Sinh con bằng giác hút có ảnh hưởng gì đến trẻ?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Nguyễn Thị Hồng Ơn - Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc. Bác sĩ đã có 10 năm kinh nghiệm trong ngành Sản phụ khoa và đã công tác tại tất cả các vị trí ở khu vực phòng khám, phòng sinh, phòng cấp cứu sản phụ khoa, phòng thủ thuật và khu điều trị theo yêu cầu.

Nếu quá trình sinh thường gặp khó khăn, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp hỗ trợ sinh như sử dụng giác hút. Cũng như các thủ thuật y tế khác, sinh con bằng giác hút cũng có thể gây ra những ảnh hưởng nhất định đến sức khỏe mẹ và bé. May mắn là những rủi ro này ít gặp và thường không gây ra những biến chứng nghiêm trọng.

Sinh giúp là sự hỗ trợ giúp sức cho sản phụ sinh trong giai đoạn sổ thai, bởi nhiều nguyên nhân mà trong giai đoạn này sản phụ rặn sinh không chuyển hoặc vì sức khỏe của người mẹ có bệnh lý đi kèm. Đây là một thủ thuật nhằm hỗ trợ trong lúc sinh ngả âm đạo. Sinh giúp gồm có hai phương pháp đó là sinh giác hút và sinh forceps.

Phương pháp sinh giác hút: hay còn gọi là sinh vacuum bằng cách đặt một lực kéo lên đầu thai nhi qua trung gian một cái chén kim loại hay chén bằng silastic bám chặt lên đầu thai nhi dưới áp lực chân không. Dùng áp lực chân không bằng máy hút hay máy bơm bằng tay. Bác sĩ sản khoa sẽ dùng tay kéo nhẹ nhàng theo cơn gò tử cung kết hợp với sức rặn của người mẹ để kéo bé ra. Trong điều kiện đầu thai nhi đã lọt thấp, khi xác định đầu lọt +2 đến +3, khi mà ta nhìn mắt thường thấy tóc em bé lúc ta đưa tay vào khám âm đạo. Thời điểm kéo thai nhi khi đầu đã sổ ra hoàn toàn ta khóa máy hút lại, nắp đặt lên đầu thai nhi tự động bong ra và lúc đó tiếp tục cuộc đỡ sinh vai, sinh thân và chi dưới ra một cách dễ dàng.

2.1 Chỉ định

• Chuyển dạ giai đoạn II kéo dài: con so ≥ 60 phút, con rạ ≥ 30 phút.
• Thai suy.
• Bệnh lý nội khoa: tim mạch, tiền sản giật, thần kinh cơ...
• Lưu ý: các trường hợp không được gắng sức (suy tim, suy hô hấp, hen phế quản...) nên giúp sinh bằng Forceps.

2.2 Chống chỉ định

• Bệnh lý của thai: bệnh tạo xương bất toàn, bệnh lý mô liên kết (hội chứng Ehlers-Danlos và Marfan), bệnh lý về máu (hemophilia, alloimmune thrombocytopenia).
• Đầu không lọt hoặc lọt không đối xứng.
• Ngôi bất thường (ngôi mặt, ngôi trán).
• Thai < 34 tuần không giúp sinh bằng giác hút (vì nguy cơ xuất huyết não).

2.3 Điều kiện

Người thực hiện thủ thuật phải có kinh nghiệm giúp sinh bằng dụng cụ, kèm những điều kiện sau:

• Cổ tử cung đã mở trọn.
• Màng ối đã vỡ.
• Đầu thai đã lọt.
• Ngôi và kiểu thế phải được xác định rõ.
• Trọng lượng thai và khung chậu người mẹ cân xứng (tránh nguy cơ kẹt vai).
• Giảm đau đầy đủ.
• Bàng quang rỗng.
• Có sự đồng ý của bệnh nhân.
• Có phòng mổ.

Ngưng thủ thuật khi:

• Khó đặt dụng cụ.
• Đầu thai không xuống dễ dàng lúc kéo.
• Không sổ thai sau 3 lần kéo.

