Đau khi đại tiện: 10 lý do cần biết để cải thiện hiệu quả

☰ Mục lục

Đau khi đại tiện có thể xuất phát từ nguyên nhân táo bón hoặc các vấn đề sức khỏe khác. Nếu bệnh nhân phát hiện máu trong phân và kèm theo các triệu chứng khác, đây có thể là dấu hiệu của vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn và cần khám bác sĩ để điều trị.

Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Tiêu hoá - Gan Mật - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.

1. Lý do khiến bệnh nhân bị đau khi đại tiện

Cảm giác đau khi đại tiện không phải là điều hiếm gặp. Chế độ ăn uống, hoạt động hàng ngày và cảm xúc của bệnh nhân đều có thể làm bệnh nhân thấy đau. Tình trạng này chỉ diễn ra tạm thời.

Dưới đây là các nguyên nhân có thể khiến bệnh nhân bị đau khi đại tiện và những biện pháp để ngăn ngừa các triệu chứng.

1.1 Nứt hậu môn

Nứt hậu môn là những vết rách nhỏ ở hậu môn, thường đi kèm với tình trạng chảy máu. Dấu hiệu và triệu chứng của nứt hậu môn bao gồm:

• Vùng gần hậu môn trông như bị rách.
• Da xung quanh vết rách sưng tấy.
• Đau khi đại tiện.
• Phát hiện máu trong phân hoặc trên giấy vệ sinh khi bệnh nhân lau chùi.
• Ngứa ở hậu môn.
• Cảm giác nóng rát xung quanh vùng hậu môn.

Những vết nứt này không quá nghiêm trọng và thường tự khỏi sau khoảng một tháng mà không cần phải điều trị y tế.

Một số phương pháp điều trị nứt hậu môn bao gồm:

• Sử dụng thuốc làm mềm phân.
• Uống nhiều nước và tiêu thụ thực phẩm giàu chất điện giải.
• Bổ sung chất xơ vào chế độ ăn hàng ngày (khoảng 20 đến 35 gram mỗi ngày).
• Ngồi tắm để cải thiện quá trình lưu thông máu và giúp cơ bắp ở khu vực đó thư giãn.
• Sử dụng kem hoặc thuốc mỡ chứa hydrocortisone để giảm viêm.
• Sử dụng thuốc giảm đau như lidocaine để giảm đau khi đại tiện.

1.2 Bệnh trĩ

Bệnh trĩ xảy ra khi các tĩnh mạch ở hậu môn hoặc trực tràng bị phình to. Dấu hiệu của trĩ nội thường không rõ ràng nhưng trĩ ngoại có thể gây đau và làm bệnh nhân thấy khó chịu khi ngồi. Các triệu chứng bao gồm:

• Đau khi đại tiện.
• Ngứa và đau hậu môn dữ dội.
• Cảm giác có một cục u gần hậu môn gây đau hoặc ngứa.
• Rò rỉ chất thải từ hậu môn.
• Máu xuất hiện trên giấy vệ sinh khi đi đại tiện.

Dưới đây là một số phương pháp điều trị và cách phòng ngừa bệnh trĩ:

• Tắm với nước ấm khoảng 10 phút mỗi ngày để giảm đau khi đại tiện.
• Sử dụng kem trị trĩ tại chỗ khi cảm thấy ngứa hoặc đau khi đại tiện.
• Tăng cường lượng chất xơ trong chế độ ăn hoặc sử dụng thuốc psyllium để bổ sung chất xơ.
• Ngồi tắm.
• Rửa hậu môn bằng nước ấm và xà phòng sau mỗi lần tắm.
• Sử dụng giấy vệ sinh mềm khi lau. Cân nhắc sử dụng chậu vệ sinh để làm sạch nhẹ nhàng hơn.
• Chườm lạnh để giảm sưng.
• Sử dụng thuốc giảm đau không chứa steroid (NSAID) như ibuprofen (Advil) hoặc naproxen (Aleve) để giảm đau khi đại tiện.
• Trường hợp bệnh trĩ nghiêm trọng có thể cần phải phẫu thuật để cắt bỏ.

