Viêm gan B là gì? Cách phòng tránh bệnh hiệu quả

Virus viêm gan B có thể tồn tại trong máu và các chất dịch khác của người bệnh gây ra tình trạng viêm gan B mãn tính. Khi đó, người bệnh buộc phải chấp nhận sống chung với virus viêm gan B suốt đời. Chính vì vậy, việc tìm hiểu viêm gan B là gì và phương pháp phòng tránh viêm gan B hiệu quả là điều vô cùng cần thiết.

Viêm gan B là một căn bệnh truyền nhiễm gây ra bởi virus viêm gan B (HBV). Bệnh ảnh hưởng lớn đến chức năng gan, có thể gây suy gan và dẫn đến tử vong. Hiện nay, virus viêm gan B vẫn là mối đe dọa lớn đến sức khỏe toàn cầu. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hiện có hơn 2 tỷ người đã nhiễm bệnh với khoảng 400 triệu người trên thế giới mắc viêm gan B mãn tính, với 1,5 triệu ca nhiễm mới mỗi năm. Ở Việt Nam hiện nay số người nhiễm virus viêm gan B chiếm khoảng 20% dân số.

Viêm gan B mạn là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến suy gan, xơ gan, ung thư gan. Viêm gan B có thể xảy ra ở bất kỳ đối tượng nào và tỷ lệ điều trị khỏi hoàn toàn của viêm gan B mạn còn tương đối thấp. Mục tiêu chính là ngăn ngừa nhiễm virus viêm gan B, phát hiện sớm, theo dõi và điều trị khi có chỉ định để ngăn ngừa biến chứng xơ gan, ung thư gan và suy gan.

Viêm gan B có triệu chứng không rõ ràng nên người bệnh rất khó nhận biết. Thậm chí có rất nhiều người bị nhiễm viêm gan B mà không hề hay biết. Tuy nhiên, kể cả khi không có triệu chứng bệnh gì thì virus viêm gan B vẫn có thể gây tổn hại nặng nề đến gan sau một thời gian phát triển âm ỉ. Do đó, khi tìm hiểu bệnh viêm gan B là gì cần lưu ý những triệu chứng nhận biết bệnh như sau:

• Cơ thể mệt mỏi, ăn uống không ngon miệng.
• Đau nhức xương khớp.
• Thường xuyên buồn nôn, ói mửa.
• Nước tiểu có màu vàng sẫm.
• Đau bụng.
• Phân màu xanh xám, sẫm màu.
• Thường xuyên bị rối loạn tiêu hóa.
• Vàng da, vàng mắt.
• Có hiện tượng xuất huyết dưới da.
• Đau hạ sườn phải.
• Sưng bụng, chướng bụng.

Viêm gan B nếu không được phát hiện, theo dõi và điều trị ở giai đoạn thích hợp có thể phát triển thành suy gan, xơ gan cổ trướng hoặc ung thư gan nguy hiểm đến sức khỏe.

Virus viêm gan B có cơ chế lây nhiễm giống với virus HIV. Tuy nhiên, với những đặc điểm riêng biệt virus viêm gan B được cảnh báo là còn nguy hiểm hơn cả virus HIV.

Nếu như virus HIV không thể tồn tại lâu ngoài cơ thể và không thể lây nhiễm trong môi trường tự nhiên thì virus viêm gan B có thể sống ở ngoài tự nhiên ít nhất 7 ngày và trong thời gian này virus vẫn có thể xâm nhập vào cơ thể người không được vaccine bảo vệ.

Cũng giống như virus HIV, virus viêm gan B lây nhiễm chủ yếu qua đường máu, quan hệ tình dục và lây từ mẹ sang con.

Theo tổ chức y tế thế giới (WHO), khả năng lây nhiễm của virus viêm gan B cao gấp 50-100 lần virus HIV. Dưới đây là 3 con đường lây nhiễm viêm gan B cần lưu ý:

• Lây từ mẹ sang con

Phụ nữ mang thai nếu bị viêm gan B có thể truyền bệnh sang con. Trên thế giới, con đường lây truyền viêm gan B phổ biến nhất là từ mẹ sang con trong khi sinh (lây truyền dọc) cũng như lây truyền qua đường truyền ngang ở trẻ nhỏ. Do đó, phòng ngừa lây nhiễm từ mẹ sang con là chiến lược quan trọng để kiểm soát dịch HBV. Sự lây truyền HBV từ mẹ sang con phổ biến hơn ở trẻ em sinh ra từ những phụ nữ có nồng độ virus viêm gan B cao trong máu (được gọi là tải lượng virus HBV). Trong trường hợp không có bất kỳ can thiệp phòng ngừa nào, nguy cơ lây truyền từ mẹ sang con dao động từ 70% đến 90% đối với các bà mẹ có tải lượng virus HBV cao (hoặc có HBeAg (+)) và từ 10% đến 40% đối với những người có HbeAg âm tính. Nồng độ HBV DNA (tải lượng virus) cao của mẹ có liên quan đến nguy cơ lây truyền cao, ngay cả ở trẻ sơ sinh được chủng ngừa viêm gan B. Vì lý do này, phụ nữ mang thai có nồng độ HBV DNA cao cần được điều trị dự phòng kháng virus trong thai kỳ để ngăn ngừa lây truyền từ mẹ sang con và bảo vệ trẻ sơ sinh khỏi bị nhiễm bệnh.

• Lây qua đường máu

Virus viêm gan B có thể dễ dàng lây qua truyền máu, hiến máu, tiêm, xăm hình...nếu dụng cụ không được khử trùng đúng cách. Ngoài ra, việc sử dụng chung dao cạo râu, bàn chải đánh răng... với người bị viêm gan B cũng có thể khiến bạn dễ dàng bị lây bệnh.

• Lây qua quan hệ tình dục

Quan hệ tình dục với người bị viêm gan B mà không có biện pháp phòng tránh an toàn cũng khiến bạn có nguy cơ cao bị nhiễm bệnh. Virus viêm gan B có thể lây nhiễm thông qua tất cả các hành vi tình dục khác giới hoặc đồng giới.

Hiện nay, tiêm vắc xin phòng viêm gan B được coi là phương pháp phòng tránh bệnh hiệu quả nhất. Nếu bệnh đã chuyển sang giai đoạn mãn tính thì chỉ có thể dùng thuốc để kiểm soát tình trạng virus viêm gan B trong cơ thể. Tổ chức WHO khuyến cáo cần tiêm vacxin phòng viêm gan B đầu tiên càng sớm càng tốt: trong vòng 24 giờ đầu sau khi sinh, tiếp theo là 2 hoặc 3 liều với khoảng thời gian cách nhau tối thiểu là 4 tuần.

Xem thêm: Thuốc Hepbest điều trị nhiễm virus viêm gan B mạn tính

Ngoài ra cũng có thể tham khảo một số cách phòng tránh viêm gan B sau:

• Quan hệ tình dục thủy chung, an toàn, sử dụng bao cao su để tránh lây nhiễm virus viêm gan B.
• Nên đi khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm, theo dõi và điều trị khi có chỉ định.

• Trước khi có ý định mang thai cả hai vợ chồng cần đi kiểm tra để xác định có bị nhiễm bệnh không.
• Thai phụ cũng cần thăm khám định kỳ trong suốt quá trình mang thai để đảm bảo có một thai kỳ khỏe mạnh.
• Băng kín các vết thương hở để tránh bị lây nhiễm virus viêm gan B.
• Tuyệt đối không dùng chung bơm kim tiêm với bất kỳ ai.
• Luôn dùng bơm kim tiêm mới và đã được vô trùng.
• Không tiếp xúc trực tiếp với máu, các vết thương hở, chất dịch của người khác nếu không sử dụng dụng cụ bảo vệ.
• Không xăm hình, làm răng, châm cứu, xăm mắt, xăm môi...tại những cơ sở không uy tín, an toàn.
• Không dùng chung các vật dụng cá nhân với người khác như: bàn chải đánh răng, kìm bấm móng, dao cạo râu...
• Các bậc cha mẹ cần hướng dẫn trẻ cách phòng tránh viêm gan B để tránh bị lây nhiễm.

Bài viết tham khảo nguồn Tổ chức Y tế thế giới WHO