Điều trị đau thần kinh tọa do thoát vị đĩa đệm là một quá trình quan trọng nhằm giảm đau và phục hồi chức năng vận động cho bệnh nhân. Đây là một bệnh lý thường gặp, gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Việc chẩn đoán và điều trị kịp thời sẽ giúp cải thiện tình trạng sức khỏe và ngăn ngừa biến chứng lâu dài.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Chấn thương chỉnh hình & Y học thể thao Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Tổng quan về thoát vị đĩa đệm
1.1 Thoát vị đĩa đệm là gì?
Thoát vị đĩa đệm thắt lưng là tình trạng bao xơ bên ngoài của đĩa đệm thắt lưng bị xơ hóa, dẫn đến việc rách hoặc đứt. Khi đó, nhân nhầy bên trong đĩa đệm thắt lưng sẽ thoát ra ngoài, gây chèn ép lên rễ thần kinh và màng tủy. Tình trạng này thường gây ra cơn đau dữ dội ở vùng thắt lưng.
1.2 Nguyên nhân của thoát vị đĩa đệm
Thoát vị đĩa đệm có thể xảy ra ở bất kỳ đoạn cột sống nào nhưng thường gặp nhất ở vùng thắt lưng, do một số nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm sau đây:
- Thoái hóa cột sống: Thường xảy ra ở độ tuổi từ 30 đến 50. Qua thời gian, lớp bao xơ bên ngoài đĩa đệm bị rách, khiến phần nhân nhầy bên trong thoát ra ngoài, chèn vào ống sống và gây áp lực lên dây thần kinh vùng thắt lưng.
- Tai nạn hoặc chấn thương cột sống: Những chấn thương do lao động nặng hoặc tai nạn có thể làm đĩa đệm bị rách hoặc lồi ra ngoài.
- Các hội chứng bẩm sinh: Những tình trạng như gù lưng, vẹo cột sống hoặc đặc điểm cột sống yếu do di truyền từ bố mẹ cũng có thể là yếu tố nguy cơ dẫn đến thoát vị đĩa đệm.
- Tăng cân, béo phì: Tình trạng thừa cân làm tăng áp lực lên các đĩa đệm, dễ dẫn đến thoát vị.
- Hút thuốc: Hút thuốc lá làm giảm lượng oxy và chất dinh dưỡng cung cấp cho các mô, xương và đĩa đệm, từ đó làm suy yếu cấu trúc cột sống.
- Tư thế sai và tập thể dục không đúng cách: Những thói quen này có thể gây ra tổn thương cho cột sống, tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm.
2. Đau thần kinh tọa là gì?
Dây thần kinh tọa là dây thần kinh dài nhất và lớn nhất trong cơ thể, được hình thành từ nhiều rễ thần kinh, bao gồm các rễ L4, L5, S1, S2 và S3. Trong đó, rễ L5 và S1 là hai rễ thần kinh chủ yếu, thường xuyên bị ảnh hưởng trong các trường hợp thoát vị đĩa đệm và là nguyên nhân chính gây đau thần kinh tọa.
Khi dây thần kinh tọa bị tổn thương, các chức năng cảm giác, dinh dưỡng và vận động của chi dưới, đặc biệt là vùng cẳng chân, sẽ bị ảnh hưởng. Bệnh nhân bị đau thần kinh tọa thường gặp khó khăn khi di chuyển, hạn chế khả năng đi đứng, đi bằng gót chân hoặc mũi chân. Một số động tác như gấp duỗi bàn chân, xoay ngoài hoặc xoay trong bàn chân và co duỗi các ngón chân cũng sẽ bị hạn chế.
Biểu hiện đau thần kinh tọa thường khiến bệnh nhân cảm thấy đau dọc theo đường đi của dây thần kinh tọa. Cơn đau bắt đầu từ vùng cột sống thắt lưng, sau đó lan dọc theo mặt ngoài đùi, mặt trước ngoài cẳng chân, đến mắt cá ngoài và cuối cùng là các ngón chân ở bàn chân cùng bên.
3. Nguyên nhân gây đau thần kinh tọa
Đau thần kinh tọa là một bệnh lý phức tạp, có thể phát sinh từ nhiều nguyên nhân đau thần kinh tọa khác nhau, trong đó nguyên nhân chính là thoát vị đĩa đệm. Chính vì lý do này, bệnh thường được gọi là đau thần kinh tọa do thoát vị đĩa đệm.
Thoát vị đĩa đệm có thể xuất phát từ một số yếu tố nguy cơ như chấn thương, thoái hóa đĩa đệm... Nghiên cứu cho thấy bệnh thường xuất hiện ở những người trong độ tuổi từ 30 đến 60 và tỉ lệ mắc bệnh ở nam giới cao hơn so với nữ giới.