1.3 Táo bón

Táo bón là tình trạng xảy ra khi bệnh nhân đi cầu ít hơn 3 lần mỗi tuần. Thường thì bệnh nhân sẽ ít thấy đau khi đại tiện và có thể chỉ đau ở phần ruột dưới do phản ứng tự nhiên của cơ thể.

Dấu hiệu phổ biến bao gồm:

• Phân khô, cứng và ở dưới dạng từng cục nhỏ.
• Đau ở hậu môn hoặc ở phần ruột khi đi cầu.
• Cảm giác muốn đi cầu ngay cả sau khi đã đi.
• Đầy hơi, chướng bụng dưới hoặc đau lưng.
• Cảm giác như có vật chắn ngăn cản quá trình tiêu hóa.

Dưới đây là các biện pháp điều trị và lời khuyên phòng tránh táo bón:

• Uống đủ nước - ít nhất 64 ounce (~1920 ml) mỗi ngày - để duy trì lượng nước trong cơ thể.
• Giảm lượng caffeine và cồn trong chế độ ăn.
• Tăng cường lượng chất xơ trong khẩu phần ăn hoặc sử dụng thêm các thực phẩm bổ sung chất xơ.
• Bổ sung thực phẩm chứa lợi khuẩn, như sữa chua Hy Lạp.
• Hạn chế thực phẩm có thể gây táo bón như thịt và sữa.
• Vận động nhẹ nhàng khoảng 30 phút mỗi ngày, chẳng hạn như đi bộ hoặc bơi lội để duy trì quá trình tiêu hóa.
• Nếu tình trạng nặng hơn, hãy thử sử dụng thuốc nhuận tràng nhưng nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng. 

1.4 Viêm trực tràng

Viêm trực tràng xảy ra khi niêm mạc của trực tràng, ống dẫn từ ruột non xuống ruột già, bị viêm. Đây là một trong những triệu chứng phổ biến của các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs), cũng như là phản ứng phụ do điều trị ung thư hoặc viêm loét đại tràng bằng tia bức xạ.

Các triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Đau khi đại tiện.
• Tiêu chảy.
• Đi cầu ra máu hoặc có máu trong quá trình lau chùi.
• Dịch nhầy chảy từ hậu môn.
• Cảm giác cần phải đi cầu ngay cả khi bệnh nhân vừa mới đi.

Dưới đây là một số phương pháp điều trị và lời khuyên phòng tránh viêm trực tràng:

• Sử dụng biện pháp bảo vệ khi quan hệ tình dục, như bao cao su.
• Tránh quan hệ tình dục với những người có biểu hiện sưng hoặc vết loét ở vùng kín.
• Sử dụng các loại thuốc kháng sinh hoặc kháng virus để điều trị nhiễm trùng, ví dụ như doxycycline (Vibramycin) hoặc acyclovir (Zovirax).
• Sử dụng thuốc được kê đơn để điều trị tác dụng phụ của tia bức xạ như mesalamine (Canasa) hoặc metronidazole (Flagyl).
• Sử dụng thuốc làm mềm phân không kê đơn để làm phân mềm hơn.
• Sử dụng thuốc kê đơn để điều trị viêm ruột, như mesalamine (Canasa), prednisone (Rayos), hoặc thuốc ức chế miễn dịch như Infliximab (Remicade).
• Tiến hành phẫu thuật để loại bỏ bất kỳ vùng tổn thương nào trong đại tràng.
• Sử dụng các phương pháp điều trị như điều trị xuất huyết tiêu hóa bằng argon plasma (APC) hoặc đông máu bằng điện.

1.5 Đau khi đại tiện do bệnh viêm ruột (IBD)

Bệnh viêm ruột (IBD) là thuật ngữ chỉ mọi tình trạng liên quan đến viêm ở đường tiêu hóa, bao gồm các bệnh như bệnh Crohn, viêm loét đại tràng và hội chứng ruột kích thích. Nhiều tình trạng có thể gây đau khi đại tiện.

Các triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Tiêu chảy.
• Thấy kiệt sức.
• Đau hoặc khó chịu ở bụng.
• Phát hiện máu trong phân.
• Sụt cân không rõ nguyên do.
• Không thấy đói, thậm chí sau khi không ăn trong một thời gian dài.

