Xạ hình gan mật là một xét nghiệm hình ảnh hiện đại giúp bác sĩ phát hiện các vấn đề ở hệ thống mật như tắc nghẽn hoặc viêm túi mật. Đây là một thủ thuật an toàn, hiệu quả và đơn giản, chỉ sử dụng một lượng nhỏ chất phóng xạ. Tuy nhiên, do liên quan đến thuật ngữ "phóng xạ", nhiều bệnh nhân vẫn cảm thấy bối rối trước phương pháp này dù thực tế rất an toàn.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Tiêu hoá - Gan Mật - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Xạ hình gan mật được thực hiện để làm gì?
Xạ hình gan mật hay HIDA Scan là một loại xét nghiệm hình ảnh giúp bác sĩ phát hiện các vấn đề của hệ thống mật, bao gồm túi mật và ống mật của gan. Tuy nhiên, phương pháp này không phải là chụp cắt lớp vi tính (CT Scan) đường mật, vì HIDA Scan tập trung vào chức năng và luồng mật, trong khi CT Scan tạo hình ảnh chi tiết về cấu trúc.
Thực hiện xạ hình gan mật có thể giúp chẩn đoán bệnh viêm túi mật cấp tính - tình trạng viêm túi mật xảy ra một cách đột ngột ở người bệnh. Ngoài ra, HIDA Scan còn được dùng để chẩn đoán một số tình trạng như sau:
- Chẩn đoán viêm túi mật mãn tính hoặc kéo dài.
- Đánh giá chức năng hoạt động của gan.
- Chẩn đoán tắc ống mật.
- Kiểm tra sự rò rỉ hậu phẫu.
- Đánh giá tình trạng ghép gan.
- Đo lường hiệu quả túi mật.
2. Khi nào cần thực hiện xạ hình gan mật?
Bác sĩ sẽ là người quyết định khi nào bệnh nhân nên thực hiện HIDA Scan. Ngoài ra, phương pháp này cũng được chỉ định nếu bệnh nhân đang mắc viêm túi mật cấp tính và đi kèm với các triệu chứng như đau phần trên bên phải của bụng, buồn nôn, nôn mửa và đau ở phần lưng ngay giữa bả vai.
Bên cạnh đó, HIDA scan có thể được bác sĩ chỉ định nếu kết quả siêu âm hoặc chụp CT phát hiện sỏi mật hoặc các bất thường ở túi mật.
Để chuẩn bị cho xét nghiệm này, bệnh nhân cần nhịn ăn ít nhất 4 giờ trước khi thực hiện. Ngoài ra, cần ngưng sử dụng morphin hoặc các loại thuốc liên quan đến morphin, vì chúng có thể ảnh hưởng đến chức năng của hệ thống mật và túi mật, làm sai lệch kết quả.
3. Quy trình thực hiện xạ hình gan mật
Trong xét nghiệm HIDA scan, người bệnh sẽ nằm trên bàn và một chất phóng xạ được tiêm vào tĩnh mạch ở cánh tay. Một số người có thể cảm thấy hơi lạnh khi chất này được tiêm vào.
Chất phóng xạ sẽ di chuyển qua máu đến gan - nơi được xử lý và đưa vào hệ thống mật. Các bác sĩ sẽ sử dụng máy quét gamma để theo dõi sự di chuyển của chất phóng xạ và hiển thị hình ảnh trên màn hình máy tính.
Quá trình này kéo dài khoảng một giờ và thường không gây đau đớn. Tuy nhiên, nếu người bệnh có các triệu chứng như đau túi mật trước đó, họ có thể cảm thấy khó chịu nhẹ trong khi thực hiện xét nghiệm.
4. HIDA Scan có thể phát hiện những vấn đề gì?
Khi chất đánh dấu di chuyển, bác sĩ sẽ phân tích hình ảnh và đưa ra các chẩn đoán khác nhau. Có thể kể đến như:
- Túi mật không hiển thị trên hình ảnh. Nếu túi mật bị viêm, ống dẫn đến túi mật có thể bị tắc, ngăn chất phóng xạ vào túi mật nhưng chất này vẫn xuất hiện ở ruột. Nếu điều này xảy ra, bác sĩ có thể nghi ngờ viêm túi mật cấp. Để xác nhận chính xác, bác sĩ có thể tiêm thuốc nhằm tăng áp lực trong hệ thống mật, cố gắng đẩy chất đánh dấu vào túi mật.
- Nếu túi mật xuất hiện sau khi tiêm thuốc, điều đó có thể chỉ ra viêm túi mật mãn tính thay vì viêm túi mật cấp tính. Điều này có nghĩa là người bệnh có thể không cần phẫu thuật ngay lập tức nhưng chức năng túi mật sẽ không ổn định.
- Nếu chất đánh dấu xuất hiện cả ở ruột và túi mật, chức năng gan của người bệnh có thể bình thường.
- Nếu chất phóng xạ xuất hiện trong khoang bụng ở người đã phẫu thuật cắt túi mật, đây có thể là dấu hiệu rò rỉ mật. Lúc này, cần can thiệp y tế để ngăn chặn tình trạng viêm phúc mạc cấp tính – một tình trạng nghiêm trọng có thể dẫn đến suy nội tạng hoặc tử vong.
Khi thực hiện xạ hình gan mật, bệnh nhân có thể bị bầm tím tại vị trí tiêm. Không chỉ vậy, lượng chất phóng xạ được sử dụng là rất thấp. Sau khi thực hiện xét nghiệm, chất này sẽ được thải ra ngoài qua nước tiểu và phân trong khoảng 1-2 ngày sau khi xét nghiệm hoàn tất.
Vừa rồi là những thông tin mà Vinmec cung cấp cho người đọc về xạ hình gan mật và các tác dụng của phương pháp này. Hi vọng bệnh nhân đã có được những thông tin cần thiết cho mình.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
