Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ để làm gì?

Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ là thủ thuật sử dụng một cây kim nhỏ và rỗng đâm xuyên qua da một cách nhẹ nhàng vào tổn thương để lấy mẫu nhỏ các tế bào hoặc dịch từ một khối u hoặc một cơ quan dưới da đem đi làm xét nghiệm, nhằm xác định tổn thương lành tính hay ác tính.

Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ để làm gì là thắc mắc của không ít bệnh nhân khi được chỉ định làm thủ thuật này. Đây là phương pháp dùng kim nhỏ chọc qua da vào khối u dưới da khác (u tuyến giáp, u phần mềm, hạch, vú...) để lấy bệnh phẩm làm xét nghiệm tế bào học, nhằm xác định bản chất khối u, trước khi bác sĩ lâm sàng quyết định kế hoạch điều trị khối u của bệnh nhân.

Xét nghiệm chọc hút tế bào FNA sử dụng bơm tiêm gắn kim nhỏ đưa kim qua da vào vùng tổn thương, hút với áp lực âm để các tế bào từ mô hạch đi vào trong kim, phụt chất dịch lấy được trên phiến kính, cố định, nhuộm, nhận định hình thái tế bào, sự sắp xếp tế bào, nền phiến đồ dưới kính hiển vi quang học để chẩn đoán tính chất của hạch.

Kỹ thuật chọc hút tế bào FNA được chỉ định khi chẩn đoán các bệnh liên quan đến tuyến giáp, áp dụng với bệnh nhân:

• Hạt giáp có thể được sờ thấy thông qua thăm khám.
• Hạt giáp có kích thước từ 1cm trở lên được phát hiện qua siêu âm.
• Nếu hạt giáp có kích thước dưới 1cm phát hiện qua siêu âm thì chỉ làm FNA khi có các đặc điểm nghi ngờ ác tính qua hình ảnh siêu âm.

Dưới hướng dẫn của siêu âm, bác sĩ dùng một xilanh gắn với kim dài rất nhỏ hút các tế bào từ khối u ra và trải các tế bào này trên một tấm kính để quan sát dưới kính hiển vi. Khả năng chẩn đoán của FNA chính xác đến 95% nếu như lấy đủ mẫu và bác sĩ giải phẫu bệnh có kinh nghiệm.

Các bước tiến hành được diễn ra như sau:

• Bước 1. Lấy bệnh phẩm
  • Bộc lộ vị trí hạch cần chọc hút tế bào (bệnh nhân có thể nằm hoặc ngồi tùy vị trí hạch để làm thủ thuật cho thuận tiện).
  • Sát trùng vùng cần chọc hút tế bào bằng cồn iod.
  • Chọc hút để lấy bệnh phẩm: cố định vị trí hạch cần chọc bằng hai ngón bàn tay trái, tay phải cầm kim có gắn bơm tiêm xuyên qua da vào hạch, hút dưới áp lực âm để dịch chọc vào trong lòng kim.
  • Trước khi rút mũi kim ra khỏi hạch, cần giải phóng áp lực âm, rút nhanh kim qua da. Có thể chọc hút nhiều vị trí trên hạch (nếu hạch >1,5) hoặc chọc hút nhiều hạch (cần đánh dấu thứ tự hạch hoặc vị trí hạch được chọc hút trên phiến kính).
  • Sát trùng lại vị trí đã chọc hút hoặc băng lại nếu cần.
• Bước 2. Làm phiến đồ
  • Tháo kim ra khỏi bơm tiêm.
  • Kéo pittông xuống để lấy không khí vào bơm tiêm tạo áp lực.
  • Lắp kim vào bơm tiêm.
  • Nhanh chóng phụt dịch chọc ra từ các khối u lên các phiến kính đã ghi sẵn mã số bệnh nhân.
  • Dùng một phiến kính khác dàn bệnh phẩm trên các phiến kính có bệnh phẩm để bệnh phẩm được dàn mỏng, đều.
• Bước 3. Cố định phiến đồ
• Bước 4. Nhuộm các phiến đồ
• Bước 5. Nhận định kết quả

Hầu hết chọc hút tế bào FNA không gây bất kỳ vấn đề gì. Thông thường, có thể cảm thấy hơi đau trong một vài ngay sau khi được thực hiện thủ thuật này. Có thể bị bầm tím tại nơi kim đâm vào. Biến chứng hiếm gặp nhưng có thể bao gồm:

• Chảy máu.
• Nhiễm trùng.
• Các biến chứng đặc biệt khác liên quan đến vị trí đâm kim.

Xét nghiệm chọc hút tế bào FNA là một cách rất hữu ích để phát hiện ung thư. Tuy nhiên, thủ thuật này cần được thực hiện bởi bác sĩ có tay nghề và dày dặn kinh nghiệm cùng với đó là những trang thiết bị hiện đại để cho ra kết quả chính xác nhất.