Dưới đây là một số biện pháp điều trị và lời khuyên phòng tránh cho bệnh nhân bị viêm ruột:

• Sử dụng thuốc chống viêm như mesalamine (Delzicol) hoặc olsalazine (Dipentum).
• Sử dụng thuốc ức chế miễn dịch như azathioprine hoặc methotrexate (Trexall).
• Sử dụng thuốc kiểm soát hệ thống miễn dịch như adalimumab (Humira) hoặc natalizumab (Tysabri).
• Sử dụng kháng sinh để điều trị nhiễm trùng, như metronidazole (Flagyl).
• Sử dụng thuốc trị tiêu chảy như methylcellulose (Citrucel) hoặc loperamide (Imodium A-D).
• Sử dụng thuốc giảm đau khi đại tiện như acetaminophen (Tylenol).
• Bổ sung sắt để ngăn ngừa thiếu máu do chảy máu ở đường ruột.
• Bổ sung canxi hoặc vitamin D để giảm nguy cơ loãng xương do bệnh Crohn.
• Phẫu thuật cắt bỏ một phần đại tràng hoặc trực tràng, cũng như tạo một túi nhỏ từ ruột non đến hậu môn để chứa phân.
• Tuân thủ chế độ ăn uống ít thịt, sữa, giàu chất xơ và hạn chế caffeine, rượu.

1.6 Tiêu chảy

Tiêu chảy là tình trạng mà nhu động ruột trở nên lỏng và chảy nước. Tình trạng này không nhất thiết làm cho bệnh nhân thấy đau khi đại tiện. Tuy nhiên, việc lau chùi và đi cầu nhiều có thể gây kích ứng da và làm cho khu vực hậu môn trở nên khô ráp và đau.

Các triệu chứng của tiêu chảy có thể bao gồm:

• Buồn nôn.
• Đau bụng hoặc chuột rút.
• Cảm giác đầy hơi.
• Mất nước quá nhiều.
• Phát hiện máu trong phân.
• Thường xuyên đi cầu.
• Sốt.
• Phân lớn.

Điều trị tiêu chảy thường bao gồm việc bổ sung nước, sử dụng đường truyền tĩnh mạch nếu cần thiết, hoặc sử dụng kháng sinh. Dưới đây là một số lời khuyên phòng ngừa tiêu chảy:

• Rửa tay kỹ lưỡng ít nhất 20 giây bằng xà phòng với nước trước và sau khi ăn.
• Chế biến thức ăn đúng cách, tiêu thụ ngay và lưu trữ thức ăn còn dư vào tủ lạnh nhanh chóng.
• Trước khi đi du lịch đến một quốc gia mới, hãy tham khảo việc sử dụng thuốc kháng sinh.
• Tránh uống nước máy khi đi du lịch hoặc tiêu thụ thực phẩm đã được rửa bằng nước máy. Chỉ sử dụng nước đóng chai. 

1.7 Lạc nội mạc tử cung

Lạc nội mạc tử cung xảy ra khi các mô tạo thành niêm mạc tử cung hay nội mạc tử cung, phát triển bên ngoài tử cung. Các mô này có thể dính vào đại tràng và gây đau khi đại tiện.

Các triệu chứng khác có thể bao gồm:

• Thấy đau trong chu kỳ kinh nguyệt.
• Đau ở bụng dưới, đau lưng và chuột rút trước khi kỳ kinh nguyệt bắt đầu.
• Kinh nguyệt ra nhiều hơn bình thường.
• Đau trong hoặc sau khi quan hệ tình dục.
• Khô âm đạo.

Một số phương pháp điều trị có thể bao gồm:

• Sử dụng thuốc giảm đau khi đại tiện như ibuprofen (Advil).
• Sử dụng liệu pháp hormone để điều chỉnh sự phát triển của các mô.
• Sử dụng phương pháp tránh thai như tiêm medroxyprogesterone (Depo-Provera) để giảm thiểu sự phát triển của mô và giảm các triệu chứng.
• Sử dụng hormone giải phóng gonadotropin (GNRH) để giảm estrogen - nguyên nhân gây ra sự phát triển của mô.
• Phẫu thuật laser xâm lấn tối thiểu để loại bỏ các mô không mong muốn.
• Phương pháp cuối cùng là phẫu thuật cắt bỏ tử cung, cổ tử cung và buồng trứng để ngừng chu kỳ kinh nguyệt và ngừng phát triển mô.

