Bệnh lây qua đường tình dục (STDs) là một vấn đề sức khỏe cộng đồng đáng lo ngại. Những bệnh này có thể lây truyền qua các hình thức quan hệ tình dục và gây ra biến chứng nghiêm trọng nếu không phát hiện và điều trị kịp thời. Hãy cùng tìm hiểu về các loại STDs phổ biến và những điều quan trọng cần biết để bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Phạm Thị Tuyết Mai - Bác sĩ Sản Phụ Khoa - Khoa sản phụ khoa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng
1. Bệnh lây qua đường tinh dục là gì?
Bệnh lây qua đường tình dục viết tắt là STDs, đây là các bệnh truyền qua quan hệ tình dục (cơ quan sinh dục, hậu môn, miệng), do vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng gây ra. STDs có thể lây qua tinh dịch, dịch âm đạo, dịch tiết cơ thể, từ mẹ sang con khi mang thai hoặc sinh nở, qua truyền máu hoặc dùng chung kim tiêm. Hiện có khoảng 20 loại STDs, phổ biến nhất ở người trong độ tuổi sinh sản. STDs khó điều trị khỏi hoàn toàn và có thể gây ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe, như viêm đường sinh dục và vô sinh.
2. Triệu chứng của bệnh lây qua đường tình dục (STDs) ở nam giới
Người mắc bệnh lây qua đường tình dục có thể không có triệu chứng nào. Tuy nhiên, một số bệnh cũng có thể gây dấu hiệu rõ ràng. Ở nam giới, triệu chứng thường gặp gồm:
- Đau hoặc khó chịu khi quan hệ hoặc đi tiểu.
- Lở loét, u nhú hoặc phát ban quanh dương vật, tinh hoàn, hậu môn, đùi, miệng.
- Dịch tiết bất thường hoặc chảy máu từ dương vật.
- Tinh hoàn sưng hoặc đau.
3. Triệu chứng của bệnh lây qua đường tình dục (STDs) ở phụ nữ
Bệnh lây qua đường tình dục (STDs) thường không gây triệu chứng rõ ràng trong nhiều trường hợp. Ở phụ nữ, một số dấu hiệu phổ biến gồm:
- Đau hoặc khó chịu khi quan hệ hoặc đi tiểu.
- Lở loét, u nhú hoặc phát ban quanh âm đạo, hậu môn, đùi, miệng.
- Dịch tiết bất thường hoặc chảy máu âm đạo.
- Ngứa trong hoặc quanh âm đạo.
4. Những bệnh lây qua đường tình dục (STDs)
Nhiều loại nhiễm trùng có thể lây qua đường tình dục. Dưới đây là các bệnh lây qua đường tình dục phổ biến nhất.
4.1. Chlamydia
Chlamydia do vi khuẩn gây ra và thường không có triệu chứng rõ ràng. Khi xuất hiện, các triệu chứng có thể gồm:
- Đau hoặc khó chịu khi quan hệ hoặc đi tiểu.
- Dịch tiết màu xanh lá cây hoặc màu vàng từ dương vật hoặc âm đạo.
- Đau bụng dưới.
Nếu không được điều trị, chlamydia có thể dẫn đến:
- Nhiễm trùng niệu đạo, tuyến tiền liệt hoặc tinh hoàn.
- Bệnh viêm vùng chậu.
- Khó thụ thai.
Phụ nữ mang thai nhiễm chlamydia có thể lây sang con khi sinh, khiến trẻ có nguy cơ mắc:
- Viêm phổi.
- Nhiễm trùng mắt.
- Mù lòa.
Thuốc kháng sinh là phương pháp điều trị chlamydia hiệu quả nhất thường được sử dụng.
4.2. HPV (papillomavirus ở người)
Virus HPV lây qua tiếp xúc da hoặc quan hệ tình dục. Loại virus này có nhiều chủng khác nhau, đặc biệt có một số chủng nguy hiểm hơn những chủng còn lại. Khi mắc HPV người bệnh xuất hiện một số triệu chứng phổ biến, bao gồm mụn cóc ở bộ phận sinh dục, miệng hoặc cổ họng.
Một số chủng nhiễm HPV có thể dẫn đến ung thư, bao gồm:
- Ung thư miệng.
- Ung thư cổ tử cung.
- Ung thư âm hộ.
- Ung thư dương vật.
- Ung thư trực tràng.
Hầu hết các trường hợp nhiễm HPV không gây ung thư, nhưng một số chủng có thể làm tăng cao nguy cơ xuất hiện ung thư. Theo Viện Ung thư Quốc gia, HPV 16 và 18 gây ra 70% ca ung thư cổ tử cung ở Hoa Kỳ.
