U xơ tuyến tiền liệt: Độ tuổi nào mắc bệnh và khi nào cần điều trị?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi bác sĩ Khoa Ngoại tổng hợp và Gây mê, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt (còn được gọi là u xơ tiền liệt tuyến) là sự tăng kích thước tuyến tiền liệt thường gặp ở nam giới trung niên và cao niên. Đây là bệnh lành tính, tiến triển rất chậm, gây ra những rối loạn tiểu tiện ảnh hưởng đến sinh hoạt người bệnh. Tỷ lệ mắc tăng dần theo tuổi, theo các nghiên cứu gần đây, những người sau 40 tuổi đã có sự tăng sinh tuyến tiền liệt. Tuy nhiên, vấn đề điều trị chỉ đặt ra khi có những triệu chứng của rối loạn tiểu tiện hay các biến chứng.

Tuyến tiền liệt là một tổ chức nhỏ bao quanh niệu đạo, nằm ở đáy bàng quang, phía trước trực tràng, sau xương mu và chỉ có ở nam giới. Chức năng chính của tuyến tiền liệt là tiết ra dịch nhầy trắng để trung hòa môi trường axit loãng của tinh dịch. Tuyến thường phát triển ở tuổi dậy thì, đến khoảng 20 - 25 tuổi thì ổn định.

Ở nam giới trên 40 tuổi, tuyến tiền liệt thường có khuynh hướng tăng kích thước bất thường. Tình trạng này được gọi là Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt. Bệnh tiến triển từ từ và chủ yếu gây ra triệu chứng khi người bệnh bước sang tuổi 50.

Bệnh Tăng sinh tuyến tiền liệt hay gặp ở nam giới có thói quen hút thuốc lá, lạm dụng quan hệ tình dục, chế độ ăn uống không hợp lý (ăn nhiều thực phẩm cay nóng, uống rượu bia) và lo âu, căng thẳng kéo dài,...

Khi khối u xơ tuyến tiền liệt chèn ép vào niệu đạo thì sẽ gây ra triệu chứng rối loạn tiểu tiện ở bệnh nhân với 2 hội chứng đặc trưng sau:

• Hội chứng tắc nghẽn đường tiểu: Người bệnh đi tiểu không hết, còn nước tiểu ứ đọng trong bàng quang nên phải gắng sức rặn, tiểu ngắt quãng, tia nước tiểu yếu, thậm chí không thành tia, tiểu nhỏ giọt, tiểu bị tắc, đi tiểu lâu và thậm chí là bí tiểu hoàn toàn.
• Hội chứng kích thích: Bệnh nhân luôn có cảm giác mót tiểu, tiểu không hết, dễ bị tiểu són, có nhu cầu tiểu nhiều cả ngày và đêm,...

• Một số bệnh nhân bị ứ trệ nước tiểu đã tạo điều kiện cho vi khuẩn tắc đọng tại bàng quang, gây viêm đường tiết niệu, sỏi đường tiết niệu. Nguy hiểm hơn, vi khuẩn viêm nhiễm đi ngược lên trên dễ gây viêm đài bể thận - một bệnh lý nhiễm khuẩn tiết niệu rất nặng. Thậm chí, nếu ứ trệ nước tiểu nặng và kéo dài do u xơ tuyến tiền liệt thì có thể dẫn đến suy thận mạn tính.
• Một số trường hợp diễn biến thành ung thư tiền liệt tuyến. Nếu phát hiện sớm ung thư thì việc điều trị rất dễ dàng và tiên lượng sống của bệnh nhân sẽ tốt. Trong trường hợp không sớm phát hiện ung thư, đã có hiện tượng di căn sang các cơ quan khác thì tiên lượng sống của bệnh nhân xấu hơn rất nhiều. Vì vậy, bệnh nhân có u xơ tiền liệt tuyến nên đi kiểm tra định kỳ để sớm phát hiện các biến chứng của bệnh và có phương án điều trị kịp thời, hiệu quả.
• Một số bệnh lý khác có thể là hậu quả của tăng sinh tuyến tiền liệt: Trĩ, thoát vị bẹn, tăng huyết áp,...

Điều trị nội khoa

Với những bệnh nhân bị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt có triệu chứng rối loạn tiểu tiện, ảnh hưởng tới sinh hoạt hằng ngày thì đầu tiên phải điều trị nội khoa. Các loại thuốc được sử dụng phổ biến nhất hiện nay để điều trị căn bệnh này là thuộc nhóm ức chế alpha 1 có công dụng làm giãn cơ trơn thành mạch, tiền liệt tuyến và cổ bàng quang (gồm alfuzosin, terazosin, doxazosin, prazosin và tamsulosin) để làm giảm tình trạng tắc nghẽn niệu đạo, giúp bệnh nhân tiểu tiện bình thường. Ngoài ra, còn một số loại thuốc khác như các thuốc kháng androgen cũng được dùng phối hợp với nhóm thuốc trên để làm giảm triệu chứng của bệnh.

Bên cạnh đó, bệnh nhân có thể sử dụng một số loại thảo dược trong nước đã được nghiên cứu có tác dụng chữa tăng sinh tuyến tiền liệt.

Điều trị ngoại khoa

Phẫu thuật sẽ được chỉ định nếu bệnh nhân có các tình trạng:

• Bí đái hoàn toàn, kể cả sau rút ống thông niệu đạo.
• Bí đái không hoàn toàn có nước tiểu tồn dư sau khi đi tiểu, điều trị nội thất bại.
• Đái máu tái diễn do tăng sinh tuyến tiền liệt.
• Túi thừa bàng quang, sỏi bàng quang do tăng sinh tuyến tiền liệt
• Nhiễm khuẩn niệu tái diễn.
• Suy thận (nên điều trị hết suy thận trước khi cắt nội soi).
• Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt làm ảnh hưởng tới sức khỏe, giấc ngủ hoặc cản trở nghề nghiệp.

Để phòng ngừa u xơ tuyến tiền liệt, nam giới nên làm theo hướng dẫn sau:

• Kiểm soát tình trạng căng thẳng thần kinh, nghỉ ngơi thư giãn nhiều và kết hợp tập luyện thể dục thể thao.
• Uống nhiều nước (8 - 12 ly mỗi ngày) để làm sạch đường tiết niệu.
• Nên ăn các loại thực phẩm chứa các nội tiết tố thiên nhiên như isoflavone, lignane (có trong đậu nành, đậu xanh, giá đỗ,...) để ức chế phản ứng viêm tấy trong tuyến tiền liệt; các loại rau củ quả chứa nhiều lycopene, beta-carotene, vitamin A, B, C,... (cà chua, cà rốt, bí đỏ, dưa hấu, cần tây, rau ngót,...) và thực phẩm giàu Omega 3 như cá ngừ, cá hồi, sữa chua,...
• Nên hạn chế mỡ động vật, thực phẩm chiên rán, thịt động vật chứa nhiều đạm. Nam giới trên 50 tuổi không nên ăn quá 100g thịt trong mỗi bữa ăn.
• Tránh uống rượu và đồ uống có caffein như trà, cà phê vì caffein có thể kích thích gây buồn tiểu.

Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt thường gặp ở nam giới trung niên, có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Do vậy, nếu có triệu chứng nghi ngờ mắc Tăng sinh tuyến tiền liệt, bệnh nhân nên đi thăm khám càng sớm càng tốt để được chẩn đoán chính xác về tình trạng sức khỏe của mình và có phương án điều trị kịp thời nếu không may mắc bệnh.