Phương pháp xạ trị đã không còn xa lạ trong các phương pháp được sử dụng cho bệnh nhân ung thư vì khả năng tiêu diệt các tế bào ung thư tại một khu vực cụ thể. Trong đó, liệu pháp proton hay xạ trị proton là một liệu pháp xạ trị tiên tiến sử dụng sử dụng chùm hạt proton bên ngoài có năng lượng cao để điều trị bệnh ung thư vú và các loại ung thư khác. Vậy liệu pháp proton còn có những ưu điểm gì?
1. Liệu pháp proton là gì?
Liệu pháp xạ trị proton là liệu pháp xạ trị ngoài sử dụng chùm hạt proton có năng lượng cao từ 160-230 MeV có tốc độ bằng khoảng 70-80% tốc độ ánh sáng. Chùm hạt proton phát ra nhờ máy gia tốc có thể là cyclotron hoặc synchrotron. Lợi thế của liệu pháp proton là tập trung vào vị trí khối u và tránh được sự ảnh hưởng tới các mô lành xung quanh. Ngoài ra, việc sử dụng xạ trị proton còn cho phép tăng liều tại khối u mà vẫn ít ảnh hưởng tới các mô xung quanh dẫn tới hạn chế các tác dụng phụ và phát sinh ung thư mới do chiếu xạ gây ra, đồng thời giảm thời gian điều trị, tăng chất lượng cuộc sống.
Hiện nay có 2 kỹ thuật xạ trị proton phổ biến là:
- Kỹ thuật chiếu xạ bằng tán xạ đôi (double- scattering irradiation): sử dụng 2 lá tá xạ để mở rộng chùm tia phát ra từ máy gia tốc sau đó sử dụng các thiết bị tạo thành chùm tia theo chiều dọc và chiều sâu để đưa chùm proton bao trọn lên khối u, không chiếu ra các mô lành xung quanh. Kỹ thuật này được sử dụng chủ yếu cho các khối u lớn, nằm ở vị trí ít gần các cơ quan quan trọng như u gan, phổi
- Kỹ thuật quét chùm điểm (spot scanning irradiation): phương pháp hiện đại hơn sử dụng trực tiếp chùm tia phát ra từ máy gia tốc chiếu lên từng điểm trên khối u, quá trình chiếu xạ được liên kết trực tiếp với dữ liệu hình dạng khối u do đó có thể tăng liều cao khi chiếu vào giữa khối u và hạn chế tối đa việc chiếu vào các mô lành. Kỹ thuật này thường được sử dụng để điều trị bệnh nhân u não, u đầu cổ, ung thư ở trẻ em,...
- Tuy nhiên các bệnh nhân ung thư ảnh hưởng tới toàn cơ thể như bệnh bạch cầu, bệnh lymphoma ác tính không thể sử dụng liệu pháp proton để điều trị.
2. Ưu điểm của phương pháp proton trong điều trị ung thư vú
Trong xạ trị truyền thống sử dụng chùm photon đến từ tia X khi đi qua khối u có thể gây hại cho các mô và cơ quan khỏe mạnh xung quanh vú gây hỏng mô tim hoặc phổi. Do đó việc sử dụng liệu pháp proton giúp xạ trị chính xác hơn, tập trung các chùm năng lượng trực tiếp vào khối u mà không để nó đi qua các mô bên dưới. Phương pháp proton càng đặc biệt có lợi khi ung thư vú ở bên trái và gần tim. Liệu pháp proton thường được chỉ định cho các dạng ung thư vú sau:
- Ung thư vú giai đoạn 1,2,3
- Có thụ thể estrogen và progesterone dương tính hoặc âm tính
- HER2 dương tính hoặc âm tính
- Ung thư vú có viêm nhiễm
- Ung thư biểu mô ống tại chỗ
- Ung thư biểu mô ống xâm lấn
- Ung thư biểu mô tiểu thuỳ xâm lấn
Tuy nhiên sử dụng xạ proton cũng vẫn sẽ được cân nhắc trước khi điều trị bao gồm:
- Tuổi tác, sức khoẻ tổng thể
- Giai đoạn ung thư vú
- Loại ung thư vú
- Cấp độ khối u
- Các phương pháp điều trị ung thư vú trước đó
3. Quy trình xạ trị proton cho bệnh nhân ung thư vú
Liệu pháp proton tương đối giống với xạ trị truyền thống. Người bệnh sẽ được điều trị ngoại trú với chỉ khoảng 30 phút xạ trị 5 lần/ tuần trong tối đa 6 tuần. Trước khi bắt đầu xạ trị, bác sĩ sẽ tìm vị trí tốt nhất để điều trị và đánh dấu lên da người bệnh. Bệnh nhân cần nằm im trong suốt thời gian điều trị trong một căn phòng kín nhưng không cần quá lo lắng vì việc điều trị này không gây ra đau đớn. Các bác sĩ có thể liên lạc với người bệnh thông qua hệ thống loa và cho người bệnh biết khi nào hoàn thành.
4. Các tác dụng phụ của xạ trị proton
Mặc dù đem lại nhiều cải tiến với việc hạn chế tổn thương mô lành nhưng các tác dụng phụ của xạ trị proton vẫn giống với xạ trị truyền thống, có thể gồm:
- Da tăng nhạy cảm
- Mẩn đỏ da như cháy nắng
- Mệt mỏi
Nhìn chung xạ trị proton là phương pháp xạ trị hiện đại hơn xạ trị truyền thống với việc bảo vệ các mô lành, đặc biệt là tim và phổi ở bệnh nhân ung thư vú. Xạ trị proton cũng được áp dụng rộng rãi cho ung thư tuyến tiền liệt, ung thư não, ung thư phổi, gan, thực quản và các ung thư trẻ em. Tuy nhiên vì là kỹ thuật cao nên xạ trị proton thường chỉ áp dụng tại các trung tâm ung bướu lớn với chi phí khá cao.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