Đây là thủ thuật giúp sức cho sản phụ trong quá trình sinh, do đó các nguyên tắc thực hiện thủ thuật phải đúng chỉ định, đủ điều kiện mới thực hiện làm thủ thuật nhằm tránh những tai biến do thủ thuật gây ra cho mẹ và thai nhi. Một khi không đúng chỉ định và không hội đủ điều kiện cho phép. Cần chấm dứt thủ thuật giúp sinh mà chỉ định mổ lấy thai là an toàn cho mẹ và thai nhi.

Sinh con bằng giác hút là phương pháp giúp sinh thường được áp dụng cho những ca sinh khó, tuy nhiên thủ thuật này có thể gây ra một số rủi ro cho mẹ và bé.

Rủi ro có thể xảy ra với sản phụ bao gồm:

• Đau ở đáy chậu - mô giữa âm đạo và hậu môn của bạn - sau khi sinh
• Rách đường sinh dục dưới
• Khó tiểu trong thời gian ngắn
• Tiểu tiện, đại tiện không tự chủ

Những rủi ro có thể xảy ra với em bé bao gồm:

• Tổn thương da đầu: Đây là tổn thương thường gặp khi đỡ đẻ bằng giác hút. Thậm chí khi sinh thường, bạn cũng có thể thấy vết sưng nhỏ trên da đầu bé. Trong quá trình sinh nở, cổ tử cung và đường dẫn sinh gây áp lực lớn lên phần đầu của em bé bởi đây là bộ phận đầu tiên đi qua đường dẫn sinh. Vết sưng có thể nằm ở một bên đầu em bé nếu đầu bé nghiêng sang một bên trong khi sinh.

Tình trạng sưng này thường biến mất trong vòng một đến hai ngày sau khi sinh. Đỡ đẻ bằng giác hút cũng có thể gây ra những vết xước nhỏ trên da đầu bé. Những vết thương này có nhiều khả năng xảy ra trong quá trình sinh nở khó khăn kéo dài hoặc liên quan đến việc sử dụng giác hút nhiều lần. Trong hầu hết các trường hợp, các vết thương là bề ngoài và nhanh chóng lành mà không để lại bất kỳ dấu vết lâu dài nào.

• Tụ máu: khối máu tụ là sự hình thành máu dưới da. Nó thường xảy ra khi tĩnh mạch hoặc động mạch bị tổn thương, khiến máu thấm ra khỏi mạch máu và đi vào các mô xung quanh. Hai loại khối máu tụ có thể xảy ra là kết quả của việc sinh nở có sự trợ giúp của giác hút là tụ máu đầu (cephalohematoma) và tụ máu dưới cân Galeal (Subgaleal hematoma).
  • Tụ máu đầu: là tình trạng chảy máu ở khoảng không gian phía dưới các sợi che phủ xương sọ. Loại tụ máu này hiếm khi dẫn đến biến chứng nghiêm trọng, tuy nhiên, thông thường phải mất 1-2 tuần thì tình trạng này mới biến mất. Một đứa trẻ bị tụ máu đầu không cần phẫu thuật hay điều trị gì thêm.
  • Tụ máu dưới cân Galeal: đây là tình trạng nghiêm trọng hơn, xảy ra khi máu bị tụ ngay dưới da đầu. Do dưới cân da đầu là một khoảng không gian rộng nên máu có thể tích tụ rất nhiều ở khoảng không gian này. Đây là lý do tại sao khối máu tụ dưới cân Galeal được coi là biến chứng nguy hiểm nhất của việc sinh con có hỗ trợ bằng giác hút. Khi lực hút của giác hút không đủ mạnh để di chuyển đầu bé qua đường dẫn sinh thì nó sẽ kéo da đầu và lớp mô ngay dưới da đầu tách khỏi hộp sọ. Điều này gây ra tổn thương cho các tĩnh mạch bên dưới.

Tuy nhiên, hiện nay việc sử dụng giác hút bằng nhựa mềm đã làm giảm tỷ lệ mắc các chấn thương này. Mặc dù khối máu tụ dưới cân Galeal khá hiếm gặp, nhưng nó lại là một tình trạng đe dọa tính mạng.

