Tiêm phòng lao muộn cho trẻ có ảnh hưởng gì không?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Hải Hà - Trưởng Đơn nguyên vắc xin – Khoa Ngoại trú Nhi - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Bố mẹ cần đảm bảo cập nhật đầy đủ lịch tiêm chủng khuyến cáo cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Nếu không, trẻ dễ có nguy cơ mắc phải những căn bệnh có thể phòng ngừa được bằng vắc-xin, trong đó có bệnh lao.

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ rất dễ bị mắc các bệnh nghiêm trọng, đe dọa tính mạng, do đó các bé cần được bảo vệ bằng vắc-xin càng sớm càng tốt. Hơn nữa, kháng thể từ người mẹ truyền sang cho em bé trong khi mang thai và qua sữa mẹ chỉ là tạm thời và không thể bảo vệ trẻ hoàn toàn để chống lại tất cả các loại bệnh có thể phòng ngừa được bằng vắc-xin. Đây chính là lý do tại sao trẻ phải được tiêm chủng đầy đủ, đặc biệt trong 2 năm đầu đời, bắt đầu ngay từ lúc sơ sinh.

Tiêm chủng đúng theo lịch của Chương trình Tiêm chủng Quốc gia hoặc tiêm chủng đầy đủ theo Chương trình tiêm chủng dịch vụ đóng vai trò rất quan trọng. Các bác sĩ và nhà khoa học đã nghiên cứu đặc điểm dịch tễ học, độ tuổi trẻ dễ bị mắc bệnh để xác định thời điểm tiêm tốt nhất cũng như khoảng cách tối thiểu giữa các liều vắc-xin để tạo kháng thể bảo vệ cơ thể tối ưu nhất. Do đó, việc tuân thủ tiêm chủng đúng theo độ tuổi và phác đồ tiêm vắc-xin sẽ giúp bé được bảo vệ tối đa.

Thời gian tốt nhất để chủng ngừa từng loại vắc-xin là khác nhau, trẻ cần tiêm đủ liệu trình của các mũi vắc-xin vào những thời điểm được khuyến cáo theo phác đồ tiêm để phát huy hiệu quả phòng bệnh. Những trẻ đang mắc bệnh nhẹ hoặc các bệnh lí mạn tính, bệnh bẩm sinh vẫn có thể được chủng ngừa nếu bác sĩ khám sàng lọc trước tiêm chủng thấy trẻ đảm bảo đủ sức khỏe để tiêm phòng. Nếu trẻ đã từng có gặp phản ứng dị ứng hoặc đang điều trị ức chế hệ miễn dịch (như hóa trị, corticoid...), hoặc có bệnh lý mạn tính hay đang có bất kì vấn đề gì về sức khỏe thì phụ huynh nên trình bày rõ với bác sĩ trước khi tiêm vắc-xin để loại trừ các trường hợp chống chỉ định hoặc tạm hoãn khi tiêm chủng.

Tiêm vắc-xin phòng lao cho trẻ vào lúc nào? Theo khuyến cáo, trẻ sơ sinh cần được tiêm vắc-xin phòng lao trong tháng đầu tiên sau khi sinh. Tuy nhiên, một số trường hợp trẻ không tiêm phòng được ngay trong vòng 1 tháng sau sinh ví dụ như trẻ đẻ non, trẻ có bệnh lý cấp tính, trẻ ốm trong thời điểm tiêm chủng, trẻ sử dụng kháng thể Imunoglobin như IVIG, Pentaglobin... cần phải hoãn tiêm chủng. Việc tiêm chủng đuổi lịch cho trẻ dù là muộn vẫn tốt hơn là hoàn toàn không tiêm chủng. Trên thực tế, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) đã ban hành một lịch trình tiêm chủng bổ sung cho những trẻ đã bỏ lỡ một số mũi vắc-xin trước đó. Nếu trẻ đã bỏ lỡ một trong những lần tiêm chủng theo lịch trình tiêu chuẩn, phụ huynh cần tham khảo ý bác sĩ về lịch tiêm chủng bổ sung.

Tiêm vắc-xin BCG phòng lao cho trẻ ngoài giai đoạn sơ sinh được gọi là tiêm phòng lao muộn. Trực khuẩn lao lây qua đường hô hấp nên trẻ chưa được tiêm phòng trong giai đoạn sơ sinh có thể bị nhiễm lao tự nhiên trong môi trường sống. Như vậy thì vắc-xin không thể bảo vệ trẻ và cũng tăng nguy cơ phản ứng phụ viêm hạch sau tiêm vắc-xin BCG. Phản ứng viêm hạch này còn phụ thuộc vào kĩ thuật tiêm trong da chính xác và khả năng phản ứng của cơ thể với vắc-xin. Để an toàn cho trẻ, khi trẻ quá tuổi sơ sinh có thể xét nghiệm Mantoux hoặc kháng thể kháng lao để loại trừ trẻ đã bị nhiễm trực khuẩn lao tự nhiên trước khi quyết định cho trẻ tiêm vắc-xin BCG.

