Điều gì gây ra testosterone cao ở phụ nữ?

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa II Phạm Thị Tuyết Mai - Bác sĩ Sản phụ khoa - Khoa sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Tương tự như các loại hoóc môn khác, testosterone có vai trò quan trọng đối với sức khỏe con người. Tuy nhiên khi nồng độ testosterone cao hoặc thấp bất thường đều trở thành vấn đề đáng lo ngại, đặc biệt là ở phái đẹp.

Mặc dù testosterone thường được xem là loại hoóc môn đặc trưng cho phái mạnh, song trên thực tế xét nghiệm nồng độ testosterone là một phần quan trọng để đánh giá khả năng sinh sản của cả nam và nữ. Nồng độ testosterone ở phụ nữ cao (15 - 70 ng / dL) không chỉ gây ảnh hưởng đến ngoại hình của phái đẹp, mà còn là rủi ro tiềm ẩn về chức năng sinh sản cũng như sức khỏe tổng quát của chị em. Ngược lại, cũng có trường hợp nồng độ testosterone ở phụ nữ thấp, nhưng điều này thường xảy ra sau khi họ đã mãn kinh và không phải là trở ngại lớn của những người đang có kế hoạch mang thai.

Các biểu hiện của nồng độ testosterone ở phụ nữ cao bất thường bao gồm:

• Chu kỳ kinh nguyệt không đều
• Có hành kinh nhưng không rụng trứng (chu kỳ không rụng noãn)
• Nổi nhiều mụn trứng cá
• Rậm lông hoặc có ria mép
• Tóc mỏng, thưa hoặc hói đầu
• Giọng nói trầm
• Cơ bắp phát triển mạnh
• Thay đổi tâm trạng, giảm ham muốn tình dục
• Cơ quan sinh dục (âm vật) có kích thước lớn nhưng ngực lại nhỏ

Nồng độ testosterone cao còn làm cho chị em dễ béo phì và có nguy cơ vô sinh.

2.1. Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS)

Đây là một rối loạn nội tiết tố phổ biến ảnh hưởng tới 8-20% phụ nữ trong độ tuổi sinh sản trên toàn thế giới. Hội chứng buồng trứng đa nang cũng là nguyên nhân hàng đầu gây vô sinh ở phụ nữ, cũng như có liên quan đến tình trạng béo phì và kháng insulin (đái tháo đường tuýp 2). Căn bệnh này thường được phát hiện ở nữ giới độ tuổi từ 20 đến 30 thông qua xét nghiệm máu và siêu âm buồng trứng, mặc dù thực tế trẻ em gái từ 11 tuổi đã có thể mắc phải PCOS. Hiện nay, các chuyên gia vẫn chưa tìm ra được nguyên nhân gây ra hội chứng buồng trứng đa nang, song yếu tố di truyền và hàm lượng insulin trong cơ thể phụ nữ được xem là có ảnh hưởng đến căn bệnh này.

2.2. Tăng sản thượng thận bẩm sinh (CAH)

Tuyến thượng thận là nơi sản xuất các hormone cortisol và aldosterone, cần thiết cho quá trình trao đổi chất cũng như điều hòa huyết áp. Rối loạn di truyền CAH khiến cho tuyến này bị suy yếu và có thể dẫn tới vô sinh ở cả nam lẫn nữ. Tăng sản thượng thận bẩm sinh có thể được chẩn đoán ở bất kỳ độ tuổi nào. Đối với các bé gái mắc phải căn bệnh này, dấu hiệu thường thấy là phát triển sớm và tăng trưởng chiều cao vượt trội lúc còn nhỏ, nhưng dừng lại khi trưởng thành và thấp hơn các thiếu nữ đồng trang lứa. Cho đến nay vẫn chưa có cách điều trị hội chứng CAH, những liệu pháp được áp dụng chỉ nhằm giảm nhẹ các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

2.3. Một số lý do khác

• Ung thư tuyến thượng thận hoặc ung thư buồng trứng: Các bác sĩ đã tìm ra nồng độ testosterone cực cao, cụ thể là lớn hơn 200 ng / dL, trong những trường hợp nữ giới bị mắc 2 loại ung thư trên.
• Sử dụng steroid đồng hóa: Steroid đồng hóa là loại hoóc môn nhân tạo được các vận động viên sử dụng nhằm cải thiện thành tích thi đấu. Nếu phụ nữ lạm dụng steroid đồng hóa sẽ khiến nồng độ testosterone trong cơ thể tăng cao bất thường.
• Chứng rậm lông ở phụ nữ (hirsutism): Đây là tình trạng tăng sinh thái quá nội tiết tố nam (androgen) có liên quan đến di truyền. Lông của nữ giới sẽ mọc dày, đen và cứng một cách dị thường khi mắc phải chứng rậm lông.

3.1. Đối với phụ nữ không muốn mang thai

Khi điều trị nồng độ testosterone cao, bác sĩ sẽ xem xét các triệu chứng cũng như cân nhắc đến nguyện vọng của người phụ nữ. Đối với những chị em đang có mong muốn mang thai, phương pháp điều trị sẽ khác với nhóm đối tượng còn lại.

Ở những người không có nhu cầu sinh con, liệu pháp chữa trị có thể áp dụng là dùng thuốc tránh thai chứa hormone sinh dục nữ estrogen và progesterone - hai loại hoạt chất có khả năng điều hòa kinh nguyệt và tăng cường sự nữ tính. Ngoài ra, thuốc lợi tiểu androgen spironolactone (tên thương mại là Aldactone) cũng là một sự lựa chọn giúp điều chỉnh lượng nước và muối, cũng làm giảm sự phát triển quá mức của lông tóc ở phụ nữ. Cần lưu ý là chất Spironolactone có trong loại thuốc này không an toàn cho phụ nữ mang thai.

3.2. Đối với chị em đang có hy vọng sinh con

Các biện pháp khác mà phụ nữ đang lên kế hoạch mang thai có thể lựa chọn bao gồm:

• Tập thể dục và giảm cân: Tập thể dục thường xuyên và giảm trọng lượng cơ thể xuống đáng kể có thể giúp làm hạ mức testosterone, đặc biệt là ở phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang. Phương pháp này thậm chí còn có tác dụng điều hòa chu kỳ rụng trứng.
• Metformin: Điều trị kháng insulin bằng thuốc metformin cho bệnh nhân tiểu đường được xem như là biện pháp hỗ trợ quá trình giảm cân và có hiệu quả tương tự như cố gắng luyện tập thể chất.
• Thuốc kích thích rụng trứng: Ngoài thay đổi lối sống, người nữ muốn có em bé cần phải dùng thêm thuốc hỗ trợ sinh sản để tăng cơ hội thụ thai. Clomid và letrozole là 2 liệu pháp giúp điều trị sinh sản đầu tiên cho phụ nữ mắc PCOS.
• Can thiệp thẩm mỹ: Các phương pháp điều trị thẩm mỹ như tẩy hoặc nhổ lông vừa là giải pháp khả thi cho vùng lông phát triển không mong muốn, vừa an toàn cho chị em đang cố gắng thụ thai.

Nồng độ testosterone cao ở phụ nữ có thể gây ra hàng loạt các triệu chứng ảnh hưởng đến ngoại hình cũng như khả năng sinh sản và là nguy cơ tiềm ẩn của một vấn đề sức khỏe nào đó. Nếu như chị em nghĩ rằng mình đang có nồng độ testosterone cao, nên tham khảo ý kiến của ​​bác sĩ để xác định nguyên nhân và tiếp cận những phương pháp điều trị thích hợp nhằm làm giảm các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.