Thuốc Esketamine: Công dụng, chỉ định và lưu ý khi dùng

Thuốc Esketamine có tác dụng như là một liệu pháp giúp cải thiện các triệu chứng trầm cảm ở người lớn bị rối loạn trầm cảm nặng, có ý tưởng hoặc hành vi tự sát cấp tính. Tuy nhiên, hiệu quả trong việc ngăn ngừa tự tử hoặc giảm ý định về hành vi tự sát vẫn chưa được chứng minh.

Esketamine là 1 loại thuốc chống trầm cảm. Bản chất của Esketamine là một loại thuốc rất giống với ketamine nhưng có một số điểm khác biệt khiến thuốc này có cách thức hoạt động khác trong não.

Esketamine có tác dụng như 1 loại thuốc chống trầm cảm nhưng ít có khả năng gây buồn ngủ. Bên cạnh đó, thuốc có thể đem lại tác dụng nhanh chóng, đôi khi giúp giảm các triệu chứng trầm cảm chỉ trong vòng vài ngày. Hiện nay, thuốc Esketamine được nhận nhiều hài lòng trong việc khôi phục khả năng trải nghiệm niềm vui của con người.

Trong lịch sử, thuốc Esketamine cũng đã được sử dụng như 1 chất gây mê. Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng, khi được sử dụng với liều lượng thấp hơn cùng với thuốc chống trầm cảm thông thường thì Esketamine có thể mang lại hiệu quả đối với những người bị trầm cảm không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác. Chính vì thế, việc điều trị bằng thuốc esketamine được dành riêng cho những trường hợp này.

Ngoài ra, một điểm khác biệt của Esketamine so với các thuốc chống trầm cảm khác là hình thức trình bày dưới dạng thuốc xịt mũi. Những liều dùng đầu cần thực hiện tại phòng khám dưới sự giám sát và theo dõi của bác sĩ để đảm bảo an toàn. Dạng xịt của thuốc Esketamine giúp đem đến tác dụng nhanh chóng, dung nạp tốt với một số lượng lớn bệnh nhân.

• Thuốc Esketamine được bào chế dưới dạng thuốc xịt mũi. Mỗi thiết bị cung cấp 2 lần xịt, chứa tổng cộng 28 mg esketamine.
• Thuốc Esketamine phải được sử dụng dưới sự giám sát trực tiếp của bác sĩ cho những lần sử dụng đầu tiên.
• Tất cả các bệnh nhân đều cần được đánh giá huyết áp trước và sau khi điều trị bằng thuốc Esketamine. Nếu huyết áp ban đầu tăng (ví dụ trên 140 mmHg đối với huyết áp tâm thu, trên 90 mmHg đối với huyết áp tâm trương) thì bác sĩ cần cân nhắc rủi ro của việc tăng huyết áp trong thời gian ngắn và lợi ích của thuốc Esketamine đem lại cho người bệnh. Trong trường hợp bệnh nhân có tình trạng tăng huyết áp hoặc áp lực nội sọ có nghiêm trọng thì thuốc Esketamine là chống chỉ định.
• Sau khi dùng thuốc Esketamine, người bệnh cũng cần đánh giá lại huyết áp sau khoảng 40 phút. Nếu huyết áp giảm và bệnh nhân có vẻ ổn định về mặt lâm sàng trong ít nhất 2 giờ, bệnh nhân có thể được xuất viện; nếu không, hãy tiếp tục giám sát cho đến khi ổn định. Đồng thời, bệnh nhân cũng được khuyến cáo không tham gia vào các hoạt động yêu cầu sự tập trung, chẳng hạn như lái xe, vận hành máy móc cho đến ngày hôm sau.
• Vì thuốc Esketamine có thể gây ra cảm giác buồn nôn và nôn ói nên người bệnh cần được dặn dò tránh ăn ít nhất 2 giờ và tránh uống nước ít nhất 30 phút trước khi dùng thuốc.
• Trong trường hợp bệnh nhân cần dùng corticosteroid hoặc thuốc thông mũi vào ngày dùng Esketamine thì nên dùng những thuốc này ít nhất 1 giờ.
• Liều lượng khuyến nghị của Esketamine cần do bác sĩ chỉ định, tùy thuộc vào những đánh giá hiệu quả và khả năng dung nạp thuốc. Bằng chứng về lợi ích điều trị cần được đánh giá vào cuối giai đoạn khởi phát để xác định cần tiếp tục điều trị.
• Thuốc Esketamine là chống chỉ định ở những bệnh nhân mắc bệnh mạch máu do phình động mạch (bao gồm động mạch chủ ngực và bụng, nội sọ và mạch ngoại vi) hoặc dị dạng động mạch và có tiền sử xuất huyết trong não cũng như quá mẫn với esketamine, ketamine hoặc bất kỳ tá dược nào trong thuốc.

3.1 Tác dụng an thần

Trong các thử nghiệm lâm sàng, hơn một nửa số bệnh nhân được điều trị bằng thuốc Esketamine có tác dụng an thần.

Do khả năng tác dụng an thần nên bệnh nhân phải được theo dõi tại cơ sở y tế ít nhất 2 giờ sau khi dùng thuốc Esketamine. Khi bệnh nhân được xem là ổn định về mặt lâm sàng thì bác sĩ sẽ cho phép rời khỏi cơ sở y tế.

3.2 Phân ly tâm lý

Các tác động tâm lý phổ biến nhất của thuốc Esketamine là những thay đổi về phân ly tâm lý hay tri giác (bao gồm biến dạng thời gian, không gian và ảo ảnh), phi tiêu chuẩn hóa và phi cá nhân hóa.

Vì thuốc Esketamine có khả năng gây ra các hiệu ứng phân ly nên cần đánh giá cẩn thận bệnh nhân bị rối loạn tâm thần trước khi dùng thuốc và chỉ nên bắt đầu điều trị nếu lợi ích cao hơn nguy cơ.

3.2 Nguy cơ lạm dụng thuốc

• Thuốc Esketamine có thể dẫn đến nguy cơ lạm dụng, nhất là trên các bệnh nhân từng có tiền căn nghiện thuốc trước đó hay sử dụng chất kích thích nói chung;
• Suy nghĩ và hành vi tự sát ở thanh thiếu niên và thanh niên;
• Trong các phân tích tổng hợp về các thử nghiệm có đối chứng với giả dược, thuốc Esketamine cho thấy làm tăng suy nghĩ và hành vi tự sát ở thanh thiếu niên và thanh niên;

Trong các trường hợp này, cần thông báo sớm cho bác sĩ và cân nhắc thay đổi chế độ điều trị, bao gồm cả việc có thể ngừng thuốc Esketamine và/ hoặc thuốc chống trầm cảm uống đồng thời.

3.3 Tăng huyết áp

Thuốc Esketamine gây ra phản xạ tăng huyết áp tâm thu và/ hoặc huyết áp tâm trương ở tất cả đối tượng dù đang dùng liều lượng khuyến cáo. Thông thường, phản xạ tăng huyết áp sẽ đạt đỉnh khoảng 40 phút sau khi dùng thuốc Esketamine và kéo dài khoảng 4 giờ sau đó.

Vì vậy, cần theo dõi sinh hiệu của người bệnh sau khi dùng thuốc ổn định mới có thể ra về.

3.4 Suy giảm nhận thức

Trong một nghiên cứu ở những người tình nguyện khỏe mạnh, một liều thuốc Esketamine có thể gây suy giảm nhận thức ngắn hạn và cả suy giảm nhận thức lâu dài cũng như trí nhớ dài hạn. Nguy cơ này sẽ tăng cao hơn nếu lạm dụng ketamine lặp đi lặp lại.

3.5 Viêm bàng quang

Các trường hợp viêm bàng quang đã được báo cáo ở những người sử dụng thuốc Esketamine lâu dài hay lạm dụng thuốc.

Trong các nghiên cứu lâm sàng với thuốc xịt mũi Esketamine, nhóm dùng thuốc có một tỷ lệ cao hơn xuất hiện các triệu chứng đường tiết niệu dưới như tiểu nhiều lần, tiểu khó, tiểu gấp và tiểu đêm so với nhóm bệnh nhân được điều trị bằng giả dược.

3.6 Độc tính đối với phôi thai

• Dựa trên những phát hiện được công bố từ động vật mang thai được điều trị bằng ketamine, thuốc Esketamine có thể gây hại cho thai nhi khi dùng trên nhóm phụ nữ mang thai.
• Như vậy, cần tư vấn cho phụ nữ mang thai về nguy cơ có thể xảy ra khi trẻ sơ sinh tiếp xúc với thuốc Esketamine trong tử cung trước khi khởi trị. Đồng thời, bác sĩ cũng cần tư vấn cho phụ nữ trong độ tuổi sinh sản các biện pháp ngừa thai hiệu quả trong thời gian dùng thuốc.

Tóm lại, Esketamine là thuốc kê đơn được sử dụng bằng cách xịt mũi phối hợp cùng với một loại thuốc chống trầm cảm khác để đem lại tác dụng kiểm soát chứng trầm cảm kháng trị ở người lớn. Vì những nguy cơ trên những hệ cơ quan khác, nhất là tác dụng làm tăng huyết áp cũng như ảnh hưởng tâm thần kinh ngắn hạn hay dài hạn nên người bệnh cần được theo dõi sát trong thời gian dùng thuốc Esketamine, nhằm phát hiện sớm các tác dụng phụ và kịp thời điều chỉnh.

Nguồn tham khảo: spravatohcp.com, accessdata.fda.gov, webmd.com