Bạn có biết: Sữa mẹ cũng có nhiều loại theo từng giai đoạn

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Trương Nghĩa Bình - Bác sĩ Chuyên khoa sản - Khoa Sản Phụ Khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Sữa mẹ là thức ăn tốt nhất và cần thiết cho trẻ khi mới ra đời. Sữa mẹ chứa hàm lượng dinh dưỡng đầy đủ, các kháng thể dồi dào, đặc biệt là khả năng biến đổi kỳ diệu để đáp ứng nhu cầu của em bé qua từng thời kỳ.

1.1. Phản xạ tiết sữa (phản xạ Prolactin)

Khi trẻ bú sẽ kích thích bài tiết Prolactin. Prolactin vào máu, đến vú và làm cho vú sản xuất sữa, nếu trẻ bú nhiều thì mẹ sẽ tạo nhiều sữa.

1.2. Phản xạ phun sữa (Phản xạ Oxytocin)

Khi trẻ thực hiện động tác mút sẽ kích thích bài tiết oxytocin. Oxytocin có tác dụng làm cho các tế bào cơ xung quanh nang sữa co lại và đẩy sữa ra ngoài. Phản xạ Oxytocin còn bị ảnh hưởng bởi ý nghĩ của bà mẹ. Khi bà mẹ có những cảm giác tốt như hài lòng với con, gần gũi, yêu thương con, luôn tin tưởng vào việc nuôi con bằng sữa mẹ sẽ giúp kích thích phản xạ Oxytocin đáng kể.

1.3. Ức chế tiết sữa

Trong sữa mẹ có một yếu tố phụ được gọi là chất ức chế tạo sữa. Khi một lượng sữa lớn tồn đọng trong vú, chất ức chế sẽ tiết ra khiến cho vú ngưng tạo sữa. Vì vậy muốn tạo nhiều sữa thì phải tạo không gian trống để chứa sữa bằng cách cho trẻ bú thường xuyên hoặc vắt sữa ra.

Ở tuần đầu sau khi sinh, sữa mẹ liên tục biến đổi công thức để có thể đáp ứng được nhu cầu dinh dưỡng của bé trong giai đoạn tăng trưởng.

2.1. Sữa non

Đây là loại sữa mẹ đặc biệt, chỉ được tiết ra trong 3 – 4 ngày đầu sau sinh. Sữa non sánh đặc, là chất lỏng có màu vàng nhạt hoặc trong, được tuyến vú người mẹ tiết ra với số lượng nhỏ trước khi bước vào giai đoạn cho con bú thực sự. Sữa non chứa ít chất béo nhưng lại giàu protein để giúp bé phát triển một cách nhanh chóng. Sữa non đặc biệt chứa nhiều kháng thể và các yếu tố bảo vệ khỏi các bệnh tiêu chảy nhiễm trùng, vì thế mà nó còn được gọi là “Sữa miễn dịch”.

Trẻ được bú sữa non trong những bữa bú đầu tiên là rất quan trọng, đặc biệt trong vòng 1 giờ đầu sau sinh. Sữa non đã có sẵn trong vú mẹ ngay khi trẻ sinh ra. Không nên cho trẻ bất cứ thức ăn, nước uống nào trước khi trẻ bắt đầu bú mẹ.

2.2. Sữa chuyển tiếp (từ 5 đến 14 ngày sau khi sinh)

Đây là sữa được tiết ra trong giai đoạn ngay sau khi sữa non hết và trước khi sữa trưởng thành bắt đầu được hình thành. Thành phần dinh dưỡng của sữa chuyển tiếp dần trở nên giống sữa trưởng thành và số lượng sữa mẹ cũng tăng lên.

2.3. Sữa trưởng thành (khoảng hai tuần sau khi sinh)

Sữa trưởng thành có chứa khoảng một nửa các protein có trong sữa non và chứa nhiều chất béo hơn sữa non. Trong những tháng đầu đời tốc độ tăng trưởng của trẻ sẽ giảm dần vì vậy hàm lượng protein có trong sữa mẹ cũng sẽ giảm dần kể từ ngày đầu tiên tiết sữa đến suốt quá trình cho con bú để đáp ứng phù hợp với nhu cầu tăng trưởng của bé.

3.1. Sữa mẹ thay đổi trong từng lần cho bú

Khởi đầu là nước sữa để làm dịu cơn khát của bé. Trong cữ bú, hàm lượng chất béo và năng lượng tăng dần và đạt mức cao nhất vào cuối cữ bú để thỏa mãn cơn đói của bé.

• Sữa đầu bữa: Là sữa được tiết ra đầu bữa bú của trẻ. Sữa đầu bữa có màu trắng trong, số lượng nhiều và cung cấp nhiều đạm, đường, nước và các chất dinh dưỡng khác.
• Sữa cuối bữa: Là sữa được tiết ra cuối bữa bú của trẻ. Bầu vú mẹ lúc này đã hết căng. Sữa cuối bữa có màu trắng đục vì chứa nhiều chất béo hơn sữa đầu bữa. Chất béo cung cấp nhiều năng lượng cho trẻ giúp trẻ lớn nhanh hơn.

3.2. Sữa mẹ thay đổi theo thời tiết

Sữa mẹ cũng thay đổi để thích nghi với khí hậu: trong thời tiết nóng, sữa được tiết ra tương đối nhiều hơn bình thường để cho bé có đủ nước.

3.3. Sữa mẹ thay đổi theo giới tính của bé

Nếu con của mẹ là một bé trai thì sữa mẹ sẽ có năng lượng lớn hơn 25% so với một bé gái.

• Trong 6 tháng đầu, việc cho trẻ bú mẹ hoàn toàn đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng và nước cho trẻ.
• Từ 6-12 tháng tuổi sữa mẹ cung cấp 70% nhu cầu năng lượng.
• Từ 1-2 tuổi sữa mẹ cung cấp 30 - 40% nhu cầu năng lượng.

Bác sĩ chuyên khoa I Trương Nghĩa Bình có kinh nghiệm trên 13 năm trong lĩnh vực khám chữa bệnh Sản phụ khoa, có chuyên môn cao và kinh nghiệm lâu năm trong chẩn đoán và điều trị các bệnh lý Sản Phụ khoa như:

• Khám sàng lọc các bệnh lý cho mẹ và bé trước sinh
• Sinh thiết gai nhau, chọc ối..
• Siêu âm tầm soát dị tật thai nhi ( siêu âm 3D, 4D)
• Theo dõi sinh, đỡ sinh các trường hợp sinh thường, sinh khó
• Khám điều trị các bệnh lý tiền sản giật, nhau tiền đạo, thai kỳ kèm các bệnh lý nội khoa phức tạp...
• Phẫu thuật lấy thai các trường hợp mổ lấy thai lần 1, lần 2, lần 3...
• Khám, điều trị các bệnh lý phụ khoa.
• Khám, tư vấn các cặp vợ chồng hiếm muộn