Tìm hiểu về bệnh tim tứ chứng Fallot

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi các bác sĩ Ngoại Tim mạch & Lồng ngực - Trung tâm Tim mạch - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Tứ chứng Fallot là bệnh tim bẩm sinh tím hay gặp nhất, chiếm khoảng 10% các bệnh tim bẩm sinh. Bệnh tim này gây ra thay đổi những bất thường về cấu trúc tim.

Bệnh tim bẩm sinh ở trẻ em (hay dị tật tim bẩm sinh) là những dị dạng ở tim xảy ra từ khi còn trong bào thai. Do cấu trúc tim bị khiếm khuyết khiến chức năng và hoạt động của tim bị ảnh hưởng, tuần hoàn máu trong cơ thể hoạt động bất thường.

Bệnh tim bẩm sinh ở trẻ em là dạng dị tật bẩm sinh thường gặp nhất và là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu của các ca dị tật bẩm sinh. Hiện nay, nhờ kỹ thuật siêu âm, dị tật tim bẩm sinh có thể được phát hiện ở tuần thứ 18 của thai kỳ.

Tứ chứng Fallot là một bệnh tim bẩm sinh thường gặp ở nước ta cũng như trên toàn thế giới. Tỷ lệ mắc bệnh là 10% trong tất cả các bệnh tim bẩm sinh. Đây cũng là một trong những bệnh tim bẩm sinh có tím thường gặp nhất, chiếm 75% các bệnh tim có tím ở trẻ em trên 2 tuổi.

Bệnh thường có biểu hiện tím sớm ngay từ những tháng đầu sau sinh với diễn tiến nặng dần theo tuổi, gây ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển thể chất, tinh thần và hoạt động của trẻ. Nếu không được can thiệp phẫu thuật sớm, trẻ bị tứ chứng Fallot thường chết trước tuổi trưởng thành do nhiều biến chứng nặng gây nên bởi tình trạng thiếu dưỡng khí trầm trọng. Trẻ có thể bị tử vong trong các cơn thiếu oxy cấp hoặc do viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn, do huyết khối mạch não, áp xe não.

Vì tính chất nặng nề của bệnh nên tứ chứng Fallot cần phải được chẩn đoán càng sớm càng tốt, đánh giá được mức độ nặng của bệnh dựa trên lâm sàng, siêu âm tim và thông tim, từ đó đặt ra vấn đề can thiệp ngoại khoa kịp thời, giúp trẻ có được cuộc sống bình thường.

Tứ chứng Fallot bao gồm 4 tổn thương

• Hẹp đường ra thất phải: Sự liên hệ giữa thất phải và phổi bị hẹp làm dòng máu chảy lên phổi giảm. Vùng hẹp chính là ngay dưới van động mạch phổi làm vùng cơ này dày lên. Van động mạch phổi cũng có thể bị hẹp.
• Thông liên thất: Có lỗ thông giữa thất phải và thất trái của tim.
• Động mạch chủ lệch sang phải và “cưỡi ngựa” ngay trên lỗ thông liên thất: Động mạch chủ thường bị lệch phải nhiều và thường nằm ngay trên lỗ thông liên thất.
• Phì đại thất phải: Phần cơ thất phải dày hơn bình thường do tắc nghẽn đường ra.

Nhận biết trẻ mắc bệnh tim tứ chứng Fallot

• Tím da, niêm mạc là dấu hiệu chủ yếu. Thời gian xuất hiện không nhất định, có thể là ngay sau khi sinh (nếu hẹp khít) hoặc muộn hơn (sau 4 - 6 tháng). Tím tăng lên khi gắng sức (khóc, bú...). Mức độ tím nhiều hay ít thường phụ thuộc vào mức độ hẹp động mạch phổi.
• Khó thở, mệt mỏi khi gắng sức.
• Dấu hiệu ngồi xổm khi trẻ biết đi: trẻ đột ngột ngồi thụp xuống, chổng mông, cúi đầu, tay ôm gối khi gắng sức.
• Ngất do thiếu oxy não.
• Khát nước do tăng cô đặc máu.
• Móng tay khum, ngón tay chân dùi trống, xuất hiện sau 2 - 3 năm.
• Xuất hiện nhiều vết đỏ ở màng tiếp hợp mắt.
• Chậm phát triển thể chất, tinh thần.
• Ở thể không tím: Âm thổi tâm thu do thông liên thất và hẹp phễu, có thể nghe được dọc bờ trái xương ức và bệnh nhân không tím (dấu hiệu lâm sàng của tứ chứng Fallot 4 không tím giống với thông liên thất lỗ nhỏ).

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park đã thực hiện thường quy các bệnh nhân từ trẻ em nhỏ cân cho đến người lớn mắc tim bẩm sinh tứ chứng Fallot và đạt được kết quả rất khả quan với tỷ lệ thành công ca mổ lên đến 95%, tỉ lệ bảo tồn van động mạch phổi cao. (Nếu không bảo tồn được van động mạch phổi trong phẫu thuật sửa chữa hoàn toàn tứ chứng Fallot, đa số các bệnh nhân phải vào viện nhiều lần trong đời để thay van động mạch phổi sinh học sau mỗi 8-10 năm).

Các ca phẫu thuật được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ có chuyên môn cao, nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực phẫu thuật tim mạch. Cùng với đó là sự hỗ trợ từ hệ thống trang thiết bị máy móc hiện đại được bệnh viện đầu tư phục vụ cho các ca phẫu thuật: Hệ thống tim phổi nhân tạo HR20 của Maquet, Máy gây mê Avance CS2, Máy thở R860 của GE, Phòng mổ Hybrid IGS730 hiện đại nhất thế giới

Ưu điểm của phẫu thuật tim bẩm sinh tứ chứng Fallot đó là:

• Sau khi sửa chữa trong tim, mức oxi trong máu tăng lên và bệnh nhi sẽ giảm triệu chứng.
• Giúp phục hồi các chức năng tim mạch, kéo dài sự sống cho người bệnh