Nhận diện sớm dấu hiệu suy thai trong chuyển dạ

Bài viết được viết bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Như Thu Trúc - Bác sĩ Sản phụ khoa - Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Có nhiều dấu hiệu cảnh báo thai suy như phân su trong nước ối, tim thai thay đổi bất thường, nước ối xanh hoặc vàng,... gây nguy hiểm tới tính mạng của người mẹ và thai nhi

Suy thai trong chuyển dạ là 1 trong 3 nguyên nhân phổ biến dẫn tới tử vong khi sinh. Đây là tình trạng thiếu oxy khi thai còn nằm trong tử cung dẫn đến phân phối lại nguồn oxy dự trữ và gây ra toan chuyển hóa. Suy thai trong chuyển dạ không chỉ để lại nhiều di chứng cho sự phát triển tâm lý và vận động của trẻ sau này mà còn đe dọa trực tiếp tính mạng của mẹ và bé trong khi sinh.

• Trong nước ối có phân su.
• Nước ối đổi màu từ trắng đục thành màu xanh hoặc màu vàng khi chuyển dạ, đây là dấu hiệu có giá trị trong chẩn đoán suy thai trong tử cung.
• Tim thai thay đổi nhanh trên 160 lần/phút, hoặc chậm dưới 120 lần/phút hoặc không đều. Nhịp tim thai chậm thông thường là biểu hiện của suy thai. Nếu nhịp tim thai chậm, kéo dài trên 3 phút phải nghĩ ngay đến suy thai. Tuy nhiên cần loại trừ nguyên nhân cơn co cường gây ra nhịp tim thai chậm.
• Cử động của thai hỗn loạn: Lúc đầu thai cựa mạnh và nhiều hơn, đến giai đoạn sau thai đạp chậm và sau đó thì ngừng.
• Khi theo dõi trên monitor thấy nhịp tim thai chậm muộn, nhịp tim thai biến đổi hoặc nhịp tim thai dao động ít dưới 5 nhịp.
• Siêu âm xác định nước ối giảm.
• Thai không cựa có thể là đã chết lưu.

Nguyên nhân từ phía mẹ:

• Mẹ bị thiếu máu như chảy máu quá nhiều trong chuyển dạ, huyết áp thấp hoặc thiếu máu mạn tính ...
• Tư thế nằm: nếu mẹ nằm ngửa nhiều, tử cung sẽ đè vào động mạch chủ khiến cho dòng máu lưu thông bị cản trở. Nên lưu ý trong chuyển dạ, mẹ không nên nằm nhiều, có thể vận động nhẹ nhàng, hoặc trong tư thế nửa nằm nửa ngồi, nằm nghiêng trái,... để giúp tuần hoàn nhau thai được lưu thông tốt.
• Bệnh mãn tính trước đó: Nếu mẹ mắc các bệnh mãn tính như tiểu đường, suy tim, nhiễm khuẩn, béo phì cũng dễ gây suy thai.
• Cơn co tử cung: những cơn co tử cung này sẽ khiến vòng tuần hoàn tử cung – nhau bị gián đoạn trong khoảng 15-60s và lưu lượng máu cung cấp cho thai nhi giảm 50%, nhất là vào giai đoạn cuối của chuyển dạ. Nếu cơn co tử cung xuất hiện nhiều, liên tục và kéo dài sẽ dẫn đến suy thai.

Nguyên nhân từ phía thai nhi

• Thai non tháng
• Thai già tháng: nếu quá ngày dự sinh, bánh rau thường bị vôi hóa khiến cho quá trình cung cấp oxy qua rau thai bị ảnh hưởng dẫn đến suy thai
• Thai dị dạng, nhiễm trùng, thai chậm tăng trưởng ..

Nguyên nhân từ phần phụ của thai

• Suy bánh nhau, nhau bong non, nhau tiền đạo ...
• Sa dây rốn, dây rốn thắt nút, dây rốn quấn cổ nhiều vòng ..
• Vỡ ối sớm gây cạn ối
• Một số nguyên nhân khác như: đẻ khó do ngôi bất thường, chuyển dạ và rặn đẻ kéo dài, các loại thuốc gây mê, giảm đau nếu dùng không đúng liều cũng có thể gây suy thai .

Để có cách xử trí suy thai trong chuyển dạ, phải tìm hiểu được nguyên nhân. Nếu nguyên nhân rõ ràng như sa dây rốn, rau bong non, dọa vỡ tử cung... thì phải mổ lấy thai. Nếu không thể xác định được nguyên nhân rõ ràng, cho sản phụ nằm nghiêng bên trái và thở ôxy, lưu ý tử cung không đè lên tĩnh mạch chủ dưới.

Trong trường hợp vỡ ối, phải khám ngay xem có sa dây rốn không để tìm cách đẩy lên trong tư thế nằm - quỳ sấp. Nếu cần chuyển thai phụ lên tuyến trên, phải giữ sản phụ ở đúng tư thế này, chèn âm đạo bằng gạc tránh nằm ngửa trong thời gian dài vì có thể khiến tình trạng trầm trọng hơn.