Đa thai: Nguyên nhân, cách theo dõi và những vấn đề cần lưu ý

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Tiến sĩ, Bác sĩ Ngô Thị Uyên - Bác sĩ Sản phụ khoa - Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Mang bầu đa thai được xem là niềm vui đối với hầu hết chị em phụ nữ. Tuy nhiên, mẹ bầu mang đa thai lại càng phải thận trọng hơn vì sự gia tăng các biến chứng nguy hiểm trong thai kỳ. Vậy dấu hiệu mang đa thai là gì và những rủi ro nào có thể xảy ra? Cùng tìm hiểu qua bài viết sau đây.

Phụ nữ mang đa thai nghĩa là trong quá trình mang thai, có hai hoặc nhiều thai cùng lớn lên trong tử cung của mẹ. Nguyên nhân đa thai có thể là do trước đó đã có nhiều hơn môt nang noãn (noãn) được giải phóng trong chu kỳ kinh nguyệt của người phụ nữ và mỗi noãn được thụ tinh với một tinh trùng, từ đó tạo ra nhiều phôi và cùng phát triển trong tử cung. Kiểu thụ tinh này sẽ sinh ra đa thai khác noãn (khác noãn).

Trong trường hợp khi một noãn được thụ tinh, sau đó tách ra tạo thành nhiều phôi giống hệt nhau sẽ sinh ra những bé giống hệt nhau, gọi là đa thai cùng noãn (cùng noãn). Cặp song sinh giống hệt nhau ít phổ biến hơn so với sinh đôi khác noãn.

Việc sử dụng các loại thuốc kích thích sinh sản để gây phóng noãn có thể khiến nhiều noãn được phóng thích khỏi buồng noãn và dẫn đến sinh đôi, sinh ba,... Ngoài ra, thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) có khả năng dẫn đến đa thai nếu có nhiều phôi được đưa vào tử cung của người phụ nữ. Dấu hiệu mang đa thai cũng có thể xảy ra nếu noãn được thụ tinh sau đó tách ra nhiều phôi sau khi đưa vào tử cung.

Bên cạnh đó, phụ nữ trên 35 tuổi nhiều khả năng sẽ giải phóng hai hoặc nhiều noãn trong một chu kỳ kinh nguyệt. Khả năng này thấp hơn nhiều so với phụ nữ trẻ. Do đó, tỷ lệ mang bầu đa thai thường cao hơn đối với phụ nữ mang thai lớn tuổi.

Phụ nữ mang bầu đa thai thường sẽ nghén nặng hơn, vùng ngực đau hơn so với chị em mang đơn thai. Ngoài ra, dấu hiệu mang đa thai cũng có thể là sự tăng cân, thường nhanh hơn so với mang thai bình thường. Hầu hết các trường hợp sinh đôi, sinh ba được phát hiện ngay trong một lần siêu âm.

Thông thường, phụ nữ mang đa thai cần phải bổ sung nhiều năng lượng hơn so với đơn thai. Cụ thể, trung bình mẹ bầu cần thêm 300 calo mỗi ngày cho mỗi thai nhi.

Chẳng hạn, nếu bạn mang thai cặp song sinh, nghĩa là bạn cần bổ sung thêm 600 calo mỗi ngày (cho 2 bé). Đối với trường hợp sinh ba và nhiều hơn, nhu cầu năng lượng cần phải được cá nhân hóa.

Duy trì các bài tập vận động trong thai kỳ là rất quan trọng đối với sức khỏe của sản phụ mang đa thai. Tuy nhiên, cần tránh tập thể dục quá sức, quá nặng. Hãy tập các bài thể dục nhẹ, chẳng hạn như đi bộ, bơi lội, yoga cho bà bầu.

Bạn nên duy trì 30 phút tập thể dục mỗi ngày. Nếu có vấn đề phát sinh trong thai kỳ của bạn, có thể bạn nên tránh tập thể dục.

Nguy cơ xảy ra biến chứng nguy hiểm thường cao hơn đối với mẹ bầu mang đa thai. Bạn cần phải đi khám thai thường xuyên hơn. Bắt đầu từ tam cá nguyệt thứ hai, bác sĩ sẽ yêu cầu sản phụ thực hiện siêu âm mỗi 4 - 6 tuần.

Nếu nghi ngờ thai nhi có vấn đề, mẹ bầu sẽ phải làm các xét nghiệm đặc biệt, chẳng hạn như xét nghiệm Non-Stress Test (NST), hoặc trắc đồ sinh vật lý (BPP - Biophysical Profile) và thực hiện siêu âm thường xuyên hơn.

Biến chứng phổ biến nhất của đa thai là sinh non. Hơn một nửa số trường hợp có thai song sinh đều phải sinh non. Đối với các ca sinh ba thì hầu như phải sinh non.

Em bé sinh non trước 37 tuần tuổi thường tăng nguy cơ mắc phải các vấn đề sức khỏe cả ngắn hạn và dài hạn, bao gồm các rối loạn về hô hấp, khả năng tiêu hóa và ổn định thân nhiệt. Một số vấn đề bất thường có thể xuất hiện trễ hơn, chẳng hạn như khiếm khuyết về mặt nhận thức và hành vi.

