Tinh trùng loãng là tình trạng xảy ra do lượng tinh trùng ít, ảnh hưởng từ lối sống không lành mạnh và sự thiếu hụt dinh dưỡng. Tinh dịch bình thường là một dạng chất lỏng đặc, có màu trắng nhưng màu sắc và độ đặc có thể thay đổi tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe của nam giới. Vậy tinh trùng loãng có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản hay không?
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sỹ thuộc Trung tâm Sức khoẻ và Hỗ trợ sinh sản Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Vì sao tinh trùng loãng?
Tinh dịch là chất dịch được tiết ra từ dương vật của nam giới khi xuất tinh. Chất này chứa tinh trùng và chất lỏng từ tuyến tiền liệt cùng các cơ quan sinh sản khác. Thông thường, tinh dịch là một chất lỏng đặc sệt và có màu trắng. Tuy nhiên, một số yếu tố có thể làm thay đổi màu sắc và độ đặc của tinh dịch.
Tinh trùng loãng có thể là dấu hiệu của tình trạng tinh trùng ít, điều này cho thấy khả năng sinh sản có thể bị ảnh hưởng. Tinh trùng loãng cũng có thể là một tình trạng tạm thời không gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Có một số nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng này và hầu hết có thể được điều trị hoặc phòng ngừa.
1.1. Tinh trùng loãng do số lượng tinh trùng thấp
Số lượng tinh trùng thấp là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tình trạng tinh trùng loãng. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) định nghĩa tình trạng tinh trùng ít (oligospermia) là khi có dưới 15 triệu tinh trùng trong mỗi ml tinh trùng. Tình trạng này có thể khiến việc thụ thai trở nên khó khăn hơn, nhưng không đồng nghĩa người đó vô sinh.
Nguyên nhân của số lượng tinh trùng thấp không phải lúc nào cũng được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, một số tình trạng do di truyền như hội chứng Klinefelter, có thể ảnh hưởng đến số lượng tinh trùng của một người.
Các nguyên nhân khác khiến cho lượng tinh trùng thấp bao gồm:
- Giãn tĩnh mạch thừng tinh (Varicocele): Đây là tình trạng giãn các tĩnh mạch từ tinh hoàn đến bìu. Thông thường, giãn tĩnh mạch thừng tinh không có triệu chứng rõ ràng, nhưng có thể làm giảm sản xuất tinh trùng và ảnh hưởng đến chất lượng của chúng. Giãn tĩnh mạch thừng tinh có thể xuất hiện ở một hoặc cả hai bên tinh hoàn và phổ biến ở khoảng 15% nam giới, khoảng 40% nam giới có vấn đề sinh sản bị giãn tĩnh mạch thừng tinh. Có khoảng 80% nam giới mắc giãn mạch thừng tinh không có vấn đề về sinh sản.
- Rối loạn hormone: Bao gồm cường giáp và thiểu năng sinh dục. Các hormone do tuyến yên, vùng dưới đồi và tinh hoàn sản xuất đều cần thiết cho quá trình tạo ra tinh trùng khỏe mạnh. Bất kỳ sự thay đổi nào trong các hormone này đều có thể ảnh hưởng đến sản xuất tinh trùng.
- Nhiễm trùng: Các tình trạng nhiễm trùng ở bộ phận sinh dục, bao gồm cả các bệnh lây truyền qua đường tinh dục như bệnh lậu hoặc viêm mào tinh hoàn, đều có thể khiến số lượng tinh trùng giảm.
- Tiếp xúc với bức xạ hoặc chất độc: Bao gồm hóa chất công nghiệp, thuốc diệt cỏ và chì.
- Lối sống: Sử dụng ma túy, uống nhiều rượu, sử dụng thuốc lá, thừa cân hoặc béo phì cũng là những yếu tố có thể làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng.
- Thuốc: Một số loại thuốc có thể ảnh hưởng đến việc sản xuất tinh trùng.
- Các khối u: Cả khối u lành tính và ác tinh trong tinh hoàn có thể ảnh hưởng đến việc sản xuất tinh trùng.
Các nguyên nhân tiềm ẩn khác bao gồm:
- Vấn đề xuất tinh: Xuất tinh ngược dòng là một trong số đó.
