Cảnh giác viêm mũi xoang xuất tiết bội nhiễm

Viêm mũi xoang xuất tiết bội nhiễm là một trong những biến chứng viêm xoang thường gặp. Đây là tình trạng nhiễm khuẩn thứ phát xuất hiện sau viêm mũi xoang xuất tiết trước đó không được điều trị kịp thời và triệt để.

Viêm mũi xoang là một nhóm các rối loạn bao gồm viêm mũi và các xoang cạnh mũi. Viêm mũi xoang xuất tiết đặc trưng bởi triệu chứng chảy nhiều dịch nhầy từ mũi và họng, mũi bị sưng nề. Các triệu chứng của viêm mũi xoang xuất tiết thường nặng hơn và kéo dài hơn cảm cúm thông thường. Nếu không điều trị kịp thời và triệt để, bệnh có thể tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của vi khuẩn, dẫn đến bệnh cảnh viêm mũi xoang xuất tiết bội nhiễm. Tình trạng nhiễm khuẩn thứ phát này thường xảy ra hơn ở người già, trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai, những đối tượng có hệ miễn dịch suy giảm.

Các nguyên nhân viêm mũi xoang xuất tiết bội nhiễm thường gặp là:

• Sau viêm nhiễm virus đường hô hấp trên (cảm cúm): Viêm mũi xoang xuất tiết bội nhiễm thường xuất hiện sau viêm đường hô hấp trên do virus kéo dài trên 10 ngày. Sự bít tắc lỗ thông mũi xoang và tổn thương màng nhầy lông chuyển khiến chất nhầy ứ đọng trong mũi xoang và tạo điều kiện môi trường thuận lợi cho sự phát triển của vi khuẩn, đây chính là nguyên nhân thường gặp dẫn đến tình trạng nhiễm khuẩn mũi xoang xuất tiết thứ phát.
• Yếu tố môi trường: Viêm mũi xoang xuất tiết có mối liên hệ chặt chẽ với ô nhiễm môi trường (khói bụi, thuốc lá, hóa chất,...). Việc tiếp xúc thường xuyên với các tác nhân gây hại này dễ làm tổn thương niêm mạc đường hô hấp, sưng nề mũi, ứ đọng dịch ở xoang và dẫn đến viêm mũi xoang xuất tiết nhiễm trùng.
• Các bệnh lý khác: Viêm mũi xoang dị ứng, VA quá phát, bất thường về giải phẫu mũi xoang (vẹo vách ngăn mũi, quá phát mỏm móc,...), rối loạn chức năng lông chuyển, chấn thương mũi xoang, khối u vòm mũi họng, trào ngược dạ dày thực quản,... nếu không được điều trị kịp thời và dứt điểm có thể là nguyên nhân dẫn đến viêm mũi xoang xuất tiết bội nhiễm.

Bệnh nhân viêm mũi xoang xuất tiết bội nhiễm thường biểu hiện các triệu chứng tại chỗ và toàn thân:

• Biểu hiện tại chỗ: đau nhức vùng mũi - mặt, sưng nề vùng mặt, tắc nghẹt mũi, chảy mũi (dịch mũi đổi màu, có mủ trong hốc mũi), chảy mủ ra mũi sau, giảm khứu giác, hơi thở hôi.
• Biểu hiện toàn thân: sốt, đau đầu, mệt mỏi, chán ăn,...

Sau khi thăm khám tiền sử, bệnh sử của bệnh nhân, bác sĩ thường tiến hành soi mũi trước để kiểm tra tình trạng xung huyết, chất nhầy mủ, dị hình vách ngăn,... Bệnh nhân cũng có thể được yêu cầu nội soi mũi để phát hiện tổn thương phù nề, xung huyết, mủ nhầy tại phức hợp lỗ ngành và ngách sàng bướm,... Nội soi mũi cũng cho phép lấy bệnh phẩm từ khe giữa để làm xét nghiệm. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm cần thiết khác như: chụp cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ,... để chẩn đoán nguyên nhân gây bệnh.

Bệnh lý viêm mũi xoang xuất tiết bội nhiễm cũng cần chẩn đoán phân biệt với các bệnh lý sau đây:

• Viêm mũi xoang do virus (cảm cúm): Chính sự tương tự về triệu chứng mà bệnh lý viêm mũi xoang xuất tiết bội nhiễm có thể bị nhầm lẫn với cảm cúm. Tuy nhiên, nên nghĩ đến viêm mũi xoang cấp khi thăm khám thấy có mủ trong hốc mũi, nhất là khi các triệu chứng viêm mũi xấu đi hoặc kéo dài hơn 10 ngày.
• Các bệnh lý khác: Đau khớp thái dương hàm, đau đầu, đau răng, đau dây thần kinh số V, u xoang,... là những bệnh lý có thể bị chẩn đoán nhầm với viêm mũi xoang xuất tiết bội nhiễm.

Liệu pháp kháng sinh toàn thân: Viêm mũi xoang xuất tiết bội nhiễm là một tình trạng nhiễm khuẩn tại vùng mũi xoang, do đó bệnh nhân cần được điều trị với kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ. Việc lựa chọn kháng sinh trong điều trị viêm mũi xoang xuất tiết bội nhiễm tùy vào mức độ nặng của bệnh và việc sử dụng kháng sinh của bệnh nhân trong 4-6 tuần gần đây (nếu có).

Rửa mũi: Cùng với liệu pháp kháng sinh toàn thân, bệnh nhân viêm mũi xoang xuất tiết bội nhiễm cần rửa mũi thường xuyên với nước muối sinh lý để giữ ẩm và làm sạch mũi. Các loại thuốc xịt mũi khác có thể được bác sĩ chỉ định để giảm tiết dịch mũi và giảm các triệu chứng của bệnh.

Liệu pháp corticoid toàn thân: Corticoid đường toàn thân giúp chống viêm hiệu quả, tuy nhiên cần thận trọng khi sử dụng phương pháp này với liều lượng thích hợp, tránh lạm dụng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ.

Điều trị dị ứng: Thuốc chống dị ứng có thể được chỉ định ở những bệnh nhân viêm mũi xoang xuất tiết bội nhiễm dễ bị dị ứng, nhằm ngăn chặn sự phát triển của tình trạng viêm mũi xoang.

Phẫu thuật xoang: Chỉ định phẫu thuật có thể được đặt ra khi có bằng chứng tổn thương niêm mạc hay tắc phức hợp lỗ ngách dai dẳng dù đã điều trị liên tục với liệu pháp kháng sinh kết hợp corticoid tại chỗ và toàn thân. Bệnh nhân được xác định có các bất thường về giải phẫu mũi xoang có thể cũng cân nhắc chỉ định phẫu thuật.