Các dấu hiệu có thể gặp tại vị trí tiêm thuốc kích trứng

Thuốc kích trứng được xem như một biện pháp hỗ trợ giúp cho những cặp vợ chồng khó khăn trong việc thụ thai. Tuy nhiên, sử dụng thuốc kích trứng có thể tiềm ẩn những tai biến xảy ra trên cơ thể người phụ nữ, đặc biệt là thuốc dạng tiêm. Tìm hiểu những dấu hiệu có thể gặp phải tại vị trí tiêm thuốc kích trứng sẽ giúp cho việc dự phòng và xử trí tốt hơn.

Thông thường, trong mỗi chu kỳ kinh nguyệt chỉ có một hoặc hai nang noãn trong buồng trứng phát triển đến trưởng thành và rụng vào ống dẫn trứng và khi gặp được tinh trùng sẽ được giao hợp và hình thành phôi thai, trong khi đó, các nang còn lại sẽ bị thoái hóa. Do vậy, để tăng tỷ lệ thành công trong quá trình điều trị vô sinh hiếm muộn đòi hỏi phải thu nạp được số lượng nang noãn trưởng thành lớn hơn bằng cách sử dụng thuốc kích trứng.

Thuốc kích trứng là một loại thuốc chứa thành phần nội tiết, có tác dụng giúp các nang noãn tiếp tục phát triển đến giai đoạn trưởng thành. Thuốc sẽ giúp tăng nội tiết tố bao gồm hormone FSH và hormone LH trong cơ thể phụ nữ, từ đó kích thích nang trứng trưởng thành và tăng tỷ lệ có thai. Thuốc kích trứng có 2 dạng là dạng uống và dạng tiêm. Tùy vào từng bệnh nhân và phác đồ mà bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng dạng thuốc phù hợp.

Trong đó, tiêm kích trứng là kỹ thuật sử dụng thuốc bằng đường tiêm nhằm đẩy mạnh quá trình phát triển của nang noãn. Đến khi nang đã trưởng thành, trứng đạt đủ các tiêu chuẩn về kích thước và chất lượng, bác sĩ sẽ chỉ định tiêm thêm một mũi thuốc hCG để giúp trứng rụng.

Thông thường tiêm kích trứng được chỉ định cho những trường hợp vợ chồng đã kết hôn 1 - 2 năm, nhưng vẫn không có thai mặc dù không sử dụng bất cứ biện pháp tránh thai nào, hoặc vô sinh do hiện tượng rối loạn phóng noãn, phụ nữ không phóng được noãn, hội chứng đa nang buồng trứng, bệnh nhân tham gia thụ tinh ống nghiệm (IVF), bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI). Bên cạnh đó, một số bệnh nhân có thể được tiêm thuốc kích trứng với liều thấp nhằm tăng khả năng có thai tự nhiên.

Thuốc kích trứng sẽ được tiêm từ ngày thứ 2 - 3 của chu kỳ kinh nguyệt, kéo dài liên tục khoảng 10 - 12 ngày tùy mỗi trường hợp khác nhau. Vào ngày thứ 13 của chu kỳ, bệnh nhân được hẹn để chọc hút trứng. Trong suốt 2 tuần, bệnh nhân được hẹn thăm khám bằng cách siêu âm, xét nghiệm... vào các ngày thứ 6, thứ 8 và thứ 10 sau dùng thuốc.

Hiện tại, có hai vị trí tiêm thuốc kích trứng được áp dụng nhiều nhất là tiêm dưới da quanh rốn hoặc tiêm bắp.

• Tiêm dưới da: Nhân viên y tế hoặc bệnh nhân sẽ tự mình tiêm dưới da, cụ thể là ở vùng rốn. Mũi tiêm nên cách rốn từ 3 - 5 cm.
• Tiêm bắp: Thông thường là tiêm ở mông, mặt trong đùi sẽ mang lại hiệu quả cao.

Những tai biến trong thủ thuật tiêm thuốc có thể xảy ra ở một số trường hợp. Dưới đây là một số dấu hiệu dễ gặp nhất và cách xử lý:

Cong kim tiêm

Nguyên nhân của dấu hiệu chính là nhân viên y tế hoặc chính bệnh nhân không đủ chuyên môn và kinh nghiệm để thực hiện tiêm, khiến quá trình tiêm bị sai kỹ thuật.

Để không bị cong kim khi tiêm, cần chú ý không được tiêm ngập đốc kim, bởi nếu khi kim bị cong vẫn còn có thể rút ra được. Trong trường hợp không may bị cong kim tiêm, phải rút từ từ và nhẹ nhàng kim tiêm ra, để không để kim bị gãy.

Gãy kim tiêm

Đầu kim tương đối nhỏ và mảnh nên chỉ cần người bệnh xê dịch nhẹ cũng khiến đầu kim có thể bị gãy. Nếu đầu tiêm bị gãy mà vẫn phát hiện và lấy ra được ngay lập tức thì thường không gây ảnh hưởng nhiều. Tuy nhiên, trong trường hợp không lấy ra sớm, lúc này đầu kim dễ đi sâu vào trong mạch máu thì rất nguy hiểm, bởi chúng có thể theo đường máu đi đến các bộ phận khác và gây tổn thương.

Cách tốt nhất để phòng không để tình trạng gãy kim xảy ra là khi các nhân viên y tế thực hiện kỹ thuật, bệnh nhân nên giữ cơ thể ở trạng thái tĩnh, tránh xê dịch nhiều. Trong một số trường hợp có thể sẽ cần người nhà bệnh nhân hỗ trợ.

