Giãn cơ tồn dư: Những điều cần biết

Bài viết được viết bởi Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Trung Thành - Bác sĩ Gây mê Giảm đau, Khoa Gây mê phẫu thuật - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Thuốc giãn cơ thường được sử dụng trong phẫu thuật có gây mê toàn thân. Tác dụng của thuốc giãn cơ sẽ hết sau một khoảng thời gian tùy thuộc thời gian bán hủy của từng loại thuốc. Tuy nhiên, nguy cơ suy hô hấp vẫn có thể xảy ra do tồn dư thuốc giãn cơ trong cơ thể.

Giãn cơ tồn dư được định nghĩa là sự xuất hiện các dấu hiệu và triệu chứng của yếu cơ sau phẫu thuật sau khi sử dụng thuốc giãn cơ đặt nội khí quản. Giãn cơ tồn dư là một biến chứng phổ biến và ảnh hưởng đến sự an toàn của người bệnh sau phẫu thuật.

Tần suất giãn cơ tồn dư được định nghĩa bằng chỉ số TOF, T4/T1 < 0.7 (trước đây) và T4/T1 < 0.9 (hiện nay). Với định nghĩa mới, tần suất giãn cơ tồn dư tại hồi tỉnh thay đổi từ 42 – 47% tùy theo loại thuốc giãn cơ được sử dụng. Tần suất giãn cơ tồn dư 2 giờ sau tiêm duy nhất một liều thuốc giãn cơ có tác dụng trung bình là 37%.

Các nghiên cứu những năm 1970 chỉ ra rằng ở những người bệnh có chỉ số TOF < 0.7 sẽ có nguy cơ biến chứng hô hấp sau mổ. Tuy nhiên, nghiên cứu những năm 1990 đã cho thấy người bệnh vẫn còn nguy cơ cao của biến chứng tồn dư giãn cơ khi chỉ số TOF < 0.9.

• Tuổi
• Giới tính (nữ > nam)
• Rối loạn chức năng cơ quan: thận gan, tim, thần kinh
• Các thuốc khác đang sử dụng như: thuốc ức chế Calcium, Magnesium, Lithium, kháng sinh (aminoglycosides), thuốc tê, thuốc mê bay hơi, thuốc phiện, Benzodiazepines
• Thuốc giãn cơ: lựa chọn thuốc, liều thuốc và số lần tiêm thêm, bolus hay truyền liên tục
• Sử dụng hóa giải giãn cơ: mức độ block thời điểm cho thuốc, liều lượng hay để hồi phục tự nhiên
• Toan máu
• Rối loạn điện giải
• Hạ thân nhiệt
• Thiếu theo dõi giãn cơ trong và sau mổ

• Tăng nguy cơ biến chứng giảm oxy máu nếu TOF < 0.9
• Tăng biến cố của tắc nghẽn đường hô hấp trên khi chuyển sang phòng hồi tỉnh
• Nguy cơ cao xảy ra các biến chứng hô hấp cấp tính ở phòng hồi tỉnh sau gây mê (TOF < 0.9)
• Các triệu chứng và dấu hiệu của yếu cơ
• Trì hoãn thời gian ra khỏi phòng hồi tỉnh so với tiêu chuẩn
• Kéo dài thời gian cai máy thở sau mổ (phẫu thuật tim)
• Tăng nguy cơ biến chứng hô hấp sau mổ (xẹp phổi, viêm phổi) với TOF < 70%

Không có nghiệm pháp lâm sàng nào đủ tin cậy để bảo đảm hết tác dụng của thuốc giãn cơ. Các nghiệm pháp thường được thực hiện trước đây như nghiệm pháp nắm chặt bàn tay hay nâng đầu khỏi giường.

Tuy nhiên, nghiệm pháp này thường bị ảnh hưởng bởi ý thức và sự phối hợp của người bệnh, nó kém chính xác hơn khi người bệnh chưa tỉnh mê hoàn toàn. Hơn nữa việc người bệnh còn ống nội khí quản có thể gây đau khi nâng đầu làm hạn chế việc thực hiện nghiệm pháp này.

Hiện nay, tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán giãn cơ tồn dư chính là chỉ số TOF < 0.9.

Để hạn chế giãn cơ tồn dư bác sĩ gây mê cần cân nhắc sử dụng thuốc giãn cơ đúng chỉ định, theo dõi độ giãn cơ thông qua chỉ số TOF trong gây mê và hóa giải giãn cơ bằng thuốc thích hợp khi ca mổ kết thúc tùy thuộc chỉ số TOF. Cũng có quan điểm cho rằng cần dự phòng tồn dư giãn cơ có thể thực hiện thường quy bằng thuốc hóa giải giãn cơ sau khi dùng thuốc giãn cơ ngay cả khi người bệnh không được theo dõi chỉ số TOF trước đó.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa. Khách hàng khi chọn thực hiện các xét nghiệm tại đây có thể hoàn toàn yên tâm về độ chính xác của kết quả xét nghiệm.