Các bé sinh trước tuần thai thứ 32 có thể tử vong hoặc gặp phải các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, ngay cả với chế độ chăm sóc y tế tối ưu. Chứng bại não liên quan đến sinh non cũng thường xảy ra hơn đối với trường hợp sinh đôi, sinh ba.

Tiền sản giật là một bệnh lý nguy hiểm liên quan tới huyết áp, thường bắt đầu sau 20 tuần mang thai hoặc sau khi sinh con. Tình trạng này xảy ra thường xuyên hơn khi mang bầu đa thai. Càng nguy hiểm hơn, tiền sản giật cũng có xu hướng đến sớm hơn và nghiêm trọng hơn đối với mẹ bầu sinh đôi, sinh ba,...

Căn bệnh này có khả năng làm tổn thương một hoặc nhiều cơ quan trong cơ thể bạn, phổ biến nhất là thận, gan, não và mắt. Tiền sản giật có thể tiến triển thành sản giật, làm cho mẹ bầu bị co giật, đe dọa tính mạng. Khi tiền sản giật nặng, sản giật xảy ra trong thai kỳ, em bé có thể cần được sinh ra ngay, thậm chí cả khi chúng chưa phát triển đầy đủ.

Phụ nữ mang đa thai có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường thai kỳ cao hơn so với mẹ bầu đơn thai. Căn bệnh này làm tăng nguy cơ xảy ra tiền sản giật và có khả năng gây ra đái tháo đường type II sau khi sinh. Hậu quả, trẻ sơ sinh có thể gặp vấn đề về hô hấp và có lượng đường trong máu thấp. Chế độ ăn uống, tập thể dục, và biện pháp dùng thuốc có thể làm giảm nguy cơ xảy ra biến chứng này.

Các bé sinh đôi, sinh ba thường gặp các vấn đề về tăng trưởng. Đa thai có thể không đồng đều khi có một bào thai nhỏ hơn nhiều so với các thai nhi còn lại. Sự tăng trưởng hạn chế của thai nhi còn có thể bắt nguồn từ nguy cơ nhiễm trùng, hội chứng truyền máu song sinh, hoặc do một vấn đề nào đó xảy ra với nhau thai và dây rốn.

Nếu nghi ngờ các bé đang phát triển chậm, mẹ bầu mang đa thai có thể thực hiện siêu âm thường xuyên để theo dõi sự phát triển của thai nhi.

Nguy cơ mẹ bầu phải sinh mổ thường cao hơn khi mang đa thai. Trong một số trường hợp, cặp song sinh vẫn có thể được sinh bằng đường âm đạo. Những yếu tố sau đây giúp bác sĩ xác định phương thức sinh con của mẹ:

• Số lượng em bé, vị trí, cân nặng và sức khỏe của mỗi bé.
• Sức khỏe của thai phụ và tình trạng lúc lâm bồn
• Kinh nghiệm của đội ngũ bác sĩ

Phụ nữ mang bầu đa thai làm tăng nguy cơ xảy ra trầm cảm sau sinh. Nếu bạn thường xuyên cảm thấy buồn bã, lo lắng hoặc tuyệt vọng, khiến bạn không thể thực hiện các công việc hàng ngày, thì đó rất có thể là dấu hiệu của trầm cảm sau sinh.

Các xét nghiệm sàng lọc rối loạn di truyền sử dụng mẫu máu của mẹ (xét nghiệm sàng lọc với huyết thanh) thường không nhạy cảm đối với trường hợp mang đa thai. Theo đó, kết quả sàng lọc thường dương tính ngay cả khi không có vấn đề gì xảy ra ở thai nhi.

Các xét nghiệm chẩn đoán dị tật bẩm sinh ở thai nhi, bao gồm kỹ thuật sinh thiết gai nhau (CVS) và chọc ối thường khó thực hiện hơn đối với sản phụ mang bầu đa thai.

Mẹ mang bầu đa thai sau khi sinh có thể cho con bú bình thường nhưng cần phải tập luyện và có sự tư vấn của bác sĩ sản phụ khoa. Nguồn sữa của mẹ sẽ tăng lên theo số lượng em bé. Tuy nhiên, mẹ sau sinh cần một chế độ ăn lành mạnh, khoa học và bổ sung nhiều thức uống dạng lỏng.

Trên thực tế, đa thai là một điều đáng mừng nhưng cũng mang đến nhiều rủi ro cho cả mẹ và các con. Trong mọi trường hợp, sự an toàn của mẹ và bé luôn là mục tiêu quan trọng hơn cả. Do vậy, khi đã xác định các dấu hiệu mang đa thai, mẹ bầu phải cùng với bác sĩ lập ra kế hoạch mang thai sao cho thời điểm sinh nở có thể diễn ra an toàn và tốt đẹp nhất.

Nguồn tham khảo: Acog.org