• Xuất huyết nội sọ: Xuất huyết nội sọ hay chảy máu bên trong hộp sọ, là một biến chứng rất hiếm gặp nhưng nghiêm trọng của việc hỗ trợ sinh bằng giác hút. Lực hút được áp dụng cho đầu bé của bạn có thể làm tổn thương các tĩnh mạch, gây chảy máu trong hộp sọ của bé. Mặc dù xuất huyết nội sọ là rất hiếm, nhưng khi nó xảy ra, nó có thể dẫn đến mất trí nhớ, mất khả năng ngôn ngữ hoặc mất khả năng di chuyển tại vùng bị ảnh hưởng.
• Xuất huyết võng mạc: đây là tình trạng chảy máu ở phía sau mắt, tương đối phổ biến ở trẻ sơ sinh. Tình trạng này thường không nghiêm trọng và biến mất nhanh chóng mà không gây biến chứng. Nguyên nhân chính xác của chảy máu võng mạc chưa được xác định. Tuy nhiên, nó có thể là kết quả của áp lực đặt lên đầu bé của bạn khi bé đi qua đường dẫn sinh.
• Vàng da ở trẻ sơ sinh: Vàng da sơ sinh có thể có nhiều khả năng phát triển ở trẻ sơ sinh được sinh ra bằng phương pháp hỗ trợ sinh có giác hút. Vàng da, vàng mắt, là tình trạng phổ biến ở trẻ sơ sinh. Nó xảy ra khi em bé có nồng độ bilirubin cao trong máu. Bilirubin là một sắc tố màu vàng được tạo ra trong quá trình phá vỡ các tế bào hồng cầu. Khi giác hút được sử dụng, một vết bầm rất lớn có thể hình thành trên da đầu hoặc đầu của bé. Bầm tím xảy ra khi có tổn thương của mạch máu, khiến máu rỉ ra và tạo thành một vết đen hoặc xanh.Cơ thể cuối cùng sẽ hấp thụ máu từ vết bầm tím. Máu này bị phá vỡ và tạo ra nhiều bilirubin, bilirubin thường được gan loại bỏ khỏi cơ thể.

Tuy nhiên, nếu gan con của bạn có thể chưa phát triển hoặc không thể loại bỏ bilirubin một cách hiệu quả thì lượng dư thừa bilirubin trong máu có thể lắng đọng trong da. Điều này gây ra sự đổi màu vàng của da và mắt. Mặc dù vàng da thường tự hết trong vòng hai đến ba tuần, một số trẻ mắc bệnh này có thể phải điều trị bằng liệu pháp ánh sáng. Trong quá trình trị liệu bằng ánh sáng, em bé của bạn được giữ dưới ánh sáng cường độ cao trong một đến hai ngày.

Sinh con bằng giác hút là phương pháp phổ biến được áp dụng để giúp sức cho sản phụ trong quá trình sinh con qua ngả âm đạo. Tuy nhiên, cũng như các thủ thuật y tế khác, sinh con bằng giác hút có thể gây ra một số rủi ro nhất định cho cả mẹ và bé. Vì vậy, các nguyên tắc thực hiện thủ thuật phải đúng chỉ định, đủ điều kiện mới được thực hiện để nhằm tránh những tai biến do thủ thuật gây ra cho mẹ và thai nhi.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec mang đến Chương trình chăm sóc thai sản trọn gói cho các sản phụ ngay từ khi bắt đầu mang thai từ những tháng đầu tiên với đầy đủ các lần khám thai, siêu âm 3D, 4D định kỳ cùng các xét nghiệm thường quy để đảm bảo người mẹ luôn khỏe mạnh và thai nhi phát triển toàn diện.

Sản phụ sẽ được tư vấn và kiểm tra sức khỏe dưới sự theo dõi sát sao của các Bác sĩ Sản khoa giàu kinh nghiệm, chuyên môn, giúp các bà mẹ có thêm kiến thức để bảo vệ sức khỏe trong thai kỳ cũng như giảm thiểu những biến chứng ảnh hưởng tới mẹ và con.

Bài viết tham khảo nguồn: healthline.com, mayoclinic.org