4.3. Bệnh giang mai
Giang mai là bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn, thường không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu, nên dễ bị bỏ qua.
Triệu chứng đầu tiên là vết loét tròn nhỏ (gọi là chancre) xuất hiện ở bộ phận sinh dục, hậu môn hoặc miệng. Vết loét không đau nhưng rất dễ lây nhiễm. Các triệu chứng tiếp theo có thể bao gồm phát ban, mệt mỏi, sốt, đau đầu, đau khớp, giảm cân và rụng tóc.
Nếu không điều trị, giang mai có thể gây mất thị lực, thính giác, trí nhớ, bệnh tâm thần, nhiễm trùng não, bệnh tim và thậm chí tử vong.
4.4. HIV
HIV làm suy yếu hệ thống miễn dịch, tăng nguy cơ nhiễm trùng và một số loại ung thư. Nếu không điều trị, HIV có thể tiến triển thành giai đoạn 3, gọi là AIDS. Tuy nhiên, với phương pháp điều trị hiện nay, nhiều người nhiễm HIV không phát triển thành AIDS.
4.5. Bệnh lậu
Bệnh lậu là một trong những bệnh lây qua đường tình dục (STDs) phổ biến do vi khuẩn gây ra. Nhiều người nhiễm bệnh không có triệu chứng, nhưng khi xuất hiện, chúng có thể bao gồm:
- Dịch tiết từ dương vật hoặc âm đạo có màu trắng, vàng, be hoặc xanh lá cây.
- Đau hoặc khó chịu trong quan hệ tình dục hoặc đi tiểu.
- Đi tiểu nhiều lần hơn bình thường.
- Ngứa xung quanh bộ phận sinh dục.
- Viêm họng.
Nếu không được điều trị, bệnh lậu có thể dẫn đến:
- Nhiễm trùng niệu đạo, tuyến tiền liệt hoặc tinh hoàn.
- Bệnh viêm vùng chậu.
- Khó thụ thai.
Người mẹ có thể truyền bệnh lậu cho con khi sinh, gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Vì vậy, bác sĩ khuyến khích phụ nữ mang thai xét nghiệm và điều trị bệnh lây qua đường tình dục (nếu có). Bệnh lậu thường có thể chữa bằng kháng sinh.
4.6. Chấy rận
Chấy rận hay rận mu, là loài côn trùng nhỏ sống trên lông mu và hút máu, tương tự chấy trên đầu và cơ thể.
Các triệu chứng phổ biến của chấy rận bao gồm:
- Ngứa xung quanh bộ phận sinh dục hoặc hậu môn.
- Vết sưng nhỏ màu hồng hoặc đỏ xung quanh bộ phận sinh dục hoặc hậu môn.
- Sốt nhẹ.
- Thiếu năng lượng.
- Cáu gắt.
Bệnh nhân có thể thấy chấy hoặc trứng nhỏ màu trắng quanh chân tóc. Soi bằng kính lúp có thể phát hiện rận mu. Nếu không điều trị, chấy rận có thể lây qua tiếp xúc da hoặc dùng chung quần áo, khăn trải giường, khăn tắm. Vết cắn bị trầy xước cũng dễ nhiễm trùng. Do đó, bệnh nhân nên phát hiện và điều trị sớm.
4.7. Trichomonas
Theo CDC, chưa đến 1/3 người mắc Trichomonas có triệu chứng. Khi bệnh nhân xuất hiện triệu chứng có thể bao gồm:
- Dịch tiết từ âm đạo hoặc dương vật.
- Nóng rát, ngứa quanh vùng sinh dục.
- Đau hoặc khó chịu khi đi tiểu, quan hệ tình dục.
- Đi tiểu thường xuyên.
- Dịch tiết có mùi hôi hoặc tanh.
Nếu không điều trị, Trichomonas có thể gây nhiễm trùng niệu đạo, viêm vùng chậu, khó thụ thai. Bệnh nhân có thể được chỉ định dùng kháng sinh để điều trị bệnh lý này.
4.8. Mụn rộp
Herpes là tên viết tắt của virus herpes simplex (HSV), gồm hai chủng chính: HSV-1 và HSV-2. Cả hai đều có thể lây qua đường tình dục và là một trong những STDs phổ biến.
- HSV-1 thường gây mụn rộp ở miệng nhưng cũng có thể lây từ miệng sang bộ phận sinh dục qua quan hệ tình dục bằng miệng, dẫn đến mụn rộp sinh dục.