Cách xử trí tai biến gãy kim khi tiêm là phải nội soi hoặc siêu âm để tìm ra vị trí chính xác của mũi kim và tiến hành các biện pháp tiểu phẫu để lấy nó ra khỏi cơ thể càng sớm càng tốt.

Phồng da ở nơi tiêm

Nếu mũi kim đi quá sâu và tiêm trúng vào tĩnh mạch, khiến chúng bị vỡ thì sẽ xuất hiện tình trạng phồng lên ở vùng da nơi tiêm. Để phòng ngừa được tình trạng này, đòi hỏi nhân viên y tế hoặc chính bệnh nhân phải thực hiện kỹ thuật chính xác, điều chỉnh mũi tiêm đúng với góc độ, khi tiêm thì phải bơm thuốc từ từ vào, không được tiêm quá nhanh và cũng không quá chậm để thuốc được hấp thụ tốt khi vào các mạch máu.

Trong tình huống bị phồng nơi tiêm, bệnh nhân cần phải được xử lý đúng cách. Ngay lập tức cần chườm ấm để giúp tan các cục máu bầm đồng thời đẩy nhanh tốc độ hấp thu thuốc, giúp vị trí phồng nhanh chóng hồi phục.

Tắc mạch

Tắc mạch thường xảy ra đối với tiêm thuốc dạng nhũ tương hoặc dạng dầu vào trong mạch máu, khiến mạch bị tắc. Các thuốc tiêm kích trứng thường ít gặp phải dấu hiệu này, nhưng không vì thế mà ta chủ quan. Do vậy, nhân viên y tế cũng cần đảm bảo đúng kỹ thuật bằng cách khi đưa mũi kim vào vị trí tiêm thuốc, ngay sau đó phải hút kim tiêm ra nhằm xác định có tiêm phải mạch máu không. Trong quá trình tiêm thuốc thì phải tiêm từ từ để thuốc có thể ngấm bớt một phần, vì nếu đưa lượng thuốc lớn vào cơ thể cùng một lúc sẽ khiến cơ bị phình ra, gây chèn ép các mạch máu.

Đâm phải dây thần kinh hông to

Trong trường hợp tiêm bắp thuốc kích trứng vào mặt trong đùi hoặc mông, mà người tiêm thuốc thiếu kỹ thuật và kinh nghiệm thì dễ gặp phải tình huống tiêm nhầm vào dây thần kinh hông to (thần kinh tọa).

Trong trường hợp đó, bệnh nhân cần phải được đưa ngay tới bệnh viện gần nhất để được xử trí. Vì để càng lâu, dây thần kinh sẽ càng bị tổn thương nghiêm trọng hơn, dẫn đến các chức năng thần kinh bị ảnh hưởng và không thể hoạt động lại được như trước. Thậm chí trong vài tình huống, bệnh nhân sẽ có thể bị bại liệt chi dưới.

Áp xe nhiễm khuẩn tại vị trí tiêm

Áp xe do nhiễm khuẩn xảy ra khi không đảm bảo nguyên tắc vô khuẩn và yếu tố vô trùng cho bệnh nhân. Biểu hiện của bệnh nhân là xuất hiện nóng ran, vết đỏ gây đau tại khu vực tiêm. Trong trường hợp này, bệnh nhân cần được chườm nóng ngay đồng thời phải can thiệp chích áp xe nếu nghiêm trọng.

Các dấu hiệu của sốc phản vệ

Sốc phản vệ là loại tai biến tiêm thuốc nguy hiểm nhất với các triệu chứng tại chỗ tiêm và toàn thân như nổi mẩn ngứa, mày đay, ban đỏ, phù Quincke. Ngoài ra, có thể gặp một số triệu chứng khác như tụt huyết áp, mạch nhanh, đau quặn bụng, đại tiểu tiện không tự chủ, đau đầu, chóng mặt, co giật hoặc hôn mê...

Để tránh tình trạng sốc phản vệ xảy ra, trước khi tiêm vào cơ thể lượng thuốc kích trứng, bệnh nhân cần được thử trước với một liều lượng nhỏ trên da để xem cơ thể có bất kỳ phản ứng nào hay không. Nếu bệnh nhân hoàn toàn bình thường thì mới bắt đầu tiêm thuốc với liều lượng phù hợp. Ngược lại, nếu xảy ra bất kỳ phản ứng gì thì cần dừng ngay việc tiêm thuốc kích trứng.

Bệnh nhân nên báo cáo với nhân viên y tế để kịp thời ngừng sử dụng thuốc tiêm kích trứng khi xuất hiện các triệu chứng trên hoặc bất kỳ các triệu chứng bất thường khác. Không tự ý mua và sử dụng thuốc kích trứng ở bất kỳ dạng nào tại nhà, khi phát hiện những dấu hiệu bất thường sau khi sử dụng thuốc kích trứng cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời.

Thuốc kích trứng là một biện pháp vô cùng quan trọng trong việc hỗ trợ thụ thai cho những cặp vợ chồng vô sinh hiếm muộn. Tuy nhiên, cũng như các loại thuốc khác, sử dụng thuốc kích trứng cũng có thể gặp phải những tác dụng phụ không mong muốn, đặc biệt là những dấu hiệu bất thường tại vị trí tiêm thuốc. Khi gặp phải bất kỳ những triệu chứng bất thường sau khi sử dụng thuốc kích trứng, bệnh nhân cần liên hệ ngay với bác sĩ hoặc đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời.