Bài thuốc Đông Y điều trị viêm đường hô hấp trên

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Nguyễn Văn Đức - Bác sĩ Y Học Cổ Truyền - Trung tâm Y Học Cổ Truyền Vinmec - Sao Phương Đông

Các bệnh lý viêm đường hô hấp trên có diễn biến nhanh chóng và phức tạp, nguy cơ gây biến chứng cao và thậm chí là tử vong. Vì vậy, việc điều trị các bệnh lý liên quan đến đường hô hấp cần kịp thời và đúng phương pháp. Trong điều kiện y học ngày càng phát triển, sử dụng các bài thuốc Đông Y điều trị viêm đường hô hấp vẫn giữ nhiều vai trò quan trọng trong thực tiễn.

Hệ hô hấp của con người được tính từ cửa mũi đến các phế nang có trong phổi, toàn bộ đường hô hấp gồm các cơ quan chính là hầu, xoang, mũi, họng và vùng thanh quản. Đường hô hấp là nơi lấy không khí từ bên ngoài vào trong cơ thể, có khả năng làm ẩm và lọc không khí trước khi đưa đến phổi. Đây là nơi tiếp xúc trực tiếp với môi trường bên ngoài, do đó các tác nhân có hại như nhiệt độ cực đoan, bụi, virus, vi khuẩn, các khí độc... đều tấn công trực tiếp vào đường hô hấp trên.

Viêm đường hô hấp trên cấp tính không phải là bệnh riêng lẻ mà là sự tổng hợp từ nhiều bệnh lý như viêm mũi, viêm xoang, viêm họng, viêm thanh quản, cảm lạnh... Triệu chứng viêm đường hô hấp trên tương đối dễ nhận biết, bao gồm:

• Sốt cao thành cơn với thân nhiệt trung bình khoảng 39 độ C kèm với hắt hơi và sổ mũi.
• Chảy nhiều nước mũi trong hoặc đục tùy theo chứng bệnh.
• Viêm họng, khó nói chuyện, giọng khàn.
• Toàn thân ê nhức, không có năng lượng...

Theo Đông Y, viêm đường hô hấp trên nằm trong phạm vi của chứng cảm mạo, khái thấu, nhũ nga và hầu tý với nguyên nhân chủ yếu do nhiễm phong nhiệt hoặc phong hàn gây ra.

Đối với các bệnh viêm đường hô hấp trên, Đông Y chia thành nhiều thể bệnh khác nhau như sau:

Đối với thể ngoại cảm phong hàn:

• Bệnh nhân sợ lạnh và không ra mồ hôi.
• Nghẹt mũi, đau đầu, ngứa họng và ho thành từng cơn.
• Có thể sốt nhẹ, lưỡi màu hồng nhạt.
• Mạch khẩn.

Đối với thể ngoại cảm phong nhiệt:

• Sốt và ra mồ hôi nhiều.
• Chảy nước mũi.
• Nghẹt mũi.
• Đau đầu và ê nhức mình mẩy, vùng hầu họng đau rát.
• Họng khô, ho có đờm, đờm đục vàng.

Với thể kiêm chứng:

• Bất luận là ngoại cảm phong hàn hay phong nhiệt thì thể bệnh này có kiêm các chứng đàm, trệ hoặc co giật.

Các bài thuốc Đông Y điều trị viêm đường hô hấp cũng được điều chế theo từng thể bệnh riêng biệt. Các phương pháp Đông Y chữa bệnh hô hấp luôn chú trọng tìm kiếm và điều trị tận gốc nguyên nhân gây bệnh.

Tùy thuộc vào phân loại sẽ có những bài thuốc đông y chữa bệnh hô hấp trên khác nhau.

3.1. Bài thuốc viêm đường hô hấp trên đối với thể ngoại cảm phong hàn

Bài thuốc viêm đường hô hấp trên đối với thể bệnh này trong Đông Y mang tên Tô kiều giải biểu thang, gồm các vị thuốc:

• Tô diệp: 6 gram.
• Kinh giới: 6 gram, sắc sau.
• Phòng phong: 6 gram.
• Kinh ngân hoa: 10 gram.
• Liên kiều: 10 gram.
• Cát cánh: 8 gram.
• Tiền hồ: 8 gram.
• Cam thảo: 3 gram.

Sắc và dùng thang thuốc này mỗi ngày 1 lần.

3.2. Bài thuốc viêm đường hô hấp trên đối với thể ngoại cảm phong nhiệt

Bài thuốc Đông Y chữa bệnh hô hấp dành cho thể ngoại cảm phong nhiệt có 2 nhóm:

• Bài liên kiều tán gia giảm trong trường hợp đau họng nhiều và sốt cao, với thành phần:
  • Liên kiều: 10 gram.
  • Kim ngân hoa: 10 gram.
  • Cát cánh: 8 gram.
  • Bạc hà: 5 gram.
  • Trúc nhự: 6 gram.
  • Kinh giới: 6 gram (cho vào sau khi sắc thuốc).
  • Đạm đậu xị: 6 gram.
  • Ngưu bàng tử: 5 gram.
  • Cam thảo: 5 gram.
  • Bản lam căn: 10 gram.
  • Hoàng cầm: 7 gram.
• Bài tang cúc ẩm gia giảm với triệu chứng ho liên tục, với các vị thuốc:
  • Tang diệp: 10 gram.
  • Cúc hoa: 10 gram.
  • Liên kiều: 10 gram.
  • Hạnh nhân: 8 gram.
  • Cát cánh: 8 gram.
  • Bạc hà: 5 gram (cho vào sau khi sắc thuốc)
  • Cam thảo: 3 gram.
  • Bản lam căn: 10 gram.
  • Hoàng cầm: 7 gram.

Cả 2 vị thuốc này đều kiên trì sắc mỗi ngày 1 thang thuốc.

3.3. Bài thuốc Đông Y chữa bệnh hô hấp dành cho thể kiêm chứng

Bài thuốc Đông Y điều trị viêm đường hô hấp đối với thể kiêm chứng có tác dụng đối với ngoại cảm phong và phong nhiệt. Các bài thuốc gồm:

• Ngoại cảm kiêm đàm: Nhiều đờm, tiếng ho nặng và giọng khàn, táo bón, nước tiểu vàng. Bài thuốc áp dụng gồm hoắc hương, chỉ xác, lai phục tử, cốc nha.
• Ngoại cảm kiêm co giật: sử dụng các vị thuốc gia thêm câu đằng, thuyền thoái, linh dương cốt, toàn yết.

Có thể nói, các bài thuốc Đông Y điều trị viêm đường hô hấp trên được chia thành nhiều loại tùy theo triệu chứng và biểu hiện của người bệnh. Mặc dù nhiều phương pháp Tây Y có tác dụng cắt cơn nhanh chóng, song vẫn khó đáp ứng nhu cầu hạn chế sự tái phát bệnh. Vì vậy, phương pháp Đông Y chữa bệnh hô hấp vẫn được ưa chuộng nhờ khả năng trị bệnh an toàn, hiệu quả bền vững.