1.8 Chlamydia hoặc giang mai

Các bệnh lây truyền qua đường tình dục như chlamydia hoặc giang mai có thể lây truyền khi bệnh nhân quan hệ bằng đường hậu môn và bị nhiễm trùng do vi khuẩn, khiến trực tràng sưng lên và thấy đau khi đại tiện.

Cả hai bệnh này đều lây truyền qua quan hệ tình dục không bảo vệ với người bị nhiễm và đi kèm với các triệu chứng như tiểu rát, chảy dịch từ bộ phận sinh dục và đau khi quan hệ.

Một số biện pháp điều trị và phòng ngừa cho các bệnh lây truyền qua đường tình dục bao gồm:

• Sử dụng kháng sinh như azithromycin (Zithromax) hoặc doxycycline (Oracea).
• Tiêm penicillin với trường hợp giang mai nặng.
• Tránh quan hệ tình dục khi đang điều trị bệnh lây truyền qua đường tình dục.
• Sử dụng biện pháp bảo vệ mỗi khi quan hệ tình dục, bao gồm cả quan hệ qua đường miệng hoặc hậu môn.
• Thường xuyên khám bệnh lây truyền qua đường tình dục nếu có quan hệ. 

1.9 HPV

Virus u nhú ở người (HPV) là một bệnh do virus gây ra, hình thành mụn cóc gần hậu môn, bộ phận sinh dục, miệng hoặc cổ họng. Mụn cóc gần hậu môn gây đau khi đại tiện.

HPV nếu không được điều trị, có thể dẫn đến ung thư hậu môn và ung thư cổ tử cung. Tuy nhiên, HPV không thể được chữa khỏi hoàn toàn. Nếu bệnh nhân có kết quả chẩn đoán HPV, hãy đảm bảo bệnh nhân cũng được kiểm tra STI và ung thư đều đặn.

Các biện pháp phòng ngừa HPV bao gồm:

• Tiêm vắc xin HPV nếu bệnh nhân dưới 45 tuổi.
• Sử dụng bao cao su mỗi khi quan hệ tình dục.
• Thực hiện xét nghiệm Pap và kiểm tra sức khỏe định kỳ cũng như kiểm tra STI.

1.10 Ung thư hậu môn hoặc ung thư trực tràng

Rất hiếm khi ung thư hậu môn hoặc ung thư trực tràng gây đau khi đại tiện. Một số dấu hiệu có thể cho thấy ung thư đang phát triển, bao gồm:

• Phân thay đổi hình dạng đột ngột và màu sắc bất thường.
• Phân nhỏ và mỏng.
• Phát hiện máu trong phân hoặc trên giấy vệ sinh khi lau chùi.
• Các khối u mới bất thường gần vùng hậu môn.
• Ngứa quanh vùng hậu môn.
• Chảy máu bất thường.
• Táo bón hoặc tiêu chảy thường xuyên.
• Mệt mỏi bất thường.
• Đầy hơi hoặc bụng chứa nhiều khí.
• Sụt cân bất thường.
• Đau liên tục hoặc chuột rút ở bụng.

Các phương pháp điều trị cho ung thư này có thể bao gồm:

• Tiêm hóa trị hoặc sử dụng thuốc tiêu diệt tế bào ung thư.
• Phẫu thuật để loại bỏ khối u ở hậu môn hoặc trực tràng và ngăn ngừa sự lây lan của mô ung thư, bao gồm việc loại bỏ toàn bộ trực tràng, hậu môn và một số phần của đại tràng nếu ung thư đã lan rộng.
• Xạ trị để tiêu diệt tế bào ung thư.
• Sử dụng thuốc regorafenib (Stivarga) để điều trị ung thư trực tràng ở giai đoạn muộn nhằm ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư. 

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.