U xơ tử cung: Nên và không nên

☰ Mục lục

U xơ tử cung nên ăn gì và làm gì? Với những chị em đang đối mặt với căn bệnh u xơ tử cung, chế độ ăn uống cho người bị u xơ đóng vai trò quan trọng. Bên cạnh việc tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, việc xây dựng một chế độ ăn lành mạnh, giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất sẽ giúp cải thiện tình trạng bệnh, giảm thiểu các triệu chứng khó chịu.

Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc Trung tâm Sức khoẻ phụ nữ và Hỗ trợ sinh sản Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.

1. Các triệu chứng của u xơ tử cung

Rất nhiều phụ nữ đang mắc u xơ tử cung nhưng không gặp phải bất kỳ triệu chứng nào. Thông thường, các triệu chứng của bệnh này sẽ phụ thuộc vào vị trí, kích thước và số lượng của các khối u xơ.

Triệu chứng thường gặp ở phụ nữ khi mắc u xơ tử cung bao gồm:

• Chảy máu nhiều trong kỳ kinh.
• Kinh nguyệt kéo dài hơn một tuần.
• Cảm giác đau hoặc chèn ép ở vùng chậu.
• Đi tiểu nhiều lần.
• Khó làm rỗng bàng quang.
• Táo bón.
• Đau lưng hoặc đau ở chân.

Người bệnh hiếm khi phải đối mặt với cơn đau cấp tính, trừ khi u xơ tử cung phát triển quá nhanh, vượt quá khả năng cung cấp máu và dẫn đến hoại tử.

U xơ thường được phân loại dựa trên vị trí. U xơ trong cơ hình thành trong thành cơ của tử cung, u xơ dưới niêm mạc phình to vào trong lòng tử cung, trong khi u xơ dưới thanh mạc lại phát triển ra phía ngoài tử cung.

Mọi người nên gặp bác sĩ ngay khi gặp phải các triệu chứng sau:

• Đau vùng chậu kéo dài, không giảm bớt.
• Máu ra nhiều, kéo dài hoặc có cảm giác đau đớn khi hành kinh.
• Chảy máu bất thường giữa các chu kỳ kinh nguyệt.
• Khó làm rỗng bàng quang.
• Số lượng hồng cầu giảm mà không rõ nguyên nhân (thiếu máu).

Nếu chị em gặp phải tình trạng chảy máu âm đạo nghiêm trọng hoặc đột ngột đau dữ dội ở vùng chậu, hãy lập tức đến cơ sở y tế gần nhất hoặc gọi cấp cứu.

2. Nguyên nhân gây u xơ tử cung

Dù chưa có kết luận rõ ràng về nguyên nhân gây u xơ tử cung, song các nghiên cứu và kinh nghiệm lâm sàng đã cho thấy một số yếu tố quan trọng sau:

• Biến đổi gen: Các u xơ thường có những biến đổi gen không giống với các biến đổi trong tế bào cơ tử cung khỏe mạnh.
• Hormone nội tiết: Estrogen và progesterone, hai loại hormone giúp thúc đẩy sự phát triển của niêm mạc tử cung trong mỗi chu kỳ kinh nguyệt để chuẩn bị cho quá trình thụ thai, cũng góp phần vào sự phát triển của u xơ tử cung. U xơ tử cung có nhiều thụ thể estrogen và progesterone hơn các tế bào cơ tử cung bình thường. Những khối u này thường thu nhỏ sau khi phụ nữ bước vào giai đoạn mãn kinh do sự suy giảm mức độ sản xuất hormone.
• Yếu tố tăng trưởng khác: Các chất giúp cơ thể duy trì các mô, ví dụ như yếu tố tăng trưởng giống insulin, có khả năng tác động đến sự phát triển của khối u xơ.
• Chất nền ngoại bào (ECM) là một vật chất giúp các tế bào kết nối với nhau, giống như vữa liên kết các viên gạch trong xây dựng. Trong các khối u xơ, ECM gia tăng, khiến chúng trở nên cứng và xơ hóa. Ngoài ra, ECM còn lưu giữ các yếu tố tăng trưởng và kích thích các thay đổi sinh lý trong tế bào. Các chuyên gia y tế cho rằng u xơ tử cung bắt nguồn từ một tế bào gốc trong mô cơ trơn của tử cung. Một tế bào duy nhất phân chia nhiều lần và dần tạo thành một khối u cứng, giống như cao su, khác biệt rõ rệt với các mô xung quanh. 