Trẻ sơ sinh sau khi tiêm vắc-xin BCG phòng lao cũng có tỉ lệ khoảng 1/100 trẻ có phản ứng viêm hạch nách, hạch cổ, hạch dưới đòn bên trái. Tiêm phòng lao cho trẻ muộn có nhiều nguy cơ dẫn đến phản ứng viêm hạch cao hơn. Hạch ban đầu sẽ nhỏ, sau đó to dần và dễ dàng phát hiện khi phụ huynh tắm cho bé. Bản chất của hạch này chỉ là phản ứng sau tiêm chủng, thường không phải bị nhiễm lao nên không cần dùng các loại thuốc kháng lao để chữa trị. Hạch biểu hiện dưới 2 hình thức như sau:

• Một hoặc nhiều hạch dính lại với nhau. Sờ vào có cảm giác cứng chắc, nhưng không đỏ, không đau và không sốt;
• Hạch sưng, viêm tấy đỏ, lâu ngày hạch có thể vỡ và chảy mủ trong vài tháng rồi lành tự nhiên.

Hạch nổi ở nách bên vị trí tiêm vắc-xin của trẻ thường xuất hiện trong khoảng thời gian vài tháng sau tiêm phòng lao cho trẻ muộn. Hạch có thể hóa mủ rồi tự vỡ tạo sẹo. Trường hợp hạch không tự vỡ, nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để được các bác sĩ chẩn đoán xem có phải là hạch lao phản ứng sau tiêm chủng BCG hay không. Đôi khi phải nhờ đến bác sĩ ngoại khoa bóc tách, chích hạch để điều trị dứt điểm.

Vắc-xin BCG phòng lao - sản xuất từ chủng vi khuẩn sống Calmette - Guérin (Bacillus de Calmette - Guérin: BCG), được sử dụng phổ biến hiện nay ở nước ta là sản phẩm của Viện vắc-xin và sinh phẩm Y tế Nha Trang tại Việt Nam. Loại vắc-xin này có tác dụng phòng bệnh lao rất mạnh và còn giữ được lâu nếu điều kiện môi trường bảo quản tốt. Vắc-xin BCG phòng lao kích thích cơ thể đáp ứng miễn dịch qua trung gian tế bào, khiến phản ứng tuberculin trong da chuyển đổi từ âm tính sang dương tính chỉ sau 1 liều tiêm ở trẻ sơ sinh. Trẻ không cần tiêm nhắc lại. Vắc-xin được chỉ định tiêm cho trẻ trong vòng 1 tháng đầu sau sinh và khuyến cáo không nên sử dụng cho trẻ quá 1 tuổi. Nếu ngoài độ tuổi trên, tùy từng trường hợp mà bác sĩ sẽ cho lời khuyên tốt nhất trước khi tiêm vắc-xin BCG.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec cung cấp dịch vụ tiêm phòng cho trẻ với nhưng ưu điểm:

• Trước khi tiêm phòng, tất cả trẻ được khám sàng lọc trước tiêm với các bác sĩ chuyên khoa nhi – vắc-xin để giúp trẻ đảm bảo sức khỏe tốt nhất khi tiêm chủng. Bác sĩ sẽ tư vấn cho gia đình các loại vắc-xin phòng bệnh tốt nhất phù hợp với từng lứa tuổi theo khuyến cáo mới nhất của Bộ Y tế & Tổ chức Y tế thế giới cũng như cách theo dõi phản ứng sau tiêm vắc-xin.
• Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng nhi giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, hiểu tâm lý trẻ và áp dụng cách giảm đau hiệu quả cho trẻ trong quá trình tiêm chủng.
• 100% trẻ tiêm chủng được theo dõi và đánh giá lại sức khỏe trước khi ra về.
• Phòng theo dõi sau tiêm chủng được trang bị đầy đủ các phương tiện cấp cứu; đội ngũ bác sĩ - điều dưỡng được đào tạo về xử trí cấp cứu phản vệ nhằm đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra.
• Phòng tiêm chủng thoáng mát, có khu chơi, giúp trẻ có cảm giác thoải mái như đang dạo chơi và có tâm lý tốt trước và sau khi tiêm chủng.

Tiêm vắc-xin cho bé yêu đầy đủ và đúng lịch không chỉ giúp tăng sức đề kháng, phòng ngừa các bệnh nguy hiểm mà còn giúp trẻ phát triển toàn diện về thể chất và trí não. Vì vậy, hãy trang bị cho trẻ “tấm lá chắn” mang khả năng phòng ngừa bệnh tật vững chắc hơn bao giờ hết với các hương trình Tiêm chủng tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec. Bên cạnh các chương trình tiêm chủng sức khoẻ cho trẻ từ 0-2 tuổi, từ 1-2 tuổi, từ 4-6 tuổi, từ 9-18 tuổi, Vinmec còn có gói dành cho người lớn giúp phòng ngừa bệnh hiêụ quả - tiết kiệm chi phí và thời gian.

Bài viết tham khảo nguồn: Cổng thông tin tiêm chủng Quốc gia