Hướng dẫn tập cơ vòng cho người có vấn đề về kiểm soát động tác đi đại tiện

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Huyền Nhung - Bác sĩ Nội Tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Có các bài tập cụ thể tập trung vào cơ vòng hậu môn. Những bài tập này có thể giúp cải thiện khả năng kiểm soát động tác đi đại tiểu tiện. Chúng liên quan đến việc co và giãn của cơ vòng hậu môn. Có một số tư thế khác nhau để thực hiện các bài tập này, chẳng hạn như ngồi, đứng và nằm. Một chuyên gia chăm sóc sức khỏe, chẳng hạn như một nhà vật lý trị liệu hoặc y tá chuyên khoa về sức khỏe, sẽ hướng dẫn bạn thực hiện những thói quen này và giúp bạn theo dõi sự tiến bộ của mình..

Ở hậu môn có 2 vòng cơ xung quanh, vòng trong là cơ thắt trong hậu môn – cơ không tự chủ, chịu sự chi phối của hệ thần kinh tự động. Cơ này luôn ở trạng thái đóng cho đến khi nhận được các tín hiệu của trực tràng đã đầy phân. Bạn không thể điều khiển được sự đóng mở của cơ thắt này.

Bên ngoài của cơ vòng đó là cơ thắt ngoài hậu môn – cơ tự chủ. Cơ này chịu sự chi phối của não bộ và bạn có thể điều khiển, đóng mở cơ thắt này 1 cách có chủ đích. Cơ chế hoạt động của các cơ, khi có phân đi đến trực tràng, cơ vòng bên trong giãn ra và cho phép phân đi vào phần hậu môn. Dây thần kinh rất nhạy trong ống hậu môn có thể cho bạn biết đó là khí hoặc phân đang ở ống hậu môn. Một tín hiệu sẽ được gửi đến não rằng trực tràng đã đầy và bạn có thể đưa ra quyết định đi vào nhà vệ sinh hay không. Nếu việc đi vệ sinh là bất tiện thì bạn có thể co bóp có ý thức cơ thắt ngoài hậu môn và đẩy chuyển động của phân trở lại trực tràng. Có một cơ hỗ trợ cho việc này đó là cơ hậu môn trực tràng. Bất kể cơ nào trong số cơ kể trên đều có thể trở nên yếu, làm cho hậu môn không đóng hoàn toàn và do đó có thể xảy ra rò rỉ phân, xì hơi... Nếu cơ vòng bên trong không hoạt động thì bạn có thể bị rò rỉ không cảnh báo. Nếu cơ vòng bên ngoài yếu, bạn có thể bị rò rỉ khí, chất lỏng hoặc thậm chí phân rắn. Tình trạng này thường gặp ở những phụ nữ sau sinh nở, đặc biệt đối với đẻ thường. Táo bón và căng thẳng cũng có thể gây ra suy giảm sức co bóp của cơ thắt hậu môn. Ngoài ra, cơ thắt cũng yếu dần theo tuổi tác do sự lão hoá nói chung cũng như sự thay đổi hormone. Các phẫu thuật cắt ruột cũng có thể ảnh hưởng đến cách các cơ này hoạt động hoặc đôi khi không có nguyên nhân rõ ràng.

Việc đầu tiên cần làm khi gặp khó khăn với việc rò rỉ khí hoặc phân là đến gặp bác sĩ để tư vấn và thăm khám tình trạng sức khoẻ. Các trường hợp triệu chứng mới xuất hiện luôn phải được đánh giá cẩn thận với một số xét nghiệm thích hợp như : nội soi đại trực tràng, đo áp lực cơ thắt hậu môn bằng áp kế....Tại hệ thống bệnh viện đa khoa quốc tế Vinmec hiện đã có đầy dủ những phương tiện máy móc hiện đại nhất hỗ trợ cho việc chẩn đoán và điều trị chứng đại tiện són phân do rối loạn hoạt động của cơ thắt hậu môn.

Các bài tập cơ vòng hậu môn có thể tăng cường cơ này để hỗ trợ đưa chúng trở lại. Điều này giúp kiểm soát ruột của bạn tốt hơn, cải thiện hoặc ngừng rò rỉ khí hoặc phân. Giống như bất kỳ cơ nào khác trong cơ thể, bạn càng sử dụng và tập luyện cho chúng thì chúng càng được củng cố. Điều quan trọng là học cách tập luyện một cách đúng đắn và kiểm tra thường xuyên rằng bạn vẫn đang thực hiện nó đúng. Cách thực hiện bài tập như sau:

Bước 1: Ngồi thoải mái với đầu gối hơi xa nhau

Bước 2: Bây giờ hãy tưởng tượng rằng bạn đang cố gắng ngăn khí vượt qua khỏi ruột. Để làm được điều này, bạn phải siết chặt cơ xung quanh hậu môn.

Bước 3: Cố gắng siết chặt và nâng cơ đó càng chặt càng tốt, như thể bạn thực sự lo lắng rằng bạn sắp bị són phân. Bạn nên có thể cảm thấy cơ chuyển động. Mông của bạn, bụng và chân không được cử động chút nào.

Bước 4: Bạn nên chú ý đến vùng da xung quanh hậu môn thắt chặt và được kéo lên và ra khỏi ghế của bạn. Hãy thực sự thử để cảm nhận điều này. Bây giờ bạn đang tập thể dục cơ vòng hậu môn của bạn. Bạn không cần phải nín thở khi thắt chặt các cơ!

Bước 5: Bây giờ hãy tưởng tượng rằng cơ vòng là một lực nâng. Khi bạn siết chặt hết mức có thể, lực nâng của bạn sẽ tăng lên. Nhưng bạn không thể giữ nó ở đó quá lâu vì nó sẽ rất nhanh chóng mệt mỏi. Vì vậy, bây giờ hãy bóp nhẹ nhàng hơn, chỉ nâng lên đến mức cảm thấy bạn có thể giữ nó lâu hơn lúc ép tối đa.

Lưu ý khi tập

• Ngồi, đứng hoặc nằm với hai đầu gối hơi lệch nhau. Từ từ thắt chặt và kéo cơ vòng lên càng chặt càng tốt. Giữ sự thắt chặt này trong ít nhất năm giây, và sau đó thư giãn trong khoảng bốn giây. Lặp lại năm lần. Điều này sẽ hoạt động dựa trên sức mạnh của cơ bắp.
• Tiếp theo, kéo các cơ lên ​​khoảng một nửa mức tối đa của chúng. Xem bạn có thể giữ nó được trong bao lâu. Sau đó, thư giãn ít nhất 10s lặp lại 2 lần, điều này sẽ làm việc về độ bền bỉ và duy trì.
• Kéo các cơ lên ​​nhanh và chặt nhất có thể và sau đó thư giãn và sau đó kéo lên một lần nữa, và xem bạn có thể làm được bao nhiêu lần làm điều này trước khi bạn cảm thấy mệt mỏi. Cố gắng trong khoảng năm lần kéo lên nhanh chóng. Điều này sẽ hoạt động dựa trên phản ứng của cơ bắp của bạn.
• Thực hiện năm bài tập này chăm chỉ nhất có thể, miễn là hai bài tập bạn có thể và năm lần kéo lên nhanh chóng. Bốn đến sáu lần mỗi ngày.
• Khi các cơ khỏe hơn, bạn sẽ thấy rằng mình có thể giữ được lâu hơn năm giây và bạn có thể kéo nhiều hơn mỗi lần mà cơ không bị mỏi.
• Sẽ rất hữu ích nếu bạn thực hiện các bài tập này cả khi ngồi và đứng như làm việc chống lại trọng lực sẽ giúp tăng cường cơ bắp.
• Cần có thời gian tập luyện đủ lâu để giúp cơ bắp khỏe hơn. Bạn có thể cần tập thường xuyên, kiên trì trong vài tháng trước khi cơ bắp đạt được toàn bộ sức mạnh của chúng

Lúc đầu cần dành thời gian cho việc làm đúng các bài tập này. Nhưng rất nhanh sau đó chúng sẽ sớm trở lên dễ dàng thực hiện mọi lúc mọi nơi. Nếu bạn không chắc là mình đang tập đúng cơ hãy đặt ngón tay vào hậu môn khi bạn bóp để kiểm tra. Bạn sẽ thấy một lực nâng và ép nhẹ nhàng nếu bạn đang tập đúng cơ, hoặc là có thể nhìn khu vực này trong gương – bạn sẽ thấy hậu môn nhăn lên khi bạn bóp vào nó. Trong quá trình tập luyện cần theo dõi cân nặng, trọng lượng tăng lên sẽ gây thêm căng thẳng cho cơ bắp của bạn. Một khi đã lấy lại quyền kiểm soát ruột của mình đừng quên duy trì các bài tập, tiếp tục thực hiện chúng vài lần mỗi ngày để đảm bảo rằng vấn đề không trở lại.

Nguồn tham khảo: verywellhealth.com, uhb.nhs.uk