Nguyên nhân của Lupus ban đỏ liên quan đến nhiều yếu tố phức tạp như di truyền, rối loạn hệ miễn dịch và tác động từ môi trường. Lupus ban đỏ là một bệnh tự miễn, khiến cho hệ miễn dịch nhầm lẫn, tấn công các mô và cơ quan trong cơ thể, dẫn đến viêm và tổn thương. Hiểu rõ nguyên nhân của bệnh có thể giúp cải thiện hiệu quả chẩn đoán, điều trị và kiểm soát bệnh.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Miễn Dịch Dị Ứng - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Lupus ban đỏ là bệnh gì?
Lupus ban đỏ là một bệnh lý tự miễn, trong đó hệ miễn dịch mất khả năng nhận diện chính xác và tấn công nhầm các tế bào khỏe mạnh, dẫn đến sự hình thành kháng thể chống lại các mô của cơ thể. Quá trình này gây tổn thương và rối loạn chức năng của nhiều cơ quan. Biểu hiện sớm và phổ biến nhất của bệnh thường là tổn thương da, với đặc trưng là các ban đỏ lan rộng.
Không giống với các bệnh lý da liễu thông thường, ban đỏ trong lupus ban đỏ thường không gây ngứa, đau hoặc chỉ gây ngứa nhẹ. Khi bệnh ảnh hưởng đến các cơ quan khác như thận, hệ tạo máu, hệ hô hấp hoặc tiêu hóa, người bệnh sẽ xuất hiện các triệu chứng tương ứng với tổn thương tại cơ quan đó.
Lupus ban đỏ có diễn tiến kéo dài trong nhiều năm và thường biểu hiện theo từng đợt bùng phát với mức độ ngày càng nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu được điều trị và kiểm soát tốt, phần lớn bệnh nhân vẫn có thể duy trì sức khỏe ổn định và chất lượng cuộc sống bình thường.
2. Nguyên nhân Lupus ban đỏ là gì?
Nguyên nhân lupus ban đỏ là vấn đề được nhiều người quan tâm và cũng là chủ đề nghiên cứu quan trọng trong y học, song đến nay vẫn chưa có kết luận chính xác. Do đó, y học hiện đại vẫn chưa thể điều trị dứt điểm căn bệnh này, mà chủ yếu tập trung vào việc kiểm soát sự hoạt động quá mức của hệ miễn dịch và hạn chế tổn thương do bệnh gây ra.
2.1. Cơ chế bệnh sinh của Lupus ban đỏ
Mặc dù nguyên nhân chính xác của bệnh Lupus ban đỏ chưa được xác định nhưng cơ chế bệnh sinh đã được nghiên cứu khá rõ ràng. Ở người bình thường, hệ miễn dịch đóng vai trò như một hàng rào bảo vệ cơ thể trước sự xâm nhập của các tác nhân ngoại lai, chủ yếu là vi khuẩn và virus.
- Cơ chế miễn dịch diễn ra theo trình tự: Khi có tác nhân lạ xâm nhập, các tế bào miễn dịch sẽ nhận diện và phát tín hiệu kích hoạt hệ thống phòng vệ. Hệ miễn dịch sau đó sao chép protein để tạo ra các kháng thể đặc hiệu nhằm tiêu diệt tác nhân gây bệnh.
- Cơ chế này giúp cơ thể duy trì trạng thái khỏe mạnh. Tuy nhiên, ở bệnh nhân mắc lupus ban đỏ, hệ miễn dịch bị rối loạn trong việc nhận diện tác nhân lạ. Thay vì chỉ tấn công các yếu tố ngoại lai, hệ miễn dịch lại xác định nhầm các tế bào của chính cơ thể là tác nhân có hại. Hậu quả là hệ miễn dịch sản xuất kháng thể chống lại các mô và cơ quan, gây tổn thương kéo dài và làm suy giảm chức năng của các cơ quan trong cơ thể.
2.2. Các yếu tố nguy cơ là nguyên nhân bệnh lupus ban đỏ
Mặc dù chưa xác định được nguyên nhân Lupus ban đỏ chính xác nhưng một số giả thuyết được chấp nhận rộng rãi cho thấy có những yếu tố có thể làm khởi phát hoặc khiến bệnh tiến triển nặng hơn. Các yếu tố nguy cơ bao gồm:
2.2.1. Yếu tố di truyền
Yếu tố di truyền là một trong những nguyên nhân Lupus ban đỏ. Những người có tiền sử gia đình mắc Lupus ban đỏ có nguy cơ cao hơn so với người bình thường.
2.2.2. Sự thay đổi nội tiết
Sự biến đổi nội tiết tố, đặc biệt là các hormone nữ trong độ tuổi sinh sản, được xem là yếu tố nguy cơ khởi phát bệnh. Do đó, phụ nữ trong và sau giai đoạn mang thai có nguy cơ mắc lupus ban đỏ cao hơn.
2.2.3. Đặc điểm giới tính
Bệnh Lupus ban đỏ có tỷ lệ mắc cao hơn đáng kể ở nữ giới, chiếm khoảng 90% tổng số ca bệnh, với độ tuổi thường gặp từ 15 đến 40 tuổi.
2.2.4. Tác động từ môi trường
Một số yếu tố môi trường có thể ảnh hưởng đến hệ miễn dịch và làm tăng nguy cơ khởi phát bệnh lupus ban đỏ, bao gồm:
- Tiếp xúc trực tiếp với bức xạ mặt trời.
- Dùng một số loại thuốc có thể khiến cơ thể trở nên nhạy cảm hơn với tia cực tím.
- Tiếp xúc thường xuyên với bụi mịn, đặc biệt là bụi silic.
3. Cách điều trị bệnh Lupus ban đỏ
Hiện nay, bệnh Lupus ban đỏ hệ thống chưa có phương pháp điều trị dứt điểm. Tuy nhiên, với các biện pháp điều trị phù hợp, có thể kiểm soát tốt bệnh, giúp người bệnh duy trì chất lượng cuộc sống bình thường. Do Lupus ban đỏ có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến tim, phổi, thận và nhiều cơ quan quan trọng khác, mục tiêu điều trị chủ yếu là kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.
3.1. Nhóm thuốc kháng viêm không steroid (NSAID)
Các thuốc trong nhóm này được sử dụng để kiểm soát viêm, đau khớp và sốt nhẹ ở bệnh nhân Lupus ban đỏ chưa có tổn thương cơ quan quan trọng.Tuy nhiên, người bệnh cần thận trọng và tránh sử dụng nếu đang bị viêm thận tiến triển, vì có thể làm trầm trọng hơn tổn thương thận.
3.2. Liệu pháp glucocorticoid
Glucocorticoid được chỉ định trong điều trị toàn thân cho những trường hợp Lupus ban đỏ có nguy cơ cao đe dọa tính mạng, bao gồm giảm tiểu cầu nghiêm trọng, tổn thương hệ thần kinh trung ương, thiếu máu tán huyết hoặc khi bệnh không đáp ứng với các biện pháp điều trị bảo tồn khác.
3.3. Liệu pháp ức chế miễn dịch
Các thuốc ức chế miễn dịch được sử dụng trong những trường hợp Lupus ban đỏ thể nặng, có nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng, chẳng hạn như viêm cầu thận cấp hoặc giảm tiểu cầu nặng. Ngoài ra, liệu pháp này cũng được áp dụng khi bệnh nhân không đáp ứng với glucocorticoid hoặc gặp tác dụng phụ nghiêm trọng khi sử dụng glucocorticoid kéo dài.
Nguyên nhân Lupus ban đỏ vẫn chưa được xác định hoàn toàn, nhưng các nghiên cứu đã làm sáng tỏ vai trò của yếu tố di truyền, rối loạn miễn dịch, ảnh hưởng nội tiết và tác động của môi trường trong sự khởi phát bệnh.
Sự hiểu biết ngày càng sâu rộng về các cơ chế này không chỉ giúp cải thiện khả năng chẩn đoán và điều trị mà còn mở ra hướng đi mới trong việc kiểm soát bệnh hiệu quả hơn. Do đó, cần tiếp tục nghiên cứu chuyên sâu để làm rõ hơn các yếu tố gây bệnh, đồng thời nâng cao nhận thức cộng đồng và tăng cường các biện pháp phát hiện sớm nhằm giảm thiểu nguy cơ biến chứng, giúp người bệnh Lupus ban đỏ có chất lượng cuộc sống tốt hơn.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
