Phải làm gì khi ai đó nói về phân biệt giới tính?

Nếu người thân, bạn bè hoặc đồng nghiệp của bạn nói điều gì đó liên quan đến vấn đề phân biệt giới tính, bạn có thể lên tiếng và đưa ra quan điểm của mình để hạn chế diễn ra tình trạng phân biệt giới tính hơn. Tuy nhiên, việc lên tiếng không hề đơn giản, đặc biệt nếu bạn đang đối đầu với những người bạn yêu thương hoặc người có quyền lực hơn bạn tại nơi làm việc.

Phân biệt giới tính hay kỳ thị giới tính (tiếng Anh: sexism) là một dạng niềm tin hay thái độ cho rằng một giới tính là hạ đẳng, kém khả năng và kém giá trị hơn giới tính còn lại. Thuật ngữ này hầu như được dùng để ám chỉ sự thống trị của nam so với nữ. Đa phần phụ nữ phải chịu sự phân biệt này, nhưng bên cạnh đó, cũng tồn tại sự phân biệt giới và tính đối với những người chuyển giới hoặc những người không nằm trong nhóm giới tính nam hoặc nữ.

Khi ai đó bị phân biệt giới tính, họ sẽ cảm thấy sợ hãi, tức giận, bối rối, xấu hổ hoặc thậm chí bị ám ảnh và kỳ thị. Thông thường họ rất khó có thể phản ứng lại ngay trong khoảnh khắc bị làm phiền hay quấy rối về vấn đề giới tính. Những câu nói đùa và nhận xét mang tính chất phân biệt giới tính tưởng chừng như vô thưởng vô phạt nhưng nó có thể gây tác động rất lớn đến nhận thức và suy nghĩ của một cá nhân hay một nhóm cá nhân nào đó. Ví dụ, những lời xúc phạm về những người đàn ông có vẻ nữ tính hoặc những phụ nữ có nét nam tính đều có thể khiến ai đó cảm thấy mặc cảm, tủi thân, nghĩ sai lệch. Mặc dù những nhận xét đó có vẻ không phải là một vấn đề lớn, nhưng chúng có thể khiến người nghe đau lòng bởi cảm giác bị xúc phạm và thậm chí cảm thấy nhục nhã. Nhiều người sau đó không giữ được sự bình tĩnh và tỉnh táo, có thể dẫn đến những hậu quả đáng tiếc như trầm cảm hay tự tử.

Những bình luận, nhận xét mang tính chất phân biệt giới và tính cũng có thể nghiêm trọng hơn, trực diện và nặng nề hơn khi người nói cố tình dùng những ngôn từ khiếm nhã nói thẳng với ai đó nhằm xúc phạm hay thóa mạ về giới tính của họ. Nghiên cứu cho thấy việc những người thích trò đùa về phân biệt giới tính đồng nghĩa với thái độ phân biệt giới tính của họ về vai trò của phụ nữ trong gia đình và xã hội. Những người đàn ông hay phân biệt giới tính cũng có thể có xu hướng bạo lực tình dục cao hơn. Các chuyên gia đã nghiên cứu ra rằng, ở một tập thể, việc chấp nhận những nhận xét phân biệt giới tính và không có bất kỳ thái độ phản đối nào, có thể khiến mọi người cho rằng chúng ta đang đồng tình với những quan điểm phân biệt giới tính này. Việc im lặng trước những nhận xét phân biệt giới tính sẽ vô tình cổ súy cho các nhận xét, thái độ, cách đối xử phân biệt giới tính tiếp tục diễn ra.

Vậy chúng ta phải làm gì để đối phó khi ai đó nói về phân biệt giới tính? Dưới đây là một số gợi ý để bạn tìm ra hướng giải quyết hợp lý nhất có thể:

• Lên kế hoạch trước: Nếu bạn có ý định bày tỏ quan điểm giúp một người có cách nhìn khác về phân biệt giới tính và muốn làm thay đổi họ, bạn nên nghĩ cách đối diện với họ trước khi gặp. Bạn cần phải cân nhắc các trường hợp, phản ứng có thể xảy ra đối với những góp ý của bạn cho những người hay có nhận xét mang tính định kiến phân biệt giới tính. Sau đó, bạn có thể đứng trước gương tập nói thử những điều muốn nói để cảm thấy tự tin hơn và có thể cuộc đối mặt sẽ đạt hiệu quả tốt hơn.
• Đặt câu hỏi: Trong một số tình huống, bạn có thể là người chủ động tạo nên một cuộc nói chuyện hoặc tranh luận bằng cách đặt câu hỏi yêu cầu giải thích về một câu chuyện cười hoặc một bình luận nào đó liên quan đến phân biệt giới tính. Hỏi người đó xem họ muốn nói gì hoặc tại sao họ nghĩ những điều về giới tính đó là buồn cười. Thậm chí bạn có thể đặt câu hỏi yêu cầu đối phương nói lên quan điểm cá nhân về giới tính và tình dục. Để sau đó, bạn có thể có cơ hội nói lên suy nghĩ của bản thân và giúp mọi người có cách nhìn đúng đắn hơn về phân biệt giới tính.

• Ở nơi làm việc: Phân biệt giới tính tại nơi làm việc thường là trường hợp đàn ông quyết định nhiều hơn phụ nữ hoặc coi thường công việc của phụ nữ. Trường hợp này bạn có thể can thiệp bằng cách tạo điều kiện cho mọi người trong cuộc họp đều có cơ hội phát biểu. Nếu một đồng nghiệp không ghi nhận công lao khách quan cho một nhân viên khác, bạn hãy dành thời gian để trình bày, giải thích rõ nhân viên đó đã làm công việc được giao như thế nào. Nếu cá nhân bạn không đủ khả năng gây ảnh hưởng đến cá nhân khác hay tập thể công sở thì bạn có thể trình bày nguyện vọng với phòng nhân sự hay tổ chức phụ trách vấn đề con người, họ sẽ giúp bạn lên tiếng và can thiệp vấn đề phân biệt giới tính nơi làm việc.
• Ở gia đình: Người phân biệt giới tính là cha mẹ hay ông bà hay bất cứ người thân nào trong gia đình, sẽ khiến bạn cảm thấy khó chịu hơn vì đó lại chính là người gần gũi nhất với bạn. Thay vì lên tiếng thẳng thắn và trực diện vấn đề, bạn có thể chọn các cách can thiệp tế nhị hơn để tránh ảnh hưởng đến tình cảm gia đình. Bạn có thể nói rằng bạn không thích nghe những lời nói, nhận xét, bình phẩm về phân biệt giới tính. Nếu lời nói đó của bạn không có tác dụng, thì bạn có thể chọn phương án rời đi khỏi cuộc nói chuyện đó. Đó cũng là cách giúp bạn thể hiện thái độ với những người thân trong gia đình. Bạn cũng có thể cho các thành viên trong gia đình biết rằng bạn sẽ không tham gia cùng họ bất cứ chương trình hay hoạt động nào nữa nếu họ còn tiếp tục có suy nghĩ phân biệt giới tính hay tỏ ra không tôn trọng bạn và người xung quanh.

Tóm lại, bị phân biệt giới tính có thể khiến cho một số người không giữ được bình tĩnh và tỉnh táo, dẫn đến những hậu quả đáng tiếc như trầm cảm hay tự tử. Do đó, nếu là người trong cuộc hoặc chứng kiến tình huống phân biệt giới tính, hãy lên tiếng để bảo vệ quyền bình đẳng giới tính.

Nguồn tham khảo: webmd.com, theguardian.com, abc.net.au