- HSV-2 chủ yếu gây mụn rộp sinh dục, với triệu chứng điển hình là các vết loét phồng rộp. Nếu mắc mụn rộp sinh dục, vết loét xuất hiện ở trên hoặc xung quanh bộ phận sinh dục. Đối với trường hợp mụn rộp miệng, các vết loét hình thành trên hoặc xung quanh miệng.
4.9. Sùi mào gà
Khi mắc bệnh sùi mào gà, bệnh nhân sẽ xuất hiện một số triệu chứng sau:
- Nốt sùi nhỏ, màu da hoặc xám ở vùng sinh dục, có thể tụ thành cụm như súp lơ.
- Ngứa, khó chịu và chảy máu khi tổn thương.
Không điều trị kịp thời, sùi mào gà có thể gây nhiễm trùng, viêm loét, ung thư (dương vật, cổ tử cung, âm hộ, âm đạo, hậu môn) và vô sinh.
4.10. Bệnh lây qua đường tình dục (STDs) khác
Một số loại bệnh lây qua đường tình dục khác bao gồm:
- Chancroid.
- Lymphogranuloma venereum.
- U hạt inguinale.
- Nhuyễn thể contagiosum.
- Ghẻ.
5. Nhiễm bệnh từ quan hệ tình dục bằng miệng
Bệnh lây qua đường tình dục (STDs) có thể lây từ bộ phận sinh dục sang miệng hoặc cổ họng và ngược lại.
Khi STDs lây qua đường miệng có thể gây đau họng hoặc lở loét quanh miệng, cổ họng. Nhiều bệnh lây qua đường tình dục có thể chữa khỏi bằng kháng sinh hoặc các phương pháp điều trị khác, bao gồm chlamydia, giang mai, lậu, chấy rận và trichomonas. Tuy nhiên, một số STD như HPV, HIV và herpes hiện chưa có cách chữa khỏi.
Dù không thể chữa dứt điểm, các bệnh này vẫn có thể được kiểm soát. Việc phát hiện và chẩn đoán sớm rất quan trọng, vì các phương pháp điều trị có thể giúp giảm triệu chứng và hạn chế lây nhiễm.
6. STDs và mang thai
Phụ nữ mang thai có thể truyền bệnh lây qua đường tình dục (STDs) cho thai nhi trong thai kỳ hoặc cho trẻ sơ sinh khi sinh, gây biến chứng nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng.
Để ngăn ngừa STDs ở trẻ sơ sinh, bác sĩ thường khuyến khích xét nghiệm và điều trị (nếu có), ngay cả khi không có triệu chứng. Trong một số trường hợp, sinh mổ có thể được đề xuất để giảm nguy cơ lây truyền khi sinh.
7. Chẩn đoán STDs
Trong hầu hết các trường hợp, bác sĩ có thể chẩn đoán STDs dựa trên triệu chứng. Tùy vào tiền sử quan hệ tình dục, bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm ngay cả khi không có triệu chứng, vì nhiều STD tiềm ẩn vẫn có thể gây hại và lây nhiễm.
Bệnh lây qua đường tình dục (STDs) thường được chẩn đoán bằng xét nghiệm nước tiểu, máu hoặc lấy mẫu bằng cách quẹt một ít bông vào bộ phận sinh dục. Nếu có vết loét, mẫu bệnh phẩm có thể được lấy trực tiếp từ đó.
Một số bộ xét nghiệm tại nhà cũng được sử dụng để kiểm tra STDs, nhưng kết quả không phải lúc nào cũng chính xác. Do đó, việc sử dụng những bộ xét nghiệm này cần thận trọng và thực hiện đúng theo hướng dẫn. Việc xét nghiệm ở các cơ sở y tế uy tín vẫn là điều cần thiết nếu nghi ngờ bản thân có thể bị STDs.
Xét nghiệm Pap smear không kiểm tra tất cả STDs mà chỉ phát hiện tế bào tiền ung thư ở cổ tử cung. Pap smear có thể kết hợp với xét nghiệm HPV, nhưng kết quả âm tính không đồng nghĩa với việc không mắc STD.
8. Điều trị bệnh nhiễm qua đường tình dục
Phương pháp điều trị bệnh lây qua đường tình dục (STDs) phụ thuộc vào loại bệnh mắc phải. Quan trọng là cả người bệnh và bạn tình phải được điều trị thành công trước khi tiếp tục quan hệ tình dục, để tránh lây nhiễm qua lại.
8.1. Điều trị STD vi khuẩn
Thuốc kháng sinh thường được dùng để điều trị hiệu quả nhiễm khuẩn. Điều quan trọng là bệnh nhân phải hoàn thành toàn bộ liệu trình kháng sinh, ngay cả khi cảm thấy khỏe hơn. Hãy thông báo cho bác sĩ nếu triệu chứng không biến mất hoặc tái phát sau khi đã dùng đủ thuốc theo chỉ định.
8.2. Điều trị STD virus
Thuốc kháng sinh không có tác dụng điều trị các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STDs) do virus gây ra. Trong đa số trường hợp, nhiễm virus không thể được chữa khỏi hoàn toàn, nhưng một số bệnh có khả năng tự thuyên giảm theo thời gian. Các phương pháp điều trị hiện nay chủ yếu giúp kiểm soát triệu chứng và giảm nguy cơ lây nhiễm.
Ví dụ, thuốc có thể giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của mụn rộp, thuốc kháng virus giúp giảm nguy cơ lây truyền HIV.
8.3. Điều trị các STD khác
Một số bệnh lây qua đường tình dục (STDs) không do virus hay vi khuẩn gây ra mà do các sinh vật nhỏ khác như rận mu, nhiễm trichomonas và ghẻ. Những bệnh này thường có thể điều trị bằng thuốc uống hoặc thuốc bôi. Bệnh nhân nên tham khảo bác sĩ để hiểu rõ hơn về tình trạng và phương pháp điều trị phù hợp.
9. Phòng ngừa các bệnh lây nhiễm thông qua đường tình dục
Biện pháp duy nhất để tránh bệnh lây qua đường tình dục (STDs) là không có quan hệ tình dục. Tuy nhiên, nếu có quan hệ tình dục qua đường âm đạo, hậu môn hoặc miệng, chúng ta nên tìm hiểu các phương pháp bảo vệ an toàn.
Sử dụng bao cao su đúng cách có thể bảo vệ cơ thể và chống lại nhiều STDs hiệu quả. Để bảo vệ tối đa, hãy sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục qua âm đạo, hậu môn và miệng. Tấm bảo vệ miệng cũng có thể giúp bảo vệ trong quan hệ tình dục bằng miệng.
Bao cao su có thể ngăn ngừa STDs lây qua dịch lỏng như tinh dịch và máu, giúp chống lại STDs lây qua tiếp xúc da. Bao cao su không chỉ giúp phòng ngừa STDs mà còn ngừa thai ngoài ý muốn. Tuy nhiên, nếu bao cao su không che phủ vùng da bị nhiễm, bệnh nhân có thể mắc hoặc lây STD cho bạn tình.
Trong khi đó, các phương pháp kiểm soát sinh sản như thuốc tránh thai, cấy ghép tránh thai hay vòng tránh thai (DCTC) giúp ngừa thai nhưng không thể chống lại STDs.
Sàng lọc STDs định kỳ là điều cần thiết cho những người có hoạt động tình dục, đặc biệt là với người có nhiều bạn tình hoặc bạn tình mới. Chẩn đoán và điều trị sớm có thể giúp ngăn ngừa lây nhiễm.
Trước khi quan hệ tình dục với bạn tình mới, hãy trao đổi về lịch sử quan hệ tình dục và xét nghiệm STDs. Vì STDs thường không có triệu chứng, xét nghiệm là cách duy nhất để biết chắc chắn có mắc bệnh không. Nếu bạn tình xét nghiệm dương tính với STD, hãy áp dụng các biện pháp phòng ngừa. Nếu bạn tình bị nhiễm HIV, bác sĩ có thể khuyến nghị dùng thuốc dự phòng phơi nhiễm trước (PrEP). Ngoài ra cả hai cũng nên tiêm vắc-xin HPV và viêm gan B.
10. Làm sao để sống chung với bệnh lây qua đường tình dục?
Nếu xét nghiệm dương tính với STD, việc điều trị kịp thời là rất quan trọng. Nếu không được điều trị, STDs có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và trong một số ít trường hợp, bệnh thậm chí có thể đe dọa tính mạng.
Hầu hết các STDs đều có thể điều trị hiệu quả. Trong một số trường hợp, bệnh lây qua đường tình dục (STDs) có thể được chữa khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, trong các trường hợp khác, việc điều trị sớm giúp giảm triệu chứng, giảm nguy cơ biến chứng và bảo vệ bạn tình.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec cung cấp gói khám sàng lọc các bệnh xã hội cho cả nam và nữ ở mọi lứa tuổi. Các xét nghiệm bao gồm: xét nghiệm HIV Ab test nhanh, xét nghiệm Chlamydia test nhanh, xét nghiệm Treponema pallidum test nhanh, xét nghiệm Treponema pallidum TPHA định tính và định lượng, xét nghiệm vi khuẩn nhuộm soi và xét nghiệm vi nấm nhuộm soi... giúp phát hiện bệnh sớm để có phương pháp điều trị hiệu quả và ngăn ngừa biến chứng.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