- Kháng thể chống tinh trùng: Trong hệ thống miễn dịch của một người có thể tồn tại kháng thể chống lại tinh trùng.
- Chấn thương hoặc các vấn đề khác ở ống dẫn tinh
1.2. Xuất tinh thường xuyên có thể khiến tinh trùng loãng
Nếu một người thường xuyên xuất tinh, chẳng hạn qua thủ dâm hoặc hoạt động tinh dục nhiều lần trong một ngày, cơ thể có thể không kịp sản xuất đủ lượng tinh trùng cần thiết với chất lượng đảm bảo như bình thường.
Theo một nghiên cứu được thực hiện vào năm 2016, các nhà nghiên cứu đã theo dõi lịch xuất tinh hàng ngày trong 14 ngày của 20 nam giới sau khi kiêng cữ từ 3-5 ngày. Họ đã thu thập và phân tích mẫu tinh dịch của những người này vào ngày thứ 1, ngày thứ 3 và ngày thứ 14.
Các nhà khoa học nhận thấy rằng tình trạng tinh trùng loãng trong khoảng thời gian từ ngày thứ 1 đến ngày thứ 3 và trở lại mức bình thường từ ngày thứ 7 đến ngày thứ 14.
1.3. Tinh trùng loãng có thể do xuất tinh ngược dòng
Bình thường, khi xuất tinh, tinh trùng đi qua niệu đạo và ra ngoài qua dương vật. Tuy nhiên, khi cơ vòng bàng quang có rối loạn, tinh trùng có thể bị đi ngược vào bàng quang, dẫn đến tình trạng gọi là xuất tinh ngược.
Những người mắc phải tình trạng này có thể sản xuất tinh trùng ít hơn hoặc tinh trùng loãng hơn so với bình thường.
1.4. Thiếu kẽm khiến tinh trùng loãng
Kẽm là một dưỡng chất thiết yếu, hỗ trợ nhiều chức năng cơ bản của cơ thể như tổng hợp DNA, chống nhiễm trùng, chữa lành vết thương và quá trình sinh sản.
Kẽm cũng có vai trò quan trọng trong việc sản xuất tinh trùng khỏe mạnh và phòng tránh tinh trùng loãng. Theo một báo cáo nghiên cứu được công bố năm 2018 trên Tạp chí Sinh sản và Vô sinh, thiếu hụt kẽm có thể góp phần làm giảm chất lượng tinh trùng và gây vô sinh. Ngược lại, lượng kẽm quá cao trong cơ thể cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng tinh trùng.
Vì cơ thể chúng ta không thể tự sản xuất hoặc lưu trữ kẽm, chúng ta chỉ có thể bổ sung kẽm qua chế độ ăn uống. Một số nguồn thực phẩm giàu kẽm bao gồm:
- Hàu.
- Thịt đỏ, thịt gia cầm và động vật có vỏ.
- Quả hạch, hạt và ngũ cốc nguyên hạt.
- Đậu.
- Các sản phẩm từ sữa như sữa chua,...
2. Tinh trùng loãng có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản không?
Tinh trùng loãng thường chỉ là tình trạng tạm thời và có thể tự bình phục. Tuy nhiên, khi tinh dịch hóa lỏng nhanh đôi khi là dấu hiệu của số lượng tinh trùng thấp hoặc các vấn đề sức khỏe khác có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
Số lượng tinh trùng thấp không đồng nghĩa với việc một người bị vô sinh nhưng điều này có thể khiến việc thụ thai trở nên khó khăn hơn. Tinh trùng loãng cũng có thể xảy ra do các yếu tố liên quan đến lối sống, thiếu hụt dinh dưỡng hoặc các tình trạng bệnh lý từ trước.
Theo Viện Sức khỏe Trẻ em và Phát triển Con người Quốc gia Mỹ, đa số các vấn đề về khả năng sinh sản ở nam giới là do các vấn đề ảnh hưởng đến cách hoạt động của tinh trùng.