Đau thần kinh tọa do thoát vị đĩa đệm thường gặp nhiều hơn ở những người làm công việc nặng nhọc, như khuân vác vật nặng, lái tàu xe, hoặc ngồi sai tư thế. Những yếu tố này là những tác nhân có thể gây khởi phát cơn đau thần kinh tọa.
4. Điều trị đau thần kinh tọa do thoát vị đĩa đệm
Điều trị đau thần kinh tọa do thoát vị đĩa đệm cần được thực hiện kịp thời để giúp bệnh nhân cải thiện khả năng di chuyển và vận động của chi dưới, từ đó giúp họ sinh hoạt và làm việc thuận lợi hơn.
Các nguyên tắc điều trị đau thần kinh tọa do thoát vị đĩa đệm bao gồm:
- Điều trị nguyên nhân thoát vị đĩa đệm
- Giảm đau
- Phục hồi khả năng vận động
- Điều trị nội khoa đối với các triệu chứng nhẹ và vừa
- Nếu khả năng vận động và cảm giác ở chi dưới bị ảnh hưởng nghiêm trọng, cần xem xét điều trị bằng phương pháp ngoại khoa.
- Bệnh nhân nên nghỉ ngơi và tránh làm những công việc nặng nhọc.
Điều trị đau thần kinh tọa do thoát vị đĩa đệm bao gồm các phương pháp sau:
4.1 Điều trị nội khoa
- Bệnh nhân cần nghỉ ngơi tại giường, hạn chế mang vác nặng và tránh đứng hoặc ngồi trong thời gian dài.
- Sử dụng một số loại thuốc giảm đau như Paracetamol, liều từ 1 đến 3g/ngày, chia làm 2 đến 4 lần uống, hoặc có thể sử dụng Codein và Tramadol, liều từ 2 đến 4 viên/ngày.
- Đối với một số bệnh nhân, có thể chỉ định sử dụng thuốc giảm đau kháng viêm nhóm NSAID như Ibuprofen (400mg, 3 đến 4 lần/ngày), Meloxicam (15mg/ngày), Celecoxib (200mg/ngày). Tuy nhiên, khi sử dụng nhóm thuốc này cần thận trọng vì có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn đối với các cơ quan như hệ tiêu hóa và tim mạch. Vì vậy, trong thực tế lâm sàng, bệnh nhân thường được kết hợp với các thuốc bảo vệ dạ dày, chẳng hạn như thuốc ức chế bơm Proton, để giảm thiểu tác dụng phụ.
- Dùng một số loại thuốc giãn cơ như Tolperisone 100 – 150mg, uống 3 lần mỗi ngày và Eperisone 50mg, uống 2 – 3 lần mỗi ngày.
- Các thuốc giảm đau thần kinh có thể sử dụng gồm Gabapentin 600 – 1200mg mỗi ngày và Pregabalin 150 – 300mg mỗi ngày.
- Nếu tình trạng đau thần kinh tọa không cải thiện sau khi sử dụng thuốc, có thể cân nhắc tiêm Corticosteroid ngoài màng cứng.
Ngoài ra người bệnh cũng có thể áp dụng các phương pháp vật lý trị liệu và phục hồi chức năng, bao gồm: kéo giãn cột sống, treo người với xà đơn mức độ vừa phải, bơi lội, tập các bài tập cơ vùng thắt lưng và sử dụng đai đeo cột sống thắt lưng. Các phương pháp vật lý trị liệu có thể áp dụng như điện xung, nhiệt trị liệu bằng parafin, tia hồng ngoại, từ trường và siêu âm trị liệu.
4.2 Điều trị ngoại khoa
Điều trị ngoại khoa được chỉ định trong trường hợp bệnh nhân có triệu chứng của hội chứng chùm đuôi ngựa, hẹp ống sống, teo cơ…
Các kỹ thuật phẫu thuật bao gồm:
- Phẫu thuật lấy bỏ nhân đệm tại vị trí thoát vị đĩa đệm, nơi gây chèn ép các rễ thần kinh.
- Phẫu thuật cắt cung đốt sống đối với bệnh nhân bị hẹp ống sống.
- Nẹp vít cột sống để cố định đốt sống trong trường hợp thoát vị đĩa đệm nặng gây trượt đốt sống.
Đau thần kinh tọa do thoát vị đĩa đệm là một bệnh lý phổ biến hiện nay, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt và khả năng di chuyển của bệnh nhân. Do đó, khi có bất kỳ triệu chứng nghi ngờ nào, bệnh nhân không nên chủ quan mà cần đến ngay các cơ sở chuyên khoa cơ xương khớp để được khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
XEM THÊM
- Chẩn đoán và điều trị đau thần kinh tọa
- Điều trị đau lưng do thoái hoá ở người cao tuổi
- Phòng ngừa đau lưng và thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng
