Nhiễm H.pylori và các bệnh lý gan mật

Bài viết của Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương - Bác sĩ nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Helicobacter pylori (H. pylori) là một loại vi khuẩn gram âm sống trong môi trường dạ dày. Tuy nhiên, nhiễm helicobacter pylori không chỉ ảnh hưởng đến hệ thống dạ dày, mà còn liên quan đến các bệnh lý gan mật.

H. pylori là một vi khuẩn gram âm, hình chữ S, hoặc xoắn khuẩn thuộc giống Helicobacteraceae. Năm 1979, R. Warren đã xác định được Campylobacter pylori và cho rằng vi sinh vật này là tác nhân gây bệnh viêm dạ dày. Năm 1982, BJ Marshall đã phân lập được vi khuẩn H. pylori và chỉ ra mối quan hệ giữa sự tồn tại của nó cũng như sự phát triển bệnh loét dạ dày tá tràng.

Theo các khái niệm hiện đại, môi trường sống chủ yếu (sống, phát triển và sinh sản) của H. pylori là lớp chất nhầy thượng bì ở vùng hố dạ dày và phần đầu của tá tràng. H. pylori thường không được phát hiện trong không gian dưới biểu mô của dạ dày cũng như trong biểu mô của các tuyến dạ dày. Khả năng di chuyển của vi sinh vật qua lớp chất nhầy xảy ra do sự hiện diện của một số trùng roi di động, góp phần đưa vi khuẩn di chuyển đến những vùng có điều kiện thích hợp để tồn tại.

Cho đến nay, con đường lây truyền chính của vi khuẩn H. pylori vẫn chưa được biết đến. Sự lây nhiễm thường xảy ra nhất từ ​​người này sang người khác. Các đường lây truyền có thể xảy ra, chẳng hạn như phân-miệng, miệng-miệng và dạ dày-miệng, đã được nghiên cứu toàn diện trong những năm gần đây. H. pylori có thể được phân lập từ các chất dịch cơ thể khác nhau. Tác nhân gây bệnh được phát hiện trong mảng bám răng, nước bọt, mô amiđan, ống tủy và trên niêm mạc miệng (kể cả trên bề mặt lưỡi), sử dụng xét nghiệm phản ứng chuỗi polymerase. Đặc biệt chú ý đến ô nhiễm môi trường liên quan đến việc tiêu thụ nước và thực phẩm có chứa H. pylori.
Đa số các tác giả coi việc lây truyền mầm bệnh trong gia đình là con đường chủ yếu và có ý nghĩa nhất. Ý kiến ​​này được xác nhận bởi các yếu tố, chẳng hạn như sự tiếp xúc gần gũi giữa các cá nhân trong gia đình, tình trạng kinh tế xã hội đơn lẻ của các thành viên trong gia đình và khuynh hướng di truyền đối với sự tồn tại của H. pylori.

2.1. Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD)

NAFLD đề cập đến một loạt các rối loạn, trong đó nhiễm mỡ gan được quan sát bằng các xét nghiệm hình ảnh hoặc mô học. Người ta tin rằng tình trạng nói trên được thúc đẩy bởi sự đề kháng insulin gây ra bởi các phân tử mà quá trình sản xuất bị kích thích bởi nhiễm H. pylori như yếu tố hoại tử khối u và protein phản ứng C.

Hơn nữa, sự giảm sản xuất adiponectin, một phân tử ức chế sự lắng đọng axit béo trong gan, được quan sát thấy ở bệnh nhân H. pylori. Vi khuẩn có thể đến gan qua mật và dẫn đến viêm gan.

2.2. Ung thư biểu mô gan

Mặc dù các nghiên cứu đã điều tra mối liên quan giữa nhiễm H. pylori và ung thư biểu mô gan, nhưng kết quả trái ngược nhau đã được tìm thấy. Tuy nhiên, người ta đã chỉ ra rằng nhiễm H. pylori có liên quan đến viêm gan, xơ hóa và hoại tử. Cùng với những hậu quả này, sự di chuyển của vi khuẩn qua đường mật cũng có thể dẫn đến tổn thương gan trực tiếp, tạo tiền đề hoặc thậm chí kích hoạt quá trình gây ung thư.

Tỷ lệ nhiễm helicobacter pylori ở bệnh nhân ung thư biểu mô gan liên quan đến HBV (68,9%) và ung thư biểu mô gan âm tính với HBV (33,3%) cao hơn khi so sánh với nhóm chứng ( P <0,001). Theo nghĩa này, các nghiên cứu đồng ý với việc sàng lọc nhiễm H. pylori, sau đó là diệt trừ vi khuẩn ở bệnh nhân rối loạn gan, nhằm ngăn ngừa sự tiến triển của bệnh đã có và khởi phát ung thư.

2.3. Viêm túi mật và sỏi mật

Nghiên cứu gần đây đã điều tra mối quan hệ nguy cơ có thể có giữa nhiễm helicobacter pylori và sự phát triển của sỏi mật và viêm túi mật. Về vấn đề đầu tiên, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự hiện diện của vi khuẩn H. pylori trong mật có thể là một yếu tố nguy cơ cho sự phát triển của nó. Hơn nữa, trong số các nghiên cứu khác, một phân tích tổng hợp đã chứng minh mối liên quan tích cực giữa nhiễm helicobacter pylori và viêm túi mật mãn tính/sỏi đường mật (OR = 3.022; KTC 95%: 1.897-4.815; I 2 = 20.1%). Trong số những cách giải thích, người ta tin rằng H. pylori có thể nhiễm vào hệ thống mật, gây viêm mãn tính ở niêm mạc của nó và kết quả là dẫn đến suy giảm bài tiết axit và giảm khả năng hòa tan của muối canxi trong mật, từ đó hình thành sỏi mật.

Tài liệu tham khảo:

• Santos MLC, de Brito BB, da Silva FAF, Sampaio MM, Marques HS, Oliveira e Silva N, de Magalhães Queiroz DM, de Melo FF. Helicobacter pylori infection: Beyond gastric manifestations. World J Gastroenterol 2020; 26(28): 4076-4093 [PMID: 32821071 DOI: 10.3748/wjg.v26.i28.4076]