U xơ tử cung có thể phát triển theo những cách khác nhau. Chúng có thể tăng trưởng nhanh, chậm, hoặc giữ nguyên kích thước. Một số khối u trải qua giai đoạn tăng trưởng, trong khi một số khối u có khả năng tự thu nhỏ. Các u xơ trong thai kỳ thường sẽ tự co lại hoặc biến mất sau sinh, khi tử cung trở lại trạng thái bình thường.

U xơ tử cung có rất ít yếu tố nguy cơ rõ ràng, phụ nữ trong độ tuổi sinh sản là một trong số đó. Các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của khối u xơ bao gồm:

• Chủng tộc: U xơ tử cung có thể xảy ra ở bất kỳ phụ nữ nào trong độ tuổi sinh sản, nhưng tỷ lệ mắc bệnh ở phụ nữ da đen cao hơn so với các nhóm chủng tộc khác. Những phụ nữ này không chỉ thường bị u xơ ở độ tuổi sớm hơn mà còn có khả năng phát triển nhiều u hơn, kích thước u lớn hơn và các triệu chứng nghiêm trọng hơn.
• Yếu tố di truyền: Nếu mẹ hoặc chị gái của một người từng mắc u xơ tử cung, khả năng người đó bị u xơ tử cung sẽ cao hơn.
• Một số yếu tố như bắt đầu hành kinh sớm, béo phì, thiếu hụt vitamin D, chế độ ăn uống giàu thịt đỏ nhưng ít rau xanh, trái cây và sữa, cùng với việc uống rượu, kể cả bia, có thể làm gia tăng nguy cơ phát triển u xơ tử cung. Vậy, u xơ tử cung nên ăn gì và làm gì để cải thiện tình trạng bệnh? 

3. Các biến chứng của u xơ tử cung

Mặc dù u xơ tử cung không thường gây nguy hiểm, chúng có thể gây cảm giác khó chịu và một số biến chứng như thiếu máu, mệt mỏi và mất máu nhiều. Tuy nhiên, trường hợp phải truyền máu vì mất máu do u xơ tử cung rất hiếm.

U xơ thường không ảnh hưởng đến khả năng mang thai. Tuy nhiên, nếu là u xơ tử cung dưới niêm mạc, chúng có thể dẫn đến vô sinh hoặc sảy thai. Bên cạnh đó, u xơ có thể làm gia tăng nguy cơ gặp phải một số biến chứng trong thai kỳ, như nhau bong non, hạn chế sự phát triển của thai nhi hoặc sinh non.

4. U xơ tử cung nên ăn gì và làm gì để cải thiện sức khỏe?

4.1 Chế độ ăn uống cho người bị u xơ

Theo một nghiên cứu gần đây, việc ăn nhiều trái cây như táo và cà chua, cũng như các loại rau họ cải như bông cải xanh và bắp cải, có thể làm giảm nguy cơ mắc u xơ tử cung. Hơn nữa, tiêu thụ thực phẩm lành mạnh như trái cây, rau hữu cơ và ngũ cốc nguyên hạt có thể giúp chị em giảm bớt các triệu chứng hiện tại.  

Trong vấn đề “U xơ tử cung nên ăn gì và làm gì?”, chị em phụ nữ nên tăng cường tiêu thụ thịt trắng. Để kiểm soát u xơ tử cung, người bệnh nên ưu tiên tiêu thụ các loại thịt trắng như gà, vịt, ngan thay thế cho thịt đỏ. Thịt trắng, với hàm lượng estrogen thấp hơn đáng kể so với thịt đỏ, giúp hạn chế kích thích sự phát triển của các khối u xơ.  

Việc bổ sung thịt trắng vào chế độ ăn uống cho người bị u xơ không chỉ cung cấp protein cần thiết mà còn góp phần giảm thiểu các triệu chứng khó chịu như đau bụng, chảy máu bất thường và co thắt tử cung thường gặp ở bệnh nhân u xơ tử cung.

Ngoài thịt trắng, u xơ tử cung nên ăn gì và làm gì? Việc thường xuyên bổ sung cá vào chế độ ăn uống cho người bị u xơ đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc cân bằng nội tiết tố estrogen. Các axit béo omega-3 có hàm lượng cao trong các loại cá như cá hồi, cá thu, cá ngừ,...

4.2 Cần làm gì để cải thiện sức khỏe cho người bị u xơ

Bên cạnh chế độ ăn uống cho người bị u xơ, việc duy trì lối sống lành mạnh cũng rất quan trọng.

• Thường xuyên theo dõi huyết áp: Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng có sự liên quan mật thiết giữa u xơ tử cung và huyết áp cao. Chị em nên trao đổi với bác sĩ về các phương pháp kiểm soát huyết áp, bao gồm đổi sang chế độ ăn uống cho người bị u xơ, thay đổi lối sống hoặc điều chỉnh thuốc men.
• Kiểm soát căng thẳng: Mặc dù các nghiên cứu vẫn đang tiếp tục tìm hiểu ảnh hưởng của căng thẳng đối với sự hình thành u xơ tử cung, một số kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng căng thẳng và u xơ có thể có sự liên quan nhất định. Phụ nữ có thể thử áp dụng các phương pháp thư giãn như yoga, massage hoặc thái cực quyền để giảm bớt căng thẳng. Ngoài ra, một số phụ nữ cảm thấy châm cứu cũng là một phương pháp giảm đau bụng kinh hiệu quả.
• Tìm tư thế giúp cơ thể thư giãn: Nếu cơn đau bụng kinh liên quan đến u xơ tử cung làm chị em khó chịu, hãy thử nằm ngửa và kê gối dưới chân. Ngoài ra, nằm nghiêng và co gối về phía ngực cũng có thể giúp giảm sức ép lên lưng.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thực phẩm bổ sung nào: Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng các chất bổ sung như vitamin D có thể góp phần giảm nguy cơ phát triển u xơ tử cung. Tuy nhiên, không phải tất cả các loại thực phẩm bổ sung đều phù hợp cho việc cải thiện sức khỏe phụ nữ. Ví dụ, một số bác sĩ có thể đề xuất trà lá mâm xôi để hỗ trợ thai kỳ hoặc điều trị hội chứng tiền kinh nguyệt, nhưng loại trà này không được khuyến cáo cho người mắc u xơ tử cung. Lý do vì loại trà này có tác động giống estrogen trong cơ thể, làm các triệu chứng nghiêm trọng hơn. Vì vậy, người bệnh nên trao đổi kỹ lưỡng với bác sĩ về tất cả các loại thuốc và thực phẩm bổ sung, kể cả những loại có nguồn gốc tự nhiên, bởi chúng có thể gây ra tác dụng phụ mà chúng ta không lường trước.  

5. Không nên làm gì khi bị u xơ tử cung?

• Tránh tiêu thụ thực phẩm đã qua chế biến, thịt đỏ hoặc sữa chứa nhiều chất béo quá nhiều: Theo các nghiên cứu, những loại thực phẩm này được xem là các thực phẩm tệ nhất cho người bị u xơ, có khả năng khiến bệnh u xơ tử cung trở nên trầm trọng hơn. Đồ uống có cồn và đồ uống chứa caffeine cũng nằm trong nhóm thực phẩm cần tránh với người bị u xơ.
• Hãy dành thời gian để rèn luyện thể chất: Theo một nghiên cứu, phụ nữ dành khoảng 7 giờ mỗi tuần để tham gia các hoạt động thể dục như chạy bộ, đi bộ hoặc khiêu vũ có nguy cơ bị u xơ tử cung thấp hơn so với những người ít vận động. Ngoài ra, việc tập luyện còn giúp giảm huyết áp.
• Hạn chế việc tiêu thụ đường quá mức: Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc ăn quá nhiều đường có thể làm tăng nguy cơ phát triển u xơ tử cung. Vì vậy, người bị u xơ nên tránh việc tiêu thụ đường không kiểm soát.
• Ngừng hút thuốc: Nhiều chuyên gia cảnh báo rằng hành vi này có thể làm cơn đau bụng trong kỳ kinh thêm trầm trọng bởi hút thuốc cản trở sự lưu thông oxy đến khung chậu. 

Nếu mọi người có bất kỳ câu hỏi nào về dinh dưỡng và cần ý kiến từ bác sĩ, hãy gửi câu hỏi của mình tại phần HỎI BÁC SĨ VINMEC trên trang web chính thức của bệnh viện. Bác sĩ sẽ nhận được câu hỏi và phản hồi mọi người trong thời gian nhanh nhất. 

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.