3. Tinh trùng đổi màu có ý nghĩa gì?
Tinh trùng có màu khác biệt so với màu trắng thông thường, đôi khi là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe. Tinh trùng có màu hồng, đỏ hoặc nâu có thể do sự hiện diện của máu, xuất phát từ tuyến tiền liệt bị viêm hoặc túi tinh bị sưng.
Các nguyên nhân khác gây ra tình trạng có máu trong tinh trùng bao gồm:
- Huyết áp cao.
- Bệnh lây truyền qua đường tình dục.
- Nhiễm trùng tuyến tiền liệt.
- Ung thư tuyến tiền liệt, tinh hoàn hoặc niệu đạo.
Tinh trùng màu vàng có thể do nước tiểu lẫn vào hoặc do lượng bạch cầu tăng cao dẫn đến tình trạng gọi là tăng bạch cầu.
Tinh trùng có màu xanh lá cây có thể là dấu hiệu cho thấy tuyến tiền liệt hoặc các cơ quan sinh sản khác đang bị nhiễm trùng.
4. Tinh trùng loãng, khi nào cần gặp bác sĩ?
Người bị tinh trùng loãng kéo dài hoặc tinh trùng đổi màu nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia tiết niệu. Ngoài ra, nam giới nên đi khám nếu tinh trùng loãng hoặc đổi màu kèm theo các triệu chứng sau:
- Xuất tinh bất thường.
- Khó khăn hoặc đau khi đi tiểu.
- Đau hoặc khó chịu ở tinh hoàn.
- Đau vùng bụng dưới hoặc lưng dưới.
- Sốt.
- Ớn lạnh.
- Buồn nôn.
Những người mong muốn có con nên cân nhắc tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa sinh sản nếu họ vẫn chưa thể thụ thai sau 1 năm quan hệ tình dục thường xuyên mà không sử dụng biện pháp tránh thai nào.
Để chẩn đoán nguyên nhân của tình trạng tinh trùng loãng hoặc đổi màu, bác sĩ sẽ khám và hỏi về các triệu chứng, tiền sử bệnh và lối sống của bản thân. Nếu cần, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện các xét nghiệm sức khỏe tổng quát. Bác sĩ cũng có thể yêu cầu xét nghiệm tinh trùng để phân tích các yếu tố sau:
- Số lượng và tính nhất quán của tinh trùng.
- Độ pH.
- Số lượng tinh trùng.
- Khả năng di chuyển của tinh trùng hoặc tốc độ di chuyển của tinh trùng.
- Kích thước và hình dạng của tinh trùng.
5. Điều trị tinh trùng loãng
Phương pháp điều trị cho tinh trùng loãng hoặc đổi màu sẽ tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng này. Tinh dịch có thể hoá lỏng nhanh hoặc loãng hơn bình thường nếu người đó thủ dâm hoặc tham gia hoạt động tình dục nhiều lần mỗi ngày. Trong trường hợp này, kiêng hoạt động tình dục trong vài ngày có thể giúp cải thiện tình trạng này.
Nếu bác sĩ xác định nguyên nhân là do nhiễm trùng vi khuẩn, họ sẽ kê đơn thuốc kháng sinh. Đối với những trường hợp mất cân bằng hormone, bác sĩ có thể đề nghị điều trị bằng liệu pháp hormone.
Trong trường hợp bị giãn tĩnh mạch thừng tinh, các phương pháp điều trị có thể bao gồm:
- Phẫu thuật nội soi: Bác sĩ sẽ đưa một ống nội soi qua một vết rạch nhỏ vào bụng để xác định vị trí và sửa chữa tĩnh mạch bị giãn.
- Thuyên tắc qua da: Đây là một thủ thuật xâm lấn tối thiểu, trong đó bác sĩ sẽ chèn một cuộn dây hoặc bóng vào tĩnh mạch bị giãn, sau đó phóng to để khôi phục lưu lượng máu bình thường tại tinh hoàn.
Một số biện pháp thay đổi lối sống có thể giúp cải thiện chất lượng tinh trùng, bao gồm:
- Duy trì trọng lượng cơ thể khỏe mạnh.
- Giảm căng thẳng.
- Ngủ đủ giấc.
- Bỏ thuốc lá.
- Giảm uống rượu.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
