phần nhóm

Nhóm thuốc này bao gồm: Glipizide, glimepride, glyburide. Những loại thuốc này làm giảm lượng đường trong máu bằng cách giúp tuyến tụy tạo ra nhiều insulin hơn.

Tác dụng phụ

Tác dụng phụ phổ biến nhất của nhóm thuốc này là gây hạ đường huyết nên người bệnh sẽ có các triệu chứng như run rẩy, đổ mồ hôi, chóng mặt và lú lẫn.

Lượng đường trong máu quá thấp có thể đe dọa tính mạng. Do đó, để phòng tình trạng này, người bệnh cần ăn uống hợp lý và không bỏ bữa. Các tác dụng phụ khác gồm tăng cân, nước tiểu sẫm màu và đau dạ dày.

Tương tác thuốc

Có khoảng 100 loại thuốc có thể thay đổi cách hoạt động của sulfonylureas. Một số có thể làm cho chúng hoạt động quá mạnh dẫn đến hạ đường huyết quá nhiều hoặc làm giảm hiệu quả của thuốc. Do đó, bác sĩ cần theo dõi lượng đường trong máu thường xuyên để điều chỉnh liều lượng thuốc sulfonylurea.

Các loại thuốc có thể ảnh hưởng đến cách hoạt động của sulfonylureas bao gồm:

• Thuốc chống nấm Azole, bao gồm fluconazole và ketoconazole
• Một số loại thuốc kháng sinh, như chloramphenicol
• Thuốc hạ cholesterol, như gemfibrozil, clofibrate
• Thuốc chống trầm cảm ba vòng
• Thuốc chẹn H2

Thuốc trị bệnh gút, như probenecid và sulfinpyrazone

Thành phần nhóm

Nhóm thuốc này bao gồm Pioglitazone (Actos), rosiglitazone (Avandia). Những loại thuốc này hoạt động bằng cách cải thiện độ nhạy cảm của các mô với insulin.

Tác dụng phụ

Do cách thức hoạt động của nhóm thuốc này nên khiến người bệnh tích nước và dẫn tới phù, tăng cân và tăng mức cholesterol xấu LDL. Nhóm thuốc này cũng có một số tác dụng phụ nghiêm trọng, như gây gãy xương và suy tim cũng như tăng nguy cơ ung thư bàng quang ở phụ nữ.

Tương tác thuốc

Một số loại thuốc ngăn chặn enzyme trong quá trình tác dụng của thuốc TZDs. Bác sĩ có thể muốn kê loại thuốc khác nếu bạn đang dùng một trong những loại thuốc như: Fluvoxamine, Gemfibrozil, Ketoconazole. Các loại thuốc khác, khi kết hợp với TZDs, có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề về tim như NSAID, Sulfonylureas và Nitrat.

Thành phần nhóm

Nhóm thuốc này bao gồm alogliptin, linagliptin, saxagliptin, Siagliptin. Những loại thuốc này giúp tuyến tụy giải phóng nhiều insulin hơn sau bữa ăn.

Tác dụng phụ

Khi sử dụng nhóm thuốc này bạn có thể bị đau họng, nghẹt mũi, đau dạ dày và tiêu chảy. Một số tác dụng phụ nghiêm trọng của nhóm thuốc này gồm nguy cơ bị suy gan tụy cấp, suy tim nặng và đau khớp.

Tương tác thuốc

Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến lượng chất ức chế DPP-4 được hấp thụ trong cơ thể. Do đó, bác sĩ cần theo dõi lượng đường trong máu của bạn thường xuyên và theo dõi các tác dụng phụ tiềm ẩn nếu bạn dùng chung nhóm thuốc thuốc ức chế DPP-4 với các loại thuốc Atazanavir và ritonavir, Clarithromycin và rifampin, Diltiazem.

Thành phần nhóm

Nhóm thuốc này bao gồm Canagliflozin, dapagliflozin, empagliflozin, ertugliflozin. Nhóm thuốc này hoạt động trong thận và ức chế quá trình tái hấp thu glucose, dẫn đến glucose được bài tiết vào nước tiểu nhiều hơn, từ đó giúp hạ glucose máu.

Tác dụng phụ

Những loại thuốc này làm tăng nguy cơ mắc nhiễm trùng đường tiết niệu, nấm và gây hạ đường huyết quá nhiều. Những nhóm thuốc này lại có tác dụng giảm nguy cơ phải nhập viện do suy tim ở người tiểu đường và giảm nguy cơ mắc bệnh thận.

Tương tác thuốc

Các chất ức chế SGLT2 không tương tác với nhiều loại thuốc. Một số ít trong đó như Rifampin có thể làm cho nhóm thuốc kém hiệu quả.

Thành phần nhóm

Nhóm này bao gồm Insulin glulisine, insulin lispro, insulin aspart, insulin glargine, insulin detemir, insulin isophane. Nếu các loại thuốc trên chưa đủ để kiểm soát bệnh tiểu đường thì người bệnh sẽ cần điều trị bằng insulin bằng cách tiêm insulin.

Tác dụng phụ

Tác dụng phụ phổ biến nhất của nhóm thuốc này là gây hạ đường huyết. Một số tác dụng phụ khác như đau đầu, phát ban, chóng mặt, lo âu, ho và khô miệng. Một số triệu chứng này có thể biến mất khi cơ thể bạn đã quen với thuốc.

Tương tác thuốc

Một số loại thuốc tác động đến cách thức hoạt động của insulin trong cơ thể dẫn đến lượng đường trong máu trở nên quá thấp hoặc cao. Do đó, bác sĩ sẽ cần theo dõi lượng đường trong máu, điều chỉnh liều hoặc thay đổi loại thuốc nếu bạn sử dụng insulin với một số loại thuốc như:

• Axit salicylic
• Một số thuốc chống trầm cảm
• Một số loại kháng sinh, như isoniazid và sulfonamide
• Một số loại thuốc điều trị huyết áp cao, như thuốc ức chế men chuyển angiotensin và thuốc chẹn thụ thể angiotensin II
• Một số loại thuốc giảm cholesterol như fibrate và niacin
• Corticosteroid
• Thuốc tránh thai

Tại bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec luôn triển khai gói sàng lọc đái tháo đường, rối loạn mỡ máu nhằm giúp phát hiện sớm tình trạng tiền đái tháo đường, phân loại chính xác type tiểu đường, xây dựng chế độ dinh dưỡng, theo dõi giảm thiểu các nguy cơ, biến chứng do tiểu đường gây ra.

Bài viết tham khảo nguồn: webmd.com, drugs.com