Nổi mề đay ở trẻ là một tình trạng da liễu phổ biến, thường biểu hiện qua các nốt sần đỏ, ngứa ngáy, gây khó chịu và ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày. Tình trạng này có thể do nhiều nguyên nhân như dị ứng, nhiễm trùng hoặc yếu tố môi trường. Việc hiểu rõ nguyên nhân, cách điều trị và phòng ngừa sẽ giúp cha mẹ bảo vệ sức khỏe của trẻ tốt hơn.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Miễn Dịch Dị Ứng - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Nổi mề đay ở trẻ em là gì?
Nổi mề đay ở trẻ em là một bệnh lý da liễu phổ biến, đặc trưng bởi sự xuất hiện của các sẩn phù màu hồng đỏ hoặc trắng, nổi gồ trên bề mặt da, thường có giới hạn rõ ràng và gây cảm giác ngứa ngáy dữ dội cho trẻ. Các nốt sẩn này thường xuất hiện tại lớp biểu bì và hạ bì, có hình dạng đa dạng như tròn, đa cung, đường thẳng hoặc vòng cung. Chúng thường chỉ tồn tại trong thời gian ngắn, có thể tự biến mất trong vài giờ, hiếm khi kéo dài quá 24 giờ và thường không để lại dấu vết trên da sau khi biến mất. Bệnh có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể trẻ, đôi khi đi kèm với tình trạng phù mạch.
Dựa trên thời gian diễn tiến, nổi mề đay ở trẻ em được chia thành hai nhóm:
- Nổi mề đay cấp tính: Kéo dài không quá 6 tuần.
- Nổi mề đay mãn tính: Kéo dài trên 6 tuần.
2. Nguyên nhân nổi mề đay ở trẻ
Hiện tại, nguyên nhân gây nổi mề đay ở trẻ em chưa được xác định một cách chính xác. Tuy nhiên, tình trạng này được cho là có liên quan đến một số yếu tố sau:
2.1 Mề đay do tác động của các yếu tố vật lý
Mề đay do yếu tố vật lý là một nhóm bệnh lý đặc thù, xảy ra khi làn da phản ứng bất thường với các tác nhân vật lý từ môi trường bên ngoài. Những yếu tố kích thích này bao gồm ma sát, áp lực cơ học, căng thẳng kéo dài, việc mặc quần áo quá chật, sự thay đổi nhiệt độ đột ngột như nóng hoặc lạnh, mồ hôi, hay tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời. Khi các tác nhân này tác động trực tiếp lên da, có thể gây ra các phản ứng quá mức, dẫn đến sự xuất hiện của các triệu chứng điển hình của mề đay.
2.2 Thay đổi thời tiết và nhiệt độ
Thời tiết giao mùa hoặc sự thay đổi đột ngột của nhiệt độ môi trường là một trong những nguyên nhân phổ biến gây nổi mề đay ở trẻ em, đặc biệt là ở những trẻ có làn da nhạy cảm. Khi gặp phải các yếu tố như thời tiết lạnh, trời nóng bức hoặc không khí hanh khô, da của trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh, dễ bị kích ứng, dẫn đến tình trạng phát ban và nổi mề đay.
2.3 Tác động bởi vết cắn từ côn trùng
Các loại côn trùng như muỗi, kiến, ong... thường là nguyên nhân gây nổi mề đay ở trẻ em. Khi bị côn trùng đốt, nọc độc từ vết đốt có thể kích hoạt phản ứng mạnh của hệ miễn dịch, dẫn đến tình trạng mề đay kèm theo mẩn ngứa. Đặc biệt, ở trẻ có làn da nhạy cảm, chỉ một vết đốt nhỏ cũng có thể gây ra mề đay lan rộng, làm tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn.
2.4 Tã, bỉm và quần áo gây dị ứng
Làn da của trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh, vô cùng nhạy cảm và dễ bị tổn thương trước các tác động từ môi trường xung quanh. Việc sử dụng tã, bỉm hoặc quần áo không phù hợp, làm từ chất liệu thô ráp hoặc không thoáng khí, có thể gây kích ứng, dẫn đến tình trạng nổi mẩn ngứa và thậm chí mề đay cấp tính. Để giảm nguy cơ này, cha mẹ nên ưu tiên lựa chọn các sản phẩm làm từ chất liệu an toàn như cotton hoặc bông sợi tự nhiên, có đặc tính mềm mại, thoáng mát và dịu nhẹ với làn da trẻ. Những lựa chọn phù hợp không chỉ giúp bảo vệ làn da mỏng manh của trẻ mà còn góp phần ngăn ngừa các vấn đề da liễu thường gặp.
2.5 Đồ ăn
Do hệ tiêu hóa của trẻ còn chưa phát triển hoàn thiện cùng với cơ địa nhạy cảm, trẻ rất dễ bị dị ứng với một số loại thực phẩm như hải sản, các loại hạt, lúa mì, trứng, sữa bò... Bên cạnh đó, các chất bảo quản hoặc phụ gia có trong thực phẩm cũng là tác nhân phổ biến gây ra tình trạng phát ban và nổi mề đay. Đặc biệt, ở những trẻ có cơ địa quá nhạy cảm, chỉ cần tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm, thậm chí không cần ăn, cũng có thể kích hoạt phản ứng dị ứng.
2.6 Thuốc
Dị ứng với thuốc, đặc biệt là các loại kháng sinh hoặc thuốc kháng viêm, là một nguyên nhân thường gặp gây nổi mề đay ở trẻ em. Khi trẻ bị dị ứng thuốc, hệ miễn dịch phản ứng quá mức với thành phần của thuốc, dẫn đến các triệu chứng như nổi mẩn đỏ, mề đay hoặc ngứa ngáy. Mặc dù phần lớn các trường hợp dị ứng thuốc không gây nguy hiểm, nhưng nếu mề đay xuất hiện trên diện rộng, kèm theo các biểu hiện như phù mạch, khó thở, hoặc sốt cao, cha mẹ cần ngay lập tức đưa trẻ đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và xử lý kịp thời.
2.7 Tiếp xúc với các yếu tố kích thích gây dị ứng
Khi da trẻ tiếp xúc với các dị nguyên như lông động vật, phấn hoa, bụi bẩn... tình trạng nổi mề đay có thể xảy ra do phản ứng của hệ miễn dịch. Những tác nhân này không chỉ gây kích ứng tại da mà còn có thể ảnh hưởng đến hệ hô hấp, gây ra các triệu chứng như hắt hơi, chảy nước mũi hoặc khó thở, đồng thời làm suy giảm khả năng đề kháng của trẻ. Để xác định chính xác liệu các dị nguyên này có phải là nguyên nhân gây mề đay hay không, cha mẹ nên đưa trẻ đi thực hiện các xét nghiệm chuyên biệt.
3. Triệu chứng của tình trạng nổi mề đay ở trẻ
Dấu hiệu nhận biết nổi mề đay ở trẻ em là sự xuất hiện của các nốt sẩn phù trên bề mặt da. Các nốt này có thể có hình tròn giống vết muỗi đốt, hình đa cung, hình vòng, hoặc mảng phù lớn. Thường, các nốt này có màu hồng hoặc trắng, với viền hồng ban bao quanh và có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể. Các đặc điểm kèm theo bao gồm:
- Ngứa nhiều.
- Phát ban kéo dài vài giờ, thường tự biến mất trong vòng 24 giờ.
- Các nốt sần xuất hiện theo từng đợt hoặc cụm.
- Đợt phát ban mới có thể xuất hiện ngay sau khi các nốt sần cũ biến mất.
- Các tổn thương có xu hướng kết hợp, tạo thành các mảng sưng lớn, với kích thước vùng da bị ảnh hưởng dao động từ nhỏ đến rất lớn.
- Trong trường hợp mề đay vô căn (không rõ nguyên nhân), bệnh có thể kéo dài từ vài tuần đến nhiều tháng.
Một số trẻ bị nổi mề đay có thể kèm theo triệu chứng phù mạch, biểu hiện bằng sưng phù nghiêm trọng tại các vị trí như mắt, môi, miệng, mặt, bộ phận sinh dục hoặc cổ họng. Ngoài ra, trẻ có thể gặp các triệu chứng khác như buồn nôn, nôn hoặc đau bụng.
Trong một số trường hợp hiếm gặp, nổi mề đay và phù mạch có thể đi kèm với sốc phản vệ, một tình trạng nguy hiểm. Các dấu hiệu của sốc phản vệ bao gồm khó thở, tụt huyết áp, chóng mặt hoặc bất tỉnh.
4. Phương pháp điều trị nổi mề đay ở trẻ an toàn và hiệu quả
Trong nhiều trường hợp, mề đay nhẹ ở trẻ có thể tự khỏi mà không cần can thiệp điều trị. Khi xác định được nguyên nhân gây mề đay, việc tránh tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng là một phần quan trọng trong quá trình điều trị.
Nếu trẻ bị nổi mề đay trên diện rộng hoặc tình trạng kéo dài, cần sử dụng các loại thuốc chống dị ứng để kiểm soát triệu chứng.
Đối với các trường hợp mề đay vô căn hoặc mề đay tự phát, việc điều trị thường bao gồm sử dụng thuốc kháng dị ứng hoặc thuốc sinh học theo chỉ định của bác sĩ. Tuy nhiên, không phải mọi trẻ đều đáp ứng giống nhau với các loại thuốc này, do đó cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được khám và kê đơn phù hợp với tình trạng bệnh lý cụ thể.
5. Cách phòng ngừa nổi mề đay ở trẻ
Trong nhiều trường hợp, mề đay ở trẻ em xuất phát từ những nguyên nhân khó tránh khỏi, chẳng hạn như bụi bẩn, các yếu tố vật lý hoặc thậm chí không rõ nguyên nhân. Vì vậy, việc phòng ngừa mề đay trong những trường hợp này thường rất khó thực hiện. Tuy nhiên, nếu đã xác định được nguyên nhân cụ thể gây mề đay, chẳng hạn như dị ứng thực phẩm, cha mẹ có thể phòng ngừa hiệu quả bằng cách tránh để trẻ tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng đó.
Hy vọng rằng những thông tin về nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp điều trị và cách phòng ngừa nổi mề đay ở trẻ em đã giúp phụ huynh hiểu rõ hơn về căn bệnh này. Hiện nay, chưa có biện pháp phòng ngừa tuyệt đối cho tình trạng nổi mề đay ở trẻ em, tuy nhiên, việc hạn chế tiếp xúc với các tác nhân gây kích ứng hoặc dị ứng là cách thiết thực nhất có thể áp dụng tại nhà để bảo vệ làn da nhạy cảm của trẻ, giúp giảm nguy cơ tái phát và hỗ trợ sức khỏe